Lựa chọn đất trồng phù hợp – bước đầu tiên để cây sống khỏe
Chăm sóc bonsai bắt đầu từ việc lựa chọn đất trồng phù hợp. Với cây cảnh nói chung và bonsai nói riêng, loại đất lý tưởng là đất phù sa lắng đọng sau lũ hoặc đất ruộng sau khi thu hoạch. Những loại đất này giàu dinh dưỡng, tơi xốp, giúp rễ cây hấp thụ tốt, từ đó phát triển khỏe mạnh. Sau một thời gian trồng, người chơi nên thay đất và chậu để phù hợp với giai đoạn sinh trưởng mới của cây.
 |
| Trong nghệ thuật bonsai, cây sanh là biểu tượng sống động và được đánh giá cao về giá trị phong thủy cũng như thẩm mỹ. - (Ảnh yeubonsai) |
Khi thay chậu, nên sử dụng đất tơi xốp kết hợp với phân hữu cơ bón lót giúp cây phục hồi nhanh, đồng thời cắt bớt phần rễ quá dài hay xum xuê để cây không bị nghẹt rễ, dễ dàng thích nghi với môi trường chậu mới. Tại miền Nam, người chơi thường trộn xơ dừa, trấu, cát với đất phù sa để tạo hỗn hợp thoát nước tốt, hạn chế ngập úng. Tuy nhiên, loại đất này nghèo dinh dưỡng nên cần bổ sung thêm phân bón định kỳ.
Thường ở miền Nam người trồng bonsai sẽ trộn xơ dừa với trấu, cát và đất phù sa để trồng cây cảnh. Công thức chăm sóc cây sanh này sẽ giúp cây thoát nước tốt, hạn chế được tình trạng ngập úng tuy nhiên chất dinh dưỡng rất ít và cần phải bổ sung thêm nhiều phân bón trong quá trình chăm sóc.
Tưới nước đúng cách – chìa khóa để cây không bị úng thối
Khác với trồng trên đất, cây cảnh trồng ở chậu có lượng đất ít hơn vì thế khả năng giữ nước cũng kém hơn, do đó khi chăm sóc cây cảnh bonsai bạn cần chú ý tưới cây thường xuyên hơn. Đây là một kỹ thuật chăm sóc cây cảnh bạn cần lưu ý.
Tuy nhiên, khi tưới nước cho cây cũng cần lưu ý bởi có một số loại cây cảnh lại ưa nước còn một số cây thì lại không. Liều lượng tưới cần căn cứ và điều kiện sinh trưởng của từng loại và điều kiện khí hậu khác nhau vì thế cần chú ý đến vấn đề này.
Bonsai trồng trong chậu có thể tích đất ít, khả năng giữ nước kém hơn so với trồng trực tiếp dưới đất, do đó việc tưới nước phải đều đặn và phù hợp với đặc tính của từng loại cây. Một số cây ưa nước, số khác lại dễ úng nên liều lượng và tần suất tưới cần dựa vào độ ẩm đất, tình trạng thời tiết và giống cây đang chăm sóc.
Cách tốt nhất là quan sát đất trồng, chỉ tưới khi mặt đất khô. Tránh tưới quá nhiều khiến rễ bị thối, cây chết dần. Nên chọn nước sông, ao, suối tự nhiên để tưới vì chứa khoáng chất tự nhiên tốt cho cây. Thời điểm lý tưởng là sáng sớm hoặc chiều mát, tưới đẫm một lần để cây no nước, không nên tưới nhiều lần trong ngày. Ngoài ra, người chơi có thể dùng nước vo gạo để vài ngày cho lên men nhẹ rồi tưới, giúp cung cấp vi sinh tốt cho cây.
Bố trí ánh sáng phù hợp – giúp cây giữ màu lá và dáng đẹp
Ánh sáng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển và màu sắc lá của bonsai. Hầu hết các giống bonsai đều ưa sáng. Việc đặt cây trong nhà suốt thời gian dài sẽ khiến lá vàng, rụng, thân yếu. Tốt nhất mỗi ngày nên đưa cây ra ngoài trời ít nhất 3 giờ.
Tùy vào vùng miền mà lựa chọn loại cây phù hợp. Miền Bắc có mùa đông lạnh, ánh sáng yếu thích hợp chơi sanh, si, đa, lộc vừng, tùng la hán… Trong khi đó, miền Trung và Nam nắng nhiều thích hợp trồng các loại cây có cành lá to, xanh tốt quanh năm.
Bón phân đúng lúc, đúng liều lượng – dinh dưỡng là nền tảng
Không phải cứ bón phân cho cây cảnh thường xuyên là cây sẽ tốt, tùy vào từng loại cây mà liều lượng phân bón sẽ có sự khác nhau.
Phân bón cần thiết nhưng phải dùng đúng cách. Phân hữu cơ như phân chuồng, phân xanh đã ủ hoai là lựa chọn hàng đầu vì chứa nhiều vi sinh vật có lợi, giúp đất tơi xốp, cây hấp thụ dễ dàng. Phân NPK cũng được sử dụng phổ biến nhưng nên pha loãng gấp đôi so với hướng dẫn trên bao bì để tránh gây “sốc” cây.
Người mới chơi nên ưu tiên phân hữu cơ vì an toàn, ít gây tác hại. Không nên bón phân vô cơ vào mùa đông, khi cây rụng lá hoặc đang ra lá non vì dễ khiến cây suy yếu. Thời điểm bón phân tốt nhất là sau mưa hoặc vào ngày nắng nhẹ.
