Sở hữu hương thơm dịu dàng cùng nhiều công dụng quý trong y học, loài hoa nhỏ bé mang tên cúc chi đang giúp nhiều nông dân vùng Bắc bộ đổi đời. Đặc biệt, việc canh tác và chăm sóc không quá phức tạp nhưng lại cho sản lượng cao, mở ra hướng đi kinh tế bền vững cho bà con.
 |
Cúc chi có nguồn gốc từ Trung Quốc, sau này được trồng phổ biến ở nhiều quốc gia châu Á. Ở Việt Nam, giống hoa này hiện có mặt nhiều tại Sơn La, Hưng Yên, Bắc Ninh… Thân cây cao tới 60 cm, lá xẻ sâu, hoa chỉ nhỏ bằng đầu ngón tay, nở rộ vào mùa đông. Điểm đặc biệt của cúc chi là mùi hương nhẹ nhàng, thanh thoát, phảng phất như nước hoa dành cho phái đẹp.
Trong y học cổ truyền, cúc chi được xếp vào nhóm “thượng phẩm” – loại dược liệu có thể sử dụng lâu dài mà không gây hại. Từ xưa, hoa này từng được dâng tiến vua chúa nhờ tác dụng an thần, thanh nhiệt, sáng mắt, tăng cường sức đề kháng. Ngoài ra, cúc chi còn giúp kháng viêm, giảm ho, hỗ trợ tiêu hóa và kiểm soát đường huyết.
Ngày nay, cúc chi không chỉ là nguyên liệu quen thuộc trong các bài trà dưỡng sinh, bài thuốc Đông y mà còn được ngành mỹ phẩm thảo mộc ưa chuộng.
 |
Theo kinh nghiệm của nông dân, cúc chi thường được trồng ngoài trời, ưa đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng hữu cơ và thoát nước tốt. Người trồng hạn chế tưới quá nhiều nước để tránh thối rễ, đồng thời ưu tiên phân chuồng hoai mục thay vì phân hóa học nhằm giữ nguyên chất lượng dược liệu.
Thời điểm thu hoạch thích hợp nhất là khi hoa vừa chớm nở, trời nắng nhẹ. Hoa được hái thủ công từng bông một, tránh làm gãy cành vì còn nhiều nụ chưa nở. Đây là công đoạn đòi hỏi sự khéo léo và tỉ mỉ, bởi chất lượng dược tính của hoa chỉ tốt nhất khi ở độ nở đẹp nhất.
Sau thu hoạch, hoa thường được phơi khô tự nhiên hoặc sấy bằng máy sấy điện, máy sấy lưu huỳnh để cho ra sản phẩm trà hoa cúc chất lượng cao.
 |
Tại Hưng Yên, gia đình ông Đỗ Văn Huấn đã gắn bó nhiều năm với cây cúc chi. Với hơn 7 sào trồng, mỗi năm gia đình ông thu về hơn 100 triệu đồng. Bí quyết được ông chia sẻ là chọn đất phù hợp, tưới tiêu chủ động, xới đất mặt luống thường xuyên để cây sinh nhiều nhánh và hoa.
“Trồng cúc chi chủ yếu tốn công chăm sóc và thu hoạch, còn vốn đầu tư giống và phân bón không đáng kể. Tùy diện tích, gia đình phải thuê thêm lao động thời vụ để kịp thu hái,” ông Huấn cho biết.
Trung bình, mỗi lao động có thể hái 10–15 kg hoa tươi/ngày. Trên diện tích 2 ha, sản lượng đạt khoảng 10 tấn hoa tươi mỗi vụ, tương đương 1 tấn trà cúc sấy khô. Với mức giá từ 300.000–600.000 đồng/kg, sản phẩm này đang trở thành mặt hàng hiếm, được người tiêu dùng săn lùng bởi công dụng an thần, cải thiện giấc ngủ và vóc dáng.
Không chỉ đẹp mắt để cắm trang trí, cúc chi còn là vị thuốc quý được ưa chuộng trong đời sống. Hương thơm thanh tao, công dụng dược liệu và quy trình canh tác đơn giản đã biến loài hoa “tiến vua” thành “vàng xanh” trên nhiều vùng quê Bắc bộ.
Từ một loài hoa gắn liền với sự thanh khiết trong cung đình xưa, nay cúc chi đang mở ra cơ hội kinh tế bền vững, giúp nhiều gia đình ổn định thu nhập và vươn lên làm giàu.
