Tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh từng "chung mái nhà Hà Bắc"
Ngày 27/10/1962, tỉnh Bắc Giang được sáp nhập với tỉnh Bắc Ninh, hình thành tỉnh Hà Bắc. Thời điểm đó, tỉnh Bắc Giang gồm thị xã Bắc Giang – tỉnh lỵ lúc bấy giờ – và 9 huyện: Hiệp Hòa, Lạng Giang, Lục Nam, Lục Ngạn, Sơn Động, Tân Yên, Việt Yên, Yên Dũng và Yên Thế.
Ngày 3/5/1985, Hội đồng Bộ trưởng ban hành quyết định điều chỉnh địa giới hành chính các huyện Tiên Sơn, Quế Võ, Việt Yên, Lạng Giang và hai thị xã Bắc Ninh, Bắc Giang thuộc tỉnh Hà Bắc.
Đến ngày 6/11/1996, tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa IX thông qua quyết định chia tách tỉnh Hà Bắc, tái lập hai tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh như trước kia. Ngày 1/1/1997, tỉnh Bắc Giang chính thức đi vào hoạt động, gồm 10 đơn vị hành chính: thị xã Bắc Giang và 9 huyện như cũ.
 |
| Một góc của thành phố Bắc Giang.(Ảnh Báo Bắc Giang) |
Ngày 7/6/2005, thị xã Bắc Giang được nâng cấp thành thành phố trực thuộc tỉnh. Gần đây nhất, vào ngày 1/2/2024, huyện Việt Yên cũng được công nhận là thị xã Việt Yên.
Theo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã tại Bắc Giang, giai đoạn 2023–2025 (có hiệu lực từ ngày 1/1/2025), tỉnh Bắc Giang sẽ tiếp tục có những thay đổi về hành chính.
Cụ thể, huyện Yên Dũng được sáp nhập vào thành phố Bắc Giang; một phần diện tích của huyện Sơn Động được điều chỉnh sáp nhập vào huyện Lục Ngạn; đồng thời, thị xã Chũ được thành lập trên cơ sở điều chỉnh một phần địa giới hành chính của huyện Lục Ngạn.
Sáp nhập Bắc Giang và Bắc Ninh: Hình thành “siêu tỉnh công nghiệp”
Hiện nay, Bắc Ninh có 16 khu công nghiệp đã được duyệt quy hoạch với tổng diện tích gần 6.400 ha. Trong đó, 12 dự án đã đi vào hoạt động, tỷ lệ lấp đầy đạt trên 62%. Các khu công nghiệp quy mô lớn như VSIP, Yên Phong, Quế Võ… tạo việc làm cho hàng trăm nghìn lao động. Ngoài ra, tỉnh Bắc Ninh nhiều năm liền đứng đầu cả nước về thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI).
Còn về Bắc Giang, những năm gần đây, kinh tế - xã hội địa phương này phát triển mạnh mẽ. Năm 2022, tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRDP) của tỉnh đạt 19,3%; năm 2023 đạt 13,45%; năm 2024 đạt 13,85% – đứng đầu cả nước. Riêng quý I/2025, Bắc Giang tiếp tục dẫn đầu cả nước về tốc độ tăng trưởng GRDP với 14,02%. Tổng vốn FDI năm 2024 và quý I/2025 đạt 2,23 tỷ USD.
 |
| Tỉnh Bắc Ninh hiện có 16 khu công nghiệp. Ảnh: Hoàn Trần |
Với 16 khu công nghiệp, 55 cụm công nghiệp, Bắc Giang đang dần hình thành chuỗi sản xuất logistics khép kín, đặc biệt tại các huyện, thị xã giáp Bắc Ninh như Việt Yên, Hiệp Hòa, Lạng Giang.
