Hoạt động trải nghiệm ngoài thiên nhiên giúp học sinh hiểu thêm về sinh vật cảnh

Hoạt động trải nghiệm trong trường tiểu học được Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa vào triển khai từ năm học 2020 – 2021 theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, trở thành một trong những nội dung quan trọng góp phần định hình mô hình giáo dục toàn diện cho trẻ. Với nhiều nội dung đa dạng, bốn loại hình tổ chức và thời lượng quy định rõ ràng, chương trình không chỉ giúp học sinh phát triển năng lực, kỹ năng sống, mà còn hướng đến việc gắn kết cộng đồng, khơi dậy tình yêu thiên nhiên, đồng thời cần được triển khai hiệu quả và an toàn trong mọi hoàn cảnh.

Hoạt động trải nghiệm trong trường tiểu học được Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa vào triển khai từ năm học 2020 – 2021 theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. - (Ảnh: phulamfarmstay)

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, hoạt động trải nghiệm cấp tiểu học đã trở thành cầu nối giữa lý thuyết và thực tiễn, giữa tri thức và đời sống, đồng thời tạo điều kiện để trẻ em và cả người lớn có cơ hội kết nối lại với thiên nhiên, thấu hiểu về nông nghiệp, cũng như phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần. Giáo dục trong thời kỳ mới không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt tri thức trong sách vở mà còn mở rộng thành môi trường rèn luyện kỹ năng mềm, nuôi dưỡng ý thức bảo vệ môi trường và tình yêu thiên nhiên từ thuở nhỏ.

Trong chương trình giáo dục tiểu học hiện nay, hoạt động trải nghiệm đã được thiết kế bài bản và cụ thể, bao gồm các nội dung hướng vào bản thân, hướng đến xã hội, hướng đến tự nhiên và hướng nghiệp. Đây là nền tảng quan trọng để học sinh từng bước phát triển năng lực tự nhận thức, biết cách giao tiếp, hợp tác, làm việc nhóm, đồng thời khơi dậy tinh thần trách nhiệm với cộng đồng và môi trường sống xung quanh.

Điểm đặc biệt của chương trình là sự kết hợp giữa sinh hoạt tập thể, sinh hoạt lớp, hoạt động giáo dục theo chủ đề và hoạt động câu lạc bộ, qua đó tạo nên một hệ thống đa dạng và linh hoạt, đáp ứng nhu cầu phát triển của từng lứa tuổi, từng địa phương. Với 105 tiết trải nghiệm mỗi năm, trong đó có 35 tiết sinh hoạt dưới cờ, 35 tiết sinh hoạt lớp và 35 tiết hoạt động theo chủ đề hoặc câu lạc bộ, học sinh không chỉ được tham gia vào các hoạt động ngay tại trường mà còn có cơ hội mở rộng không gian học tập ra ngoài xã hội, tiếp cận thực tiễn đời sống thông qua những chuyến tham quan, lao động công ích hay mô hình trải nghiệm gắn với sản xuất nông nghiệp.

Một trong những định hướng triển khai hiệu quả nhất hiện nay là gắn hoạt động trải nghiệm với các mô hình nông trại giáo dục. Nông trại giáo dục không đơn thuần là nơi tổ chức các trò chơi ngoài trời mà chính là không gian giúp học sinh trực tiếp tiếp xúc với quá trình gieo trồng, chăm sóc cây trồng, chăn nuôi gia súc gia cầm, từ đó hiểu rõ hơn về chu trình sản xuất nông nghiệp và giá trị lao động. Khi được tận mắt quan sát và trực tiếp tham gia, trẻ sẽ ghi nhớ lâu hơn so với việc học lý thuyết khô khan, đồng thời hiểu sâu sắc hơn về mối quan hệ gắn bó giữa con người với thiên nhiên.

