Trong thế giới của những người yêu chim cảnh, chim chào mào chiếm một vị trí đặc biệt. Không chỉ bởi giọng hót vang vọng hay dáng vẻ lanh lợi, mà còn bởi sự kỳ công, tỉ mỉ đến lạ thường trong quá trình chăm sóc. Nguyễn Bá Sơn Lâm (sinh năm 1996), một nghệ nhân trẻ tuổi với hơn một thập kỷ gắn bó cùng chào mào, đã chia sẻ những góc nhìn sâu sắc về đam mê này, lý giải tại sao nhiều người lại "nghiện" và thậm chí ví von "chăm chim còn hơn chăm vợ".

Nguyễn Bá Sơn Lâm, hay còn được biết đến với biệt danh Lâm Bầu Xô, bén duyên với chim chào mào từ khi còn là một cậu bé. Tiếng chim hót líu lo ven nhà đã gieo vào lòng anh một tình yêu đặc biệt, một niềm đam mê chỉ dành riêng cho loài chim này.

Tình yêu đó lớn dần theo năm tháng. Dù chỉ mới 28 tuổi, Lâm đã có tới 12 năm kinh nghiệm chơi chim, trong đó có 8 năm thực sự bước vào con đường chuyên nghiệp, chinh chiến tại các giải đấu từ cấp tỉnh đến khu vực miền Nam từ năm 2016. Niềm đam mê ấy không chỉ dừng lại ở thú chơi, mà còn là động lực để anh dấn thân vào lĩnh vực sản xuất cám và thuốc thú y chuyên biệt cho chim cảnh, xuất phát từ chính những trải nghiệm và sự thấu hiểu sâu sắc nhu cầu của những "người bạn" lông vũ.

Chơi chim cảnh nói chung đã đòi hỏi sự kiên nhẫn, nhưng với chào mào, đặc biệt là những chú chim thi đấu, mức độ tỉ mỉ được đẩy lên một tầm cao mới. Theo Lâm, đây là điểm khác biệt lớn so với việc chăm sóc nhiều loài chim khác.

"Chào mào là một dòng ăn tạp, vừa ăn côn trùng, vừa ăn trái cây, cần một hàm lượng đạm rất cao”, Lâm giải thích. Chính đặc điểm này đòi hỏi người nuôi phải có kiến thức dinh dưỡng vững vàng. Nhưng sự phức tạp không chỉ dừng lại ở đó. "Đặc thù về dòng chim chào mào này so với các dòng chim khác thì họ cần tỉ mỉ hơn, đặc biệt là liên quan đến các không gian để chăm, thời gian để chăm, các cái lượng dinh dưỡng mình cho vào thay đổi theo hàng ngày."

Người chơi chào mào chuyên nghiệp không chỉ đơn thuần cho ăn, cho uống. Họ phải thực hiện một quy trình gọi là "điều chim" – một nghệ thuật đòi hỏi sự quan sát tinh tế và điều chỉnh liên tục. "Dựa vào thói quen, sở thích của nó, chúng ta sử dụng dinh dưỡng để chúng ta "điều" nó. Ví dụ như thời gian phơi nắng, thời gian chăm sóc, thời gian cho ăn và ăn cái gì, uống cái gì, ăn những giờ nào, vào giờ giấc nào," Lâm chia sẻ chi tiết.

So với các loài chim khác, chào mào, đặc biệt là trong giới thi đấu, hiện đang là loài được các nghệ nhân dành nhiều thời gian và công sức chăm sóc nhất. Chúng như những "vận động viên", cần chế độ dinh dưỡng đặc biệt, giàu năng lượng, protein, vitamin để phát triển cơ bắp, duy trì thể lực đỉnh cao cho những cuộc đấu căng thẳng, nhưng lại phải cân bằng để không bị béo phì.

Để theo đuổi thú chơi chào mào, đặc biệt là nuôi dưỡng những chú chim quý có khả năng thi đấu, người chơi cần hội tụ nhiều yếu tố. Lâm nhấn mạnh: "Để chơi bộ môn này mình nghĩ, đầu tiên sẽ cần đến là sự đam mê". Đam mê là ngọn lửa khởi đầu, là động lực để vượt qua những khó khăn, thử thách.

Tuy nhiên, đam mê thôi là chưa đủ. Yếu tố thứ hai và cũng là yếu tố "khét tiếng" nhất, chính là thời gian. Chăm chào mào đòi hỏi một quỹ thời gian cố định, không thể xê dịch. "Đối với con chim, bắt buộc mình luôn luôn có một quỹ thời gian riêng dành cho con chim từ buổi sáng, buổi trưa và buổi chiều. Các quỹ thời gian dành cho nó luôn luôn là một quỹ thời gian cố định và không được phép thay đổi," Lâm khẳng định. Thời gian này không chỉ dành cho việc cho ăn, tắm rửa, phơi nắng mà còn bao gồm cả việc mang chim đi "dợt" (tập luyện), đi giao lưu.

