Trong bối cảnh nông nghiệp Việt Nam tái cơ cấu mạnh mẽ, khuyến nông tiếp tục khẳng định vai trò then chốt kết nối chính sách với thực tiễn, đưa tiến bộ