Loài ong này nổi tiếng vì kích thước lớn, dài gần 5 cm và nọc độc được cho là mạnh nhất trong các loài ong. Dù vậy, nhộng của chúng lại là sản phẩm đắt giá nhất, nên từ tháng 7 đến tháng 9 âm lịch hàng năm, người dân ở một số tỉnh miền núi vẫn vào rừng săn tổ để lấy nhộng ăn hoặc thương mại. Do tổ hoang dã ngày càng khan hiếm, nhiều hộ đã chuyển sang nhân giống trong điều kiện nuôi.
Tổ ong dế trong tự nhiên thường nặng từ 5–30 kg; còn những tổ được nhân giống và chăm sóc có thể lớn hơn rất nhiều, thậm chí đạt tới cả tạ khi được nuôi tốt.
 |
| Những tổ ong dế do người dân nhân giống và nuôi dưỡng có thể phát triển đạt trọng lượng lên tới cả tạ. Ảnh: Hà Xuân Thanh. |
Theo người trong nghề, các nhóm sản phẩm có mức giá tham khảo như sau: tổ ong dế cả tổ sau khi tách tầng có giá khoảng 450–500 nghìn đồng/kg; ong thợ già được mua với giá 200–300 nghìn đồng/kg; nhộng có giá từ 750 nghìn đến 1 triệu đồng/kg. Riêng ong chúa khai thác từ rừng, do mỗi tổ chỉ có một chúa — được săn mua với mức giá lên tới 500 nghìn đồng một con.
Anh Lò Văn Mạnh (Lạng Sơn), giải thích rằng giá cao của ong chúa xuất phát từ vai trò sinh sản: những con chúa thu về sẽ được người nuôi ghép vào tổ, chờ ghép đôi và cho ngủ đông để kích hoạt sinh trưởng quần thể. Khi đến mùa kế tiếp, ong chúa sẽ đẻ và giúp hình thành tổ ong lớn tại vị trí người nuôi mong muốn.
Người nuôi áp dụng kỹ thuật ghép chúa để tăng năng suất. Một con chúa sau 50 ngày có thể hoàn thành phần xây tổ và bắt đầu đẻ trứng; khi ong thợ đầu tiên nở, chúng sẽ cùng nhau đi kiếm thức ăn, phát triển tổ. Một số hộ còn ghép thêm chúa vào cùng một lỗ để mở rộng tổ, kéo dài thời gian chăm nuôi và tăng sản lượng. Nếu ghép thành công, sản lượng tổ có thể tăng gấp đôi; có người thu được tổ nặng cả trăm ký khi ghép nhiều chúa vào cùng một tổ.
 |
| Cận cảnh ong dế chúa. |
Tại Lào Cai, anh Tráng Chính Liền - một trong những người đầu tiên nuôi ong dế lấy nhộng ở địa phương, cho biết anh và bạn từng ghép 6 con chúa vào một tổ và thu hoạch sau 93 ngày được hơn 130 kg tổ cùng 20 kg ong thợ già. Sau khi giữ lại một phần để duy trì nuôi, phần còn lại được bán với giá tham khảo 470 nghìn đồng/kg, đem lại thu nhập khá.
Giá một tổ giống hiện được rao bán trong khoảng 2,5–3 triệu đồng; nuôi khoảng 120 ngày có thể thu hoạch từ 40 kg tổ trở lên, mang lại doanh thu đáng kể cho người nuôi.
 |
| Những con ong dế chúa được nhân giống và nuôi tại các vị trí do người nuôi chủ động lựa chọn. |
 |
| Tổ ong dế khổng lồ. |
Do loài ong này có nọc độc mạnh, những người nuôi được khuyến cáo đặt đàn cách khu dân cư khoảng 1 km và dựng biển cảnh báo để đảm bảo an toàn cho người và vật nuôi.
Trên thế giới, ong dế còn được biết đến với tên gọi “vua ong” tại một số nơi ở Trung Quốc. Ở Việt Nam, việc nhân giống và thương mại ong dế đang mở ra cơ hội kinh tế cho người dân miền núi, đồng thời đặt ra yêu cầu quản lý, bảo tồn quần thể hoang dã và bảo đảm an toàn trong sản xuất.
