Thốt nốt là loại cây đặc trưng của vùng Tây Nam Bộ, nhất là ở An Giang, Đồng Tháp và Tây Ninh. Cây có thân cao, dáng giống cây dừa, mỗi cây có thể cho khoảng 50 quả mỗi mùa. Trước đây, thốt nốt mọc dại khắp các vùng đồi núi, đồng ruộng, người dân chỉ hái quả về ăn tươi hoặc làm nước giải khát. Ngày nay, cây được trồng thành vùng nguyên liệu lớn, tạo ra nhiều sản phẩm đặc sản nổi tiếng như đường thốt nốt, bánh bò thốt nốt, chè, sữa chua thốt nốt hay thốt nốt dầm.
Không chỉ mang lại giá trị ẩm thực, mọi bộ phận của cây thốt nốt đều hữu ích. Lá được dùng để lợp nhà, làm chất đốt, thân cây làm cột nhà, bàn ghế. Quả được tận dụng để ăn tươi hoặc chế biến, còn nước thốt nốt được nấu thành loại đường có hương thơm đặc trưng, được người miền Tây xem là “vàng lỏng”.
 |
Phần cơm quả thốt nốt trong mờ, giòn dẻo, thanh mát và chứa nhiều dưỡng chất. Loại quả này giàu vitamin A, C, kẽm, sắt, canxi, photpho và các hợp chất phytochemical có lợi cho sức khỏe. Bên cạnh đó, hàm lượng chất điện giải tự nhiên như natri, kali giúp bù nước, bổ sung năng lượng cho cơ thể, đặc biệt hữu ích trong những ngày nắng nóng.
Nhờ lượng calo thấp, thốt nốt còn được xem là món ăn lành mạnh, giúp kiểm soát cân nặng mà vẫn đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng.
Hàm lượng nước dồi dào trong quả thốt nốt giúp cơ thể duy trì nhiệt độ ổn định, giảm mệt mỏi, đau đầu và mất nước. Ngoài ra, khi nhiệt độ cao gây phát ban hay mụn nhọt, người dân địa phương còn dùng phần thịt quả tươi bôi trực tiếp lên da để làm dịu và giảm ngứa.
Ăn thốt nốt thường xuyên không chỉ giúp giải nhiệt, giảm căng thẳng, mà còn cải thiện tâm trạng nhờ khả năng cân bằng chất điện giải và cấp ẩm cho cơ thể.
 |
Tại Việt Nam, thốt nốt tươi đang được rao bán trên các sàn thương mại điện tử với giá khoảng 95.000 – 100.000 đồng/kg, trong khi thốt nốt sấy dẻo có giá từ 320.000 – 350.000 đồng/kg.
Ngược lại, trên thị trường Bắc Mỹ, người tiêu dùng phải chi tới gần 100 USD (hơn 2,5 triệu đồng) mới mua được 4 quả thốt nốt đông lạnh. Ở Anh, 1 kg loại quả này cũng có giá hơn 1 triệu đồng. Mức giá chênh lệch cho thấy sức hút ngày càng lớn của loại trái cây được mệnh danh là “dừa ngọc” này.
Thoạt nhìn, quả thốt nốt khá giống quả dừa nhỏ. Khi bổ ra, lớp vỏ vàng nhạt bao lấy phần thịt trong mờ, mềm mịn, hương vị ngọt thanh tự nhiên. Ở Ấn Độ, đặc biệt là Mumbai, mỗi khi nắng nóng, các xe bán thốt nốt tươi lại xuất hiện dọc khắp các con phố, thu hút đông người tìm mua để giải khát.
Một miếng thốt nốt tươi tan trong miệng, vị ngọt mát lan tỏa như dừa non nhưng nhẹ hơn, khiến ai từng thưởng thức đều nhớ mãi.
 |
Thốt nốt không chỉ ăn tươi mà còn là nguyên liệu cho nhiều món ăn dân dã hấp dẫn.
Chè thốt nốt nước cốt dừa: Thịt quả thốt nốt cắt miếng, nấu cùng đậu xanh, bột khoai, bột báng và nước cốt dừa pha đường thốt nốt. Món ăn có vị béo, thơm, thanh mát, ăn nóng hay lạnh đều ngon.
Bánh lá thốt nốt: Gạo xay và ủ bột qua đêm, trộn với đường thốt nốt, nước cốt dừa rồi hấp trong lá chuối. Khi chín, bánh mềm dẻo, thơm dịu, mang hương vị đặc trưng của miền Tây.
Thốt nốt rim đường: Cùi thốt nốt được rim với đường thốt nốt cho đến khi dẻo quánh, có thể ăn liền hoặc dùng làm topping cho chè, sữa chua.
Dù chỉ là cây mọc dại ở nhiều vùng quê Việt Nam, nhưng nhờ giá trị dinh dưỡng và hương vị độc đáo, thốt nốt đã được xếp vào nhóm "siêu thực phẩm tự nhiên". Ở trong nước, thốt nốt mang hương vị miền Tây mộc mạc, thân quen; còn ra thế giới, nó lại trở thành loại trái cây nhiệt đới hiếm có, được săn lùng với giá cao.
Nếu có dịp về miền Tây, đừng quên dừng chân bên một quán nhỏ ven đường, thưởng thức ly nước thốt nốt đá mát lạnh – món quà giản dị nhưng chứa đựng cả hồn quê sông nước.