Phân bón cho cây cảnh bonsai được sử dụng phổ biến là NPK
Cắt tỉa, uốn dáng – nghệ thuật tạo hình cho cây sống
Lựa chọn thời gian cắt tỉa cần thích hợp, thông thường cây cảnh sẽ được cắt tỉa vào mùa xuân. Do đó, bạn cần nắm bắt được đặc tính cơ bản của cây để cắt tỉa đúng thời gian giúp cây phát triển tốt nhất.
Muốn bonsai đẹp thì phải cắt tỉa và uốn dáng định kỳ. Thời điểm tốt nhất để uốn cây là khi cành còn non, mềm, dễ tạo hình – thường là vào mùa xuân hoặc cuối thu. Việc cắt tỉa đúng kỹ thuật giúp cây không bị rối tán, giữ được thế dáng như ý.
Có hai phương pháp cắt tỉa phổ biến:
Thay chậu – điều cần thiết sau mỗi chu kỳ phát triển
Bonsai cần được thay chậu trung bình 2 năm/lần, vào mùa xuân khi cây bắt đầu bước vào chu kỳ sinh trưởng mới. Trước khi thay, cần cắt bỏ phần rễ dài, chỉ giữ lại khoảng 2/3 tổng chiều dài rễ. Chậu mới nên lớn hơn chậu cũ, có lỗ thoát nước để tránh úng.
Phòng bệnh – bảo vệ cây khỏi sâu hại và nấm mốc
Bonsai dễ bị côn trùng tấn công như rệp, kiến, sâu bướm, nhện đỏ… hoặc mắc các bệnh do nấm, đặc biệt nếu môi trường trồng không thoáng. Nếu phát hiện lá có đốm màu cam hoặc nâu, cây có thể đang thừa kali; nếu lá vàng nhưng gân còn xanh thì là dấu hiệu thiếu sắt.
Nguyên nhân thường đến từ đất chứa đá vôi hoặc xác động vật. Khi đó, cần thay đất và phân mới. Ngoài ra, nên theo dõi thường xuyên, phun thuốc sinh học định kỳ, giữ vệ sinh chậu và khu vực trồng cây để hạn chế dịch bệnh lây lan.
Ý nghĩa phong thủy và giá trị nghệ thuật của cây Sanh cảnh bonsai
Trong nghệ thuật bonsai, cây sanh là biểu tượng sống động và được đánh giá cao về giá trị phong thủy cũng như thẩm mỹ. Những chậu cây sanh bonsai có thể có giá từ vài triệu đến hàng tỷ đồng nhờ hình dáng độc đáo và công sức chăm sóc tỉ mỉ suốt nhiều năm.
 |
| Khi nghệ thuật bonsai được giới thiệu lần đầu tiên hơn 1.300 năm trước, cây bonsai được coi là biểu tượng của địa vị xã hội vì chúng khó tìm và thường chỉ có ở nhà của những người giàu nhất trong xã hội. - (Ảnh yeubonsai) |
Với đặc điểm cây có cành lá xum xuê thì cây Sanh tượng trưng cho sự phát tài phát lộc mang lại may mắn cho chủ nhân và gia đình. Lưu ý đây là một cây đại thụ.
Theo phong thủy, bạn không nên chỉ trồng một cây Sanh trước nhà. Đây là điều kiêng kị hàng đầu từ trước đến nay ông cha ta đã truyền lại vì trồng 1 cây thì chúng sẽ hút nguồn dương khí của ngôi nhà. Thay vào đó bạn nên trồng 2 – 3 cây to để vừa điều hòa không khí vừa tăng nguồn dương khí cho ngôi nhà từ đó may mắn và làm ăn thuận lợi hơn.
Điều quan trọng tiếp theo là nên cắt tỉa và chăm sóc chúng thường xuyên bởi nó sẽ làm mất đi vẻ đẹp vốn có làm cây trở nên um tùm che khuất tầm nhìn. Thậm chí nếu cây có tán lá rộng sẽ sinh ra nguồn âm khí tác động xấu đến phong thủy ngôi nhà.
Đặc tính sinh trưởng linh hoạt, thích ứng cao với môi trường
Cây sanh cảnh có thể sinh trưởng trên mọi loại đất khác nhau như đất khô cằn, đất đỏ bazan, đất phèn, đất có nhiều mùn hay đất trên núi đá vôi.
Loài cây này cũng có thể tồn tại ở các môi trường chiếu sáng khác nhau như trong nhà, ngoài trời nắng gắt hay dưới bóng râm. Tuy nhiên, cây phát triển tốt nhất trong điều kiện có ánh sáng tán xạ.
Cây sanh cảnh có thể tồn tại trong thời gian dài khi bị ngập úng do loài cây này cần nhiều nước. Thế nhưng, cây không chịu được nắng hạn trong thời gian dài. Nếu gặp nắng dài, cây sẽ chậm phát triển và nổi rất nhiều cục màu trắng trên thân.
Ý nghĩa văn hóa của cây Sanh cảnh
Một trong những điều mọi người thường không nhận ra về cây bonsai là chúng có ý nghĩa và biểu tượng. Bắt nguồn từ hơn một ngàn năm trước ở Nhật Bản và Trung Quốc, nghệ thuật cây cảnh đề cao sự thư thái và cân bằng. Cây cảnh còn gắn liền với những chuyển động tâm linh như Thiền tông và được coi là đại diện cho vẻ đẹp tự nhiên và sự hài hòa.
Chính vì vậy, cây sanh không chỉ là thú chơi tao nhã mà còn mang theo niềm tin tâm linh, giá trị văn hóa và tinh thần to lớn. Tuy nhiên, theo quan niệm xưa, không nên trồng duy nhất một cây sanh trước nhà vì được cho là “cô độc”, kém may mắn.
