"Quả lộc trời" ở Bắc Ninh: Cây cổ thụ trăm năm, quả tím đen bùi ngậy, bán giá cao vẫn cháy hàng

Tại xã Hoàng Vân (tỉnh Bắc Ninh), người dân địa phương thường gọi một loại quả hình bầu dục, vỏ tím đen óng ả, là “quả lộc trời”. Thực chất, đó chính là quả trám đen – đặc sản gắn bó hàng trăm năm với vùng quê giàu truyền thống này.

Xã Hoàng Vân trước đây thuộc huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang cũ, nay sau sáp nhập hành chính đã trở thành một phần của Bắc Ninh. Nơi đây nổi tiếng với những tán trám cổ thụ hàng chục, thậm chí hàng trăm năm tuổi.

Hiện toàn xã có hơn 30 ha trồng trám đen, tập trung nhiều nhất ở các thôn Vân Xuyên, Vạn Thạch, Lạc Yên 1… Riêng thôn Vân Xuyên có gần 17 ha với hơn 400 cây trám, trong đó nhiều cây tuổi đời 100 năm vẫn sai quả mỗi vụ.

Cứ từ cuối tháng 6 đến đầu tháng 8 âm lịch, khi tiết trời vào thu, người dân lại bước vào mùa thu hoạch trám đen. Trung bình, riêng thôn Vân Xuyên thu 40 – 50 tấn quả mỗi năm, riêng năm nay dự kiến đạt 60 tấn.

Trám đen Hoàng Vân hấp dẫn thực khách bởi hương vị đặc trưng, nhiều dinh dưỡng.

Nhờ giá bán ổn định ở mức 120.000 – 150.000 đồng/kg, trám đen trở thành nguồn thu chính của nhiều hộ dân. Gia đình ông Nguyễn Văn Dương sở hữu hơn 20 gốc trám, mỗi vụ còn thu mua thêm quả từ các hộ khác để chế biến, cung ứng cho nhà hàng, lãi hơn 200 triệu đồng.

Không ít hộ khác như ông Ngô Quốc Việt, Nguyễn Văn Nhang, Nguyễn Văn Cường… cũng đều có thu nhập trên dưới 100 triệu đồng/vụ.

Một số gia đình còn phát triển thêm nghề ươm giống trám đen, bán cho bà con trong vùng và các địa phương lân cận, tạo thêm nguồn thu đáng kể.

Trám đen Hoàng Vân chinh phục thực khách bởi cùi dày, vị bùi ngậy, nhân giòn ngọt. Người nội trợ thường chế biến thành nhiều món dân dã như: trám om thịt, cá kho trám, xôi trám, nham trám, trám ngâm mắm…

Theo bà Dương Thị Liễu (thôn Vân Xuyên), chế biến trám đen khá cầu kỳ, song nếu làm đúng cách thì mới cảm nhận được hết sự hấp dẫn riêng biệt của loại quả này.

Đặc biệt, vào ngày Rằm hay mùng Một, hầu như gia đình nào trong xã cũng bày mâm cúng với món trám, như một nét văn hóa tâm linh lưu truyền nhiều đời.

Trước giá trị kinh tế và văn hóa, chính quyền xã Hoàng Vân đang phối hợp với cơ quan chuyên môn chuẩn hóa quy trình trồng, chăm sóc, đồng thời xây dựng thương hiệu “Trám đen Hoàng Vân” trở thành sản phẩm OCOP đặc trưng.

Ngoài ra, xã còn liên kết với Viện Cải thiện giống và phát triển cây lâm sản Việt Nam để nhân giống, ghép mắt, bảo tồn nguồn gen và nâng cao chất lượng quả trám.

Với người dân Hoàng Vân, sắc tím đen óng ả của quả trám không chỉ là “lộc trời” mang lại kinh tế ổn định, mà còn là niềm tự hào văn hóa – ẩm thực của quê hương. Ai đi xa cũng khó quên được hương vị bùi ngậy, ngọt thơm từ loại quả đặc sản này.