Trám đen Cao Bằng, Tuyên Quang: Loại quả dân dã thành đặc sản tiền triệu hút khách sành ăn

Quả đặc hữu của miền núi phía Bắc

Trám đen là một loại quả đặc sản vào mùa thu của vùng cao Việt Bắc như Cao Bằng, Tuyên Quang. Ảnh: Báo Tuyên Quang.

Trám đen (tên khoa học Canarium tramdenum) là loại cây đặc hữu của trung du và miền núi phía Bắc. Tại Việt Nam, trám đen phân bố nhiều ở Tuyên Quang, Cao Bằng, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Phú Thọ... Trong đó, trám Tuyên Quang và Cao Bằng nổi tiếng nhất nhờ quả nhỏ, thịt dày, vị bùi ngậy và hương thơm đặc trưng.

Quả trám chín có màu tím than, vỏ bóng mịn; khi chế biến, thịt quả chuyển sang màu hồng nhạt, dậy hương dìu dịu rất riêng, khiến ai từng nếm thử đều khó quên.

Ẩm thực độc đáo từ trám đen

Xôi trám đen là món ngon đặc sản ở Tuyên Quang, Cao Bằng.

Người vùng cao từ lâu đã coi trám đen như nguyên liệu không thể thiếu trong bữa cơm mùa thu. Những món ăn như trám om thịt ba chỉ, cá kho trám, trám muối, trám xóc muối ớt, hay xôi trám đen đã trở thành đặc sản níu chân du khách.

Thịt ba chỉ kho trám đen là món ngon nức lòng thực khách.

Trong đó, xôi trám đen là món ăn gắn liền với lễ hội, tết làng. Trám được luộc chín, tách hạt, giã nhuyễn rồi trộn với gạo nếp đồ xôi. Khi chín, hạt xôi dẻo quánh, ánh tím nhẹ, tỏa hương thơm nồng nàn của nếp quyện cùng vị bùi ngậy của trám – hương vị gợi nhớ núi rừng.

Giá trị kinh tế của sản vật vùng cao

Quả trám đen mang giá trị kinh tế cao.

Từ một loại quả dân dã, nay trám đen đã mang lại giá trị kinh tế đáng kể cho bà con miền núi. Mỗi mùa thu hoạch, giá trám dao động từ 60.000 – 120.000 đồng/kg, tùy loại và sản lượng. Vào vụ chính, hàng tấn trám được gùi xuống chợ, tiêu thụ tại các tỉnh lân cận, thậm chí đưa về Hà Nội làm quà biếu.

Tại Cao Bằng, nhiều hộ dân đã coi cây trám là hướng phát triển bền vững bên cạnh các loại cây ăn quả khác. Cây trám sinh trưởng tốt trên đất đồi, ít sâu bệnh, tuổi thọ cao, vừa giữ đất chống xói mòn, vừa mang lại nguồn thu ổn định.

Tiềm năng xây dựng thương hiệu vùng miền

Trám đen chế biến thành nhiều món ngon.

Ngày nay, trám đen không chỉ dừng ở tiêu thụ tươi mà còn có thể chế biến thành trám muối, trám sấy, trám đóng hộp, mở ra cơ hội xây dựng sản phẩm OCOP đặc trưng vùng cao. Các địa phương như Tuyên Quang, Cao Bằng đang từng bước quy hoạch vùng trồng, phát triển thương hiệu “Trám đen Việt Bắc”, hướng đến thị trường trong nước và xuất khẩu.

Trám đen – hạt ngọc bình dị của núi rừng – không chỉ góp phần tạo nên bản sắc ẩm thực đặc sắc, mà còn mở ra hướng đi kinh tế bền vững cho đồng bào vùng cao.

Các vùng trồng trám đen nổi tiếng ở Việt Nam

• Tuyên Quang: Vùng trồng lớn, nổi bật ở các huyện Yên Sơn, Chiêm Hóa, Hàm Yên. Quả nhỏ, thịt dày, vị bùi, nổi tiếng khắp cả nước.

• Cao Bằng: Trám đen phân bố nhiều ở các huyện Nguyên Bình, Thạch An, Trùng Khánh. Cây sinh trưởng tốt trên đồi núi đá, hạt nhỏ, chất lượng quả ngon.

• Bắc Kạn: Một số xã thuộc Chợ Đồn, Ba Bể cũng có diện tích trồng trám, góp phần đa dạng sản vật địa phương.

• Phú Thọ, Thái Nguyên: Dù diện tích không lớn, nhưng cây trám vẫn được trồng rải rác trong vườn đồi, mang lại nguồn thu nhập thêm cho người dân.

Trám đen đang dần trở thành sản vật đặc trưng của Việt Bắc, vừa là nguồn gen quý, vừa có tiềm năng xây dựng thương hiệu vùng miền.