Quy trình canh tác sầu riêng bền vững: Chìa khóa giữ thị trường quốc tế

Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu sầu riêng bền vững

Ngày 23/5/2025, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà vừa ký Công điện số 71/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về một số nhiệm vụ thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu sầu riêng bền vững.

Công điện gửi Bộ trưởng các Bộ: Nông nghiệp và Môi trường; Công Thương; Tài chính; Công an; Chủ tịch Ủy ban nhân dân 24 tỉnh, thành phố: Đắk Lắk, Lâm Đồng, Tiền Giang, Đồng Nai, Đắk Nông, Bình Phước, Gia Lai, Cần Thơ, Đồng Tháp, Vĩnh Long, Bình Thuận, Kon Tum, Tây Ninh, Khánh Hòa, Bến Tre, Hậu Giang, Sóc Trăng, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương, An Giang, Long An, Phú Yên, Kiên Giang, Ninh Thuận.

Công điện nêu: Sầu riêng là một trong những mặt hàng nông sản có tốc độ tăng trưởng nhanh và giá trị xuất khẩu cao của Việt Nam, đóng góp quan trọng vào kim ngạch xuất khẩu rau quả của cả nước. Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, năm 2024, diện tích sầu riêng đã đạt gần 180.000 ha, sản lượng ước đạt 1,5 triệu tấn, kim ngạch xuất khẩu đạt xấp xỉ 3,2 tỷ USD, chiếm 47% tổng giá trị xuất khẩu rau quả. Diện tích sầu riêng tăng bình quân 19,5%/năm trong giai đoạn 2015 - 2024 và tiếp tục có xu hướng mở rộng nhanh.

Sầu riêng là một trong những mặt hàng nông sản có tốc độ tăng trưởng nhanh và giá trị xuất khẩu cao của Việt Nam, đóng góp quan trọng vào kim ngạch xuất khẩu rau quả của cả nước.

Tuy nhiên, thời gian vừa qua việc xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam ở một số thời điểm gặp nhiều khó khăn, ảnh hưởng đến quy mô xuất khẩu, giá trị gia tăng, lợi nhuận của người sản xuất và doanh nghiệp xuất khẩu. Nguyên nhân chính là do một số quốc gia đã áp dụng thêm một số biện pháp kiểm soát bổ sung đối với sầu riêng xuất khẩu của Việt Nam; bên cạnh đó, biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng phức tạp; tình trạng mở rộng, gia tăng nhanh diện tích sầu riêng tại một số địa phương đang tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của ngành hàng sầu riêng.

Để chủ động ứng phó với những khó khăn trên, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và bảo đảm sản xuất, xuất khẩu sầu riêng ổn định, bền vững, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường tập trung chỉ đạo sản xuất sầu riêng theo Đề án phát triển cây ăn quả chủ lực đến năm 2025 và 2030, bảo đảm cung cầu, đáp ứng tiêu chuẩn của thị trường tiêu dùng nội địa và xuất khẩu. Tích cực thực hiện đàm phán mở cửa các thị trường khác cho sản phẩm sầu riêng của Việt Nam.

Rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định về quản lý, sử dụng mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói, bảo đảm công khai, minh bạch, khả thi, thống nhất, phù hợp với thông lệ quốc tế và điều kiện thực tiễn của Việt Nam; hướng dẫn quy trình sản xuất sầu riêng an toàn, bền vững (hoàn thành trong Quý III năm 2025).

Đồng thời, đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng công nghệ mới, chuyển đổi số trong sản xuất, chế biến, tiêu thụ, quản lý chất lượng và truy xuất nguồn gốc sầu riêng, nhất là các giải pháp xử lý sau thu hoạch, bảo quản lạnh, chế biến sâu nhằm nâng cao chất lượng, giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh của sản phẩm.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức làm việc với Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) về mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói và công nhận các phòng thử nghiệm đạt chuẩn; thống nhất quy trình kiểm tra thông quan đối với sản phẩm sầu riêng Việt Nam xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc bảo đảm thông thoáng, thuận lợi.

Chỉ đạo hệ thống kiểm dịch thực vật tại các cửa khẩu biên giới bố trí đầy đủ nhân lực, trang thiết bị để kiểm tra, kiểm dịch kịp thời trong thời gian thu hoạch rộ; triển khai các biện pháp nâng cao năng lực cung ứng dịch vụ các phòng thử nghiệm phục vụ xuất khẩu.