Trẻ em có thể học cách gieo hạt, chăm sóc cây xanh, thu hoạch rau quả, hoặc tham gia quy trình nuôi dưỡng và bảo vệ vật nuôi. Qua đó, các em vừa học hỏi kỹ năng sống, vừa bồi đắp tinh thần trách nhiệm, sự kiên nhẫn và tình yêu thiên nhiên. Đặc biệt, trong quá trình này, học sinh còn được tiếp cận kiến thức về sinh thái, vòng tuần hoàn tự nhiên, cách sử dụng hợp lý tài nguyên và bảo vệ môi trường sống. Đây là những bài học thiết thực và quý giá trong bối cảnh toàn cầu đang đối diện với những thách thức lớn như biến đổi khí hậu, suy giảm đa dạng sinh học và ô nhiễm môi trường.

Không chỉ mang lại lợi ích về mặt nhận thức, hoạt động trải nghiệm còn góp phần quan trọng trong việc rèn luyện thể chất và tinh thần cho học sinh. Khi tham gia lao động ngoài trời, trẻ có cơ hội vận động, tăng cường sức khỏe, giải tỏa áp lực học tập và hạn chế tình trạng căng thẳng tâm lý do gò bó trong lớp học. Đồng thời, thông qua hoạt động nhóm, trẻ được rèn luyện kỹ năng giao tiếp, kỹ năng hợp tác, khả năng sáng tạo và giải quyết vấn đề.

Đây chính là những kỹ năng mềm cần thiết cho tương lai, giúp trẻ dễ dàng thích ứng với xã hội năng động và đầy biến động. Sự gắn kết với thiên nhiên cũng nuôi dưỡng tình cảm tích cực, giúp các em thêm yêu quý và trân trọng giá trị của môi trường sống, từ đó hình thành ý thức bảo vệ thiên nhiên và phát triển lối sống xanh, bền vững.

Để triển khai hoạt động trải nghiệm đạt hiệu quả và an toàn, các nhà trường cần có kế hoạch bài bản, phù hợp với từng khối lớp và đặc điểm tâm sinh lý học sinh. Sự phối hợp chặt chẽ giữa giáo viên, phụ huynh và cộng đồng là yếu tố then chốt, vừa đảm bảo an toàn, vừa nâng cao hiệu quả giáo dục. Trong những chuyến trải nghiệm ngoài nhà trường, đặc biệt tại nông trại, khu bảo tồn hoặc di tích văn hóa – lịch sử, công tác chuẩn bị phải kỹ lưỡng, từ khâu khảo sát địa điểm, phương tiện di chuyển, bố trí lực lượng giám sát, đến việc đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm và phòng ngừa rủi ro.

Đồng thời, nội dung hoạt động cần được thiết kế sáng tạo, gắn với thực tiễn địa phương, để học sinh vừa tiếp thu kiến thức, vừa nuôi dưỡng tình cảm gắn bó với quê hương, đất nước. Các mô hình câu lạc bộ hoặc hợp tác cùng doanh nghiệp, tổ chức xã hội cũng có thể trở thành giải pháp hữu hiệu nhằm tạo điều kiện cho học sinh được tiếp xúc với nhiều lĩnh vực khác nhau, từ khoa học công nghệ, nghệ thuật đến nông nghiệp và môi trường.

Hoạt động trải nghiệm trong trường tiểu học, đặc biệt khi gắn kết với nông trại giáo dục, không chỉ đáp ứng yêu cầu của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 mà còn mở ra hướng đi mới cho giáo dục hiện đại. Đây là con đường để đào tạo thế hệ trẻ năng động, sáng tạo, giàu lòng nhân ái và có trách nhiệm với xã hội. Mỗi trải nghiệm nhỏ đều góp phần hình thành nhân cách lớn, nuôi dưỡng ước mơ và bồi đắp khát vọng sống có ích cho cộng đồng.

Trong tương lai, nếu được triển khai đồng bộ và nhân rộng, hoạt động trải nghiệm sẽ trở thành nền tảng quan trọng giúp thế hệ trẻ Việt Nam không chỉ trưởng thành về tri thức mà còn vững vàng về kỹ năng, bản lĩnh và tinh thần, đủ sức hòa nhập với thế giới và đóng góp tích cực cho sự phát triển bền vững của đất nước.