Ngôi chùa nghìn năm tuổi ở Ninh Bình – nơi “gõ một hồi chuông, xe trăm mối duyên”

Tọa lạc tại xã Nam Trực, tỉnh Ninh Bình (trước thuộc thị trấn Nam Giang, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định cũ), chùa Đại Bi – hay còn gọi là Đại Bi Tự – cách trung tâm Hà Nội khoảng 103 km, mất chừng hơn hai giờ di chuyển bằng ô tô.

Chùa Đại Bi - một trong những di tích hiếm hoi ở vùng hạ lưu châu thổ sông Hồng thờ Đức Thánh Từ Đạo Hạnh, hiện vẫn giữ được nét kiến trúc cổ kính thời Hậu Lê và thời Nguyễn (thế kỷ 17-19). Ảnh: Vietnamnet.

Theo truyền thuyết dân gian, cách đây hàng trăm năm, Thánh tổ Từ Đạo Hạnh cùng thân mẫu từng dừng chân tại vùng đất này và lập một am nhỏ để thờ Phật. Qua gần một thiên niên kỷ, ngôi am ấy đã trở thành chùa Đại Bi uy nghi, là điểm tựa tâm linh của người dân nơi đây.

Hiện nay, chùa do thầy Thích Bản Thức trụ trì. Toàn bộ công trình gồm khoảng 60 gian, phần lớn được làm từ gỗ lim, mang vẻ đẹp cổ kính và bền vững. Các mảng chạm khắc tinh xảo, bố cục tổng thể cân đối, thể hiện tay nghề của những nghệ nhân xưa.

Thầy Thích Bản Thức chia sẻ: “Ngày trước, người dân ở xa đi trẩy hội phải mất nhiều ngày, thậm chí cả tháng. Khi ấy chưa có nhà trọ hay khách sạn, nên chùa được thiết kế với nhiều gian gỗ lim để bà con có thể nghỉ ngơi, ăn ở tạm trong dịp lễ hội. Chính điều đó khiến Đại Bi trở thành nơi tụ họp, gắn kết tình làng nghĩa xóm”.

Nét cổ kính của tam quan Chùa Đại Bi. Ảnh: TTXVN.

Không chỉ thu hút bởi kiến trúc, chùa Đại Bi còn nổi tiếng với những câu chuyện “xe duyên”. Từ lâu, dân gian vẫn truyền nhau câu nói:

“Hai mươi phát tấu chùa Bi,

Trai đi được vợ, gái đi được chồng.”

Thầy Thích Bản Thức lý giải: “Thực ra chẳng có sự sắp đặt nào cả. Do lễ hội chùa Đại Bi rất linh thiêng và thu hút đông đảo người dân từ khắp nơi, trai gái gặp gỡ, giao lưu rồi tự nhiên ‘va vào nhau’ mà nên duyên”.

Thời điểm lý tưởng nhất để tới chùa Đại Bi là tháng Giêng – khi nơi đây tổ chức lễ hội truyền thống từ ngày 21 đến 23 tháng Giêng. Đặc biệt, vào ngày mùng 8 tháng Giêng, chùa còn mở phiên chợ Viềng – phiên chợ “mua may bán rủi” chỉ có duy nhất một lần trong năm.

Trong những ngày hội, du khách không chỉ được chiêm bái, cầu bình an mà còn được hòa mình vào nhiều trò chơi dân gian như múa rối nước, đấu vật, kéo chữ, cờ tướng… tạo nên không khí vui tươi, đậm đà bản sắc Việt.

Chùa Đại Bi được công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia năm 1964, và lễ hội chùa Đại Bi được ghi danh Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2020.

Dù đã trải qua gần nghìn năm, công tác bảo tồn nơi đây vẫn được duy trì chu đáo. Nhiều cổ vật, tượng Phật và đồ thờ xưa vẫn được gìn giữ nguyên vẹn, giúp du khách cảm nhận rõ hơi thở thời gian trong từng nếp gỗ, mái ngói.

Từ chùa Đại Bi, du khách có thể kết hợp tham quan biển Hải Thịnh (thị trấn Thịnh Long, huyện Hải Hậu cũ), cách khoảng 40 km – nơi có bãi cát trắng và làn nước trong xanh quanh năm. Ngoài ra, khu vực này còn nhiều điểm đến nổi tiếng khác như chùa Cổ Lễ, biển Rạng Đông…

Chuyến đi sẽ trọn vẹn hơn nếu du khách thưởng thức các đặc sản địa phương: bánh mì Đò Quan, bánh xíu páo, bún sung, nem nắm Giao Thủy, hay bánh gai Bà Thi – những món ăn dân dã nhưng mang đậm hương vị quê hương.