Yếu tố thứ ba là kinh tế. Nuôi một chú chào mào thi đấu không hề rẻ. Chi phí hàng tháng cho cám, trái cây tươi, cào cào (mồi tươi), thuốc men... có thể lên đến 700.000 - 800.000 đồng, thậm chí cả triệu đồng cho một chú chim được chăm sóc bài bản. Điều đáng nói, theo Lâm, khoản đầu tư này phải xuất phát từ "kinh tế cá nhân", không thể trông chờ vào nguồn khác.

Cuối cùng, không thể thiếu sự tinh tế. Đây là khả năng quan sát, cảm nhận những thay đổi nhỏ nhất của chú chim, từ đó đưa ra những điều chỉnh phù hợp trong chế độ chăm sóc – chính là nghệ thuật "điều chim" đã đề cập. Sự tinh tế này hình thành từ kinh nghiệm, sự nhạy cảm và tình yêu thực sự dành cho vật nuôi.

Trong giới chơi chim, câu nói vui "chăm chim còn hơn chăm vợ" được lan truyền rộng rãi. Nghe có vẻ hài hước, nhưng nó phản ánh khá chân thực sự đầu tư về thời gian và tâm sức mà các nghệ nhân dành cho những chú chim của mình. Lâm Bầu Xô cũng đồng tình với góc nhìn này qua những so sánh cụ thể.

Về thời gian, như đã nói, chim đòi hỏi sự hiện diện và chăm sóc vào những khung giờ cố định hàng ngày. "Chúng ta có thể tạm quên việc gì đó của vợ nhờ hoặc là chúng ta không dành thời gian nào cố định cho vợ. Mà nhưng mà đối với con chim, bắt buộc mình luôn luôn có một quỹ thời gian riêng", Lâm chỉ ra sự khác biệt. Hơn nữa, "vợ có thể tự chăm sóc bản thân, thậm chí vợ còn chăm sóc mình. Nhưng mà chim thì không tự chăm sóc được. Mình phải toàn tâm toàn ý cho nó".

Về kinh tế, Lâm cũng đưa ra so sánh thẳng thắn: "Chăm vợ thì nhiều khi mình có thể lấy kinh tế từ vợ nhưng mà chăm chim là mình phải lấy kinh tế từ cá nhân mình ra" (Cười). Điều này cho thấy sự chủ động và độc lập về tài chính cần có khi theo đuổi thú chơi này.

Sự tỉ mỉ, "tẩn mẩn" trong từng công đoạn chăm sóc, từ việc lựa chọn từng quả chuối, con cào cào, đến việc canh giờ tắm nắng, giờ cho ăn, quan sát phân chim để đoán bệnh... tất cả chiếm một lượng lớn thời gian và tâm trí của người chơi. Chính sự đầu tư toàn diện và gần như không thể ủy thác này khiến nhiều người cảm thấy việc chăm chim đôi khi còn "khó" và đòi hỏi nhiều công sức hơn cả việc chăm sóc người bạn đời của mình.

Vậy điều gì khiến những người chơi chim, dù biết rõ sự kỳ công, tốn kém về thời gian và tiền bạc, vẫn kiên trì và say mê đến "nghiện"? Lâm Bầu Xô lý giải, sức hấp dẫn của bộ môn này đến từ nhiều yếu tố tổng hòa.

"Bởi vì bộ môn này mang tính chất cuốn hút" - Lâm nói. Sự cuốn hút đến từ vẻ đẹp, tiếng hót, đặc biệt là cá tính, phong cách thi đấu của mỗi chú chim. Tiếp theo là những cảm xúc đa dạng mà nó mang lại. Đó là "cảm xúc thăng hoa" khi chú chim của mình đạt giải cao trong các cuộc thi, là niềm vui khi nhìn chim khỏe mạnh, căng lửa. Nhưng cũng có cả những lúc buồn bã, lo lắng khi chim ốm đau, hay hụt hẫng khi chim thi đấu không tốt. Chính những cung bậc cảm xúc này tạo nên sự gắn kết sâu sắc giữa người và chim.

Một yếu tố quan trọng khác là cảm giác thư giãn tuyệt đối. "Khi mình chăm sóc con chim, tâm thế của mình rất thoải mái, thư giãn" - Lâm chia sẻ. Trong cuộc sống hiện đại đầy áp lực, việc dành thời gian tỉ mỉ chăm sóc một sinh vật nhỏ bé, ngắm nhìn chúng chuyền cành, lắng nghe tiếng hót lại trở thành một liệu pháp "massage tinh thần" hiệu quả, giúp người chơi tìm lại sự cân bằng.

Ngoài ra, thú chơi chim còn mang tính kết nối cộng đồng cao. Những người có cùng đam mê dễ dàng tìm thấy nhau, chia sẻ kinh nghiệm, tạo nên những mối quan hệ mới.

Với những nghệ nhân như Lâm Bầu Xô, chơi chào mào không chỉ là một sở thích mà còn là một phần cuộc sống, một hành trình của đam mê, sự kiên trì và tình yêu. Sự kỳ công, tốn kém dường như trở nên nhỏ bé trước những giá trị tinh thần, những phút giây thư thái và niềm vui mà những chú chim mang lại. Đó chính là lý do khiến tiếng hót chào mào vẫn luôn có sức hút mãnh liệt, níu chân biết bao người trong thế giới tao nhã và đầy cuốn hút này.