Việc hai tỉnh hợp nhất sẽ gia tăng sức mạnh công nghiệp, mở ra cơ hội hình thành các khu công nghiệp quy mô lớn có thể sánh ngang TP Hồ Chí Minh hay Bình Dương về tổng giá trị sản xuất. Đồng thời, việc này cũng thúc đẩy quy hoạch liên vùng, tạo sự liền mạch trong thu hút đầu tư, phát triển đô thị, công nghiệp và hạ tầng giao thông.
Tỉnh mới sau sáp nhập: Nơi hội tụ bánh phu thê ngọt ngào và vải thiều Lục Ngạn trứ danh
Nếu kế hoạch sáp nhập hai tỉnh thành hiện thực, vùng đất mới không chỉ mạnh về công nghiệp mà còn là nơi hội tụ tinh hoa văn hóa – ẩm thực truyền thống. Tiêu biểu là bánh phu thê của Bắc Ninh và vải thiều Lục Ngạn – niềm tự hào của Bắc Giang.
Bánh phu thê – Biểu tượng tình nghĩa vợ chồng từ đất Từ Sơn
Phường Đình Bảng, TP Từ Sơn (Bắc Ninh) không chỉ là nơi phát tích của vương triều Lý (1009–1225) mà còn nổi tiếng là cái nôi của nghề làm bánh phu thê – loại bánh truyền thống thường bán theo cặp, tượng trưng cho tình nghĩa vợ chồng thủy chung son sắt.
Tương truyền, khi vua Lý Anh Tông thân chinh ra trận, hoàng hậu ở nhà đã tự tay làm bánh gửi đến chiến trường như lời nhắn nhủ yêu thương. Cảm động trước tấm lòng ấy, nhà vua đặt tên bánh là “phu thê”. Từ đó, nghề làm bánh tại Đình Bảng hình thành và gìn giữ suốt nhiều thế kỷ.
Ngày nay, tại phường Đình Bảng có khoảng 50 hộ gia đình vẫn giữ nghề truyền thống, tập trung nhiều nhất ở khu phố Thượng, dọc theo con đường dẫn vào Đền Đô – nơi thờ 8 vị vua triều Lý.
 |
| Nghề làm bánh tại Đình Bảng hình thành và gìn giữ suốt nhiều thế kỷ. |
Vải thiều Lục Ngạn – Đặc sản “ngọt lịm”, vươn xa thế giới
Nếu Bắc Ninh có bánh phu thê thì Bắc Giang tự hào với đặc sản vải thiều Lục Ngạn – loại trái cây thơm ngon, cùi dày, vỏ mỏng, hạt nhỏ, được mệnh danh là “vua của các loại vải”.
Vào mùa thu hoạch, hàng trăm nghìn tấn vải được đưa từ các vườn ở huyện Lục Ngạn đến khắp các tỉnh, thành và xuất khẩu ra thế giới. Tâm điểm thu mua, sơ chế tập trung ở Phố Kim và thị trấn Chũ – nơi luôn nhộn nhịp suốt mùa vải.
Những ngày tháng 5–6, dọc quốc lộ 31 qua trung tâm thị trấn Chũ và nhiều xã của huyện Lục Ngạn rực rỡ sắc đỏ của vải chín. Người dân tất bật thu hái từ sáng sớm đến chiều muộn, tạo nên một khung cảnh mùa vụ vừa rộn ràng, vừa nên thơ.
 |
| Vải thiều Lục Ngạn – loại trái cây thơm ngon, cùi dày, vỏ mỏng, hạt nhỏ, được mệnh danh là “vua của các loại vải”. |
Một vùng đất – Hai đặc sản – Hai giá trị văn hóa
Nếu Bắc Giang và Bắc Ninh sáp nhập, vùng đất mới sẽ không chỉ là điểm đến của đầu tư và công nghiệp, mà còn là nơi lưu giữ và lan tỏa những giá trị văn hóa – ẩm thực đặc sắc. Bánh phu thê và vải thiều sẽ tiếp tục đồng hành cùng người dân, trở thành những “đại sứ văn hóa” đưa hình ảnh địa phương vươn xa thế giới.
