Cây chè hoa vàng mọc tự nhiên khá nhiều tại các xã Chợ Đồn, Nghĩa Tá, Yên Thịnh, Bạch Thông, Ba Bể thuộc tỉnh Thái Nguyên. Trước đây, người dân chỉ hái hoa, lá tươi về nấu nước uống, ít ai nghĩ tới giá trị kinh tế của cây.
Gia đình anh Bàn Văn Mùi ở thôn Bản Mún, xã Bạch Thông là một trong những hộ đầu tiên mang cây chè hoa vàng về trồng. Anh kể, sau khi tìm hiểu thị trường và nhận thấy cây phù hợp với điều kiện khí hậu, đất đai, anh đã mang quả về ươm, chọn đất ẩm để trồng thử.
 |
| Ông Bàn Văn Mùi, thôn Bản Mún, xã Bạch Thông (Thái Nguyên), kiểm tra vườn chè hoa vàng của gia đình. Ảnh: CH. |
“Không bón phân, không vun xới nhiều mà cây vẫn phát triển tốt. Tôi nhân giống dần và hiện có vài trăm gốc. Mỗi năm bán hoa, lá cũng thu vài trăm triệu đồng”, anh Mùi cho biết. Gia đình anh hiện có hơn 600 gốc đang phát triển và hơn 300 gốc đã cho thu hoạch.
Ông Lý Đình Văn, Trưởng thôn Bản Mún, cho hay thôn có 84 hộ, chủ yếu là đồng bào Dao. Khi thấy mô hình cây chè hoa vàng hiệu quả, nhiều hộ làm theo. Đến nay, thôn có hơn 20 hộ trồng loại cây này, toàn thôn chỉ còn 2 hộ nghèo.
“Hộ ông Lý Văn Long chỉ trồng diện tích nhỏ nhưng 2 năm nay thu từ hoa, lá, quả cũng được hàng trăm triệu đồng”, ông Văn nói.
Hoa chè hoa vàng có mùa vụ từ tháng 12 đến tháng 3 năm sau; lá thu quanh năm đến khoảng tháng 6. Giá thu mua hiện dao động 350.000 – 500.000 đồng/kg hoa tươi, 90.000 đồng/kg quả và khoảng 20.000 đồng/kg lá tươi.
 |
| Ông Bàn Văn Mùi thu hái chè hoa vàng tại vườn nhà. Ảnh: Chiến Hoàng. |
Không chỉ dừng ở việc trồng và bán tươi, nhiều hợp tác xã và doanh nghiệp tại Thái Nguyên đã bắt tay với người dân để chế biến, chuẩn hóa sản phẩm.
Chị Dương Khánh Ly – Hợp tác xã nông lâm Nghĩa Tá – cho biết sau khi tìm hiểu các tài liệu về dược liệu, chị nhận thấy chè hoa vàng có nhiều công dụng trong làm đẹp và hỗ trợ sức khỏe. Năm 2019, chị trồng thử 1.000 cây và vận động các thành viên cùng mở rộng vùng trồng. Hiện HTX có khoảng 5ha chè hoa vàng, chủ yếu do các thành viên tự trồng.
 |
| Các doanh nghiệp và hợp tác xã đến kiểm tra chất lượng vườn chè hoa vàng tại thôn Bản Mún, xã Bạch Thông. Ảnh: TV. |
HTX sử dụng công nghệ sấy thăng hoa Nhật Bản, giúp hoa giữ nguyên màu, mùi thơm và giá trị dược liệu. Sản phẩm trà hoa vàng của HTX đạt chuẩn OCOP 3 sao cấp tỉnh.
HTX công nghệ cao BK Foods cũng đang liên kết với các hộ dân. Giám đốc Lê Thị Hương cho hay trà hoa vàng của HTX được chế biến bằng công nghệ sấy lạnh, giữ được tinh chất Saponin Glicoancaloit. Sản phẩm đã có mặt trên nhiều sàn thương mại điện tử và đại lý lớn trong nước, đạt chuẩn OCOP 4 sao.
 |
| Bà Lê Thị Hương, giám đốc HTX công nghệ cao BK Foods tại một vườn chè hoa vàng xã Bạch Thông. Ảnh: TV. |
Trước đây, cây chè hoa vàng có nguy cơ cạn kiệt trong tự nhiên. Việc người dân trồng rộng rãi, kết hợp với các HTX và doanh nghiệp chế biến đã giúp bảo tồn nguồn gen, đồng thời tạo vùng nguyên liệu bền vững phục vụ sản xuất.
Hiện khu vực phía Bắc tỉnh Thái Nguyên có hơn 4 HTX, doanh nghiệp liên kết trồng và chế biến chè hoa vàng. Chuỗi liên kết từ trồng – chăm sóc – thu hái – chế biến đã mở ra hướng đi mới cho địa phương, góp phần giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới.
Từ một loài cây dại ít người chú ý, chè hoa vàng đang trở thành cây trồng giá trị, mang lại nguồn thu ổn định và cơ hội làm giàu cho nhiều hộ dân miền núi Thái Nguyên.