Cơ cấu lại ngành hàng sầu riêng theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả, giá trị gia tăng và phát triển bền vững; duy trì hợp lý quy mô diện tích các vùng trồng hiệu quả, thu hẹp diện tích các vùng trồng kém hiệu quả, mở rộng sản xuất các sản phẩm chất lượng cao, chế biến sâu; tăng tỷ trọng xuất khẩu sản phẩm đông lạnh, sản phẩm chế biến sâu và giảm tỷ trọng xuất khẩu quả tươi, khắc phục tình trạng rớt giá trong giai đoạn thu hoạch rộ;

Xây dựng và tổ chức triển khai ngay chương trình giám sát việc thực hiện cấp, quản lý mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói và an toàn vệ sinh thực phẩm, kiểm dịch thực vật từ gốc đối với sản phẩm sầu riêng.

Hướng dẫn và phối hợp với các địa phương, các Hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp, cơ sở đóng gói, phòng thử nghiệm và người trực tiếp sản xuất sầu riêng xây dựng chuỗi liên kết bền vững, rà soát kế hoạch sản xuất theo hướng đa dạng hóa sản phẩm, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu để chủ động thích ứng linh hoạt với biến động của thị trường; đẩy mạnh xây dựng thương hiệu sản phẩm, xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc hàng hóa chặt chẽ, tránh gian lận thương mại.

Quy trình Canh tác sầu riêng bền vững, bảo đảm an toàn thực phẩm

Sầu riêng là cây ăn trái nhiệt đới có giá trị kinh tế cao, được mệnh danh là “vua của các loại trái cây” nhờ hương vị đặc trưng và giá trị dinh dưỡng phong phú. Trái sầu riêng giàu năng lượng, vitamin và khoáng chất, được ưa chuộng trong nước và xuất khẩu sang nhiều quốc gia, mở ra tiềm năng kinh tế rất lớn cho Việt Nam.

Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã ban hành Quy trình Canh tác sầu riêng bền vững, bảo đảm an toàn thực phẩm. - (Ảnh: VTV)

Chỉ trong chưa đầy một thập kỷ, ngành hàng sầu riêng Việt Nam đã có sự tăng trưởng vượt bậc cả về quy mô và sản lượng. Từ 32.000 ha vào năm 2015, diện tích trồng sầu riêng trên cả nước đã tăng mạnh, đạt gần 180.000 ha vào năm 2024 (gấp 6 lần). Sản lượng cũng tăng tương ứng, vượt ngưỡng 1,5 triệu tấn vào năm 2024, đưa sầu riêng trở thành một trong những ngành hàng trái cây phát triển nhanh nhất cả nước.

Tuy nhiên, đầu năm 2025 ngành hàng sầu riêng Việt Nam lại đối mặt với sự sụt giảm nghiêm trọng cả về quy mô xuất khẩu và giá trị. Cụ thể, sản lượng xuất khẩu giảm tới 71,3% và kim ngạch giảm 74%, khiến thị phần của Việt Nam tại Trung Quốc tụt từ 42,1% (năm 2024) xuống còn 28,2%.

Nguyên nhân chủ yếu là do Trung Quốc tăng cường kiểm soát an toàn thực phẩm. Các quy định mới về kiểm tra dư lượng cadimi và chất vàng O trong sầu riêng nhập khẩu được ban hành sau khi phát hiện các chất này ở một số lô hàng đầu tiên là từ Thái Lan). Việc kiểm nghiệm 100% lô hàng sầu riêng Việt Nam và đình chỉ mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói khi phát hiện vi phạm đã tạo ra rào cản lớn đối với sầu riêng Việt Nam.

Trong bối cảnh đó, canh tác sầu riêng theo hướng bền vững, đảm bảo an toàn thực phẩm là xu hướng tất yếu, vừa giúp bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng, vừa giữ gìn môi trường và nâng cao chất lượng sản phẩm. Việc áp dụng các kỹ thuật canh tác tiên tiến, quản lý dịch hại tổng hợp và sử dụng vật tư nông nghiệp hợp lý sẽ góp phần xây dựng vườn sầu riêng sạch, năng suất ổn định, đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt của thị trường trong và ngoài nước.

Nhằm hỗ trợ người nông dân thực hiện quy trình canh tác đạt hiệu quả cao trong sản xuất, đảm bảo an toàn thực phẩm, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã ban hành Quy trình Canh tác sầu riêng bền vững, bảo đảm an toàn thực phẩm tại Quyết định số 1899/QĐ-TTTV-TTBVTV ngày 30 tháng 6 năm 2025.

Chi tiết quy trình đính kèm văn bản xem tại đây

Ghi chú:

(1). https://vtv.vn/tai-cau-truc-toan-dien-de-tang-toc-xuat-khau-sau-rieng-100250718184939206.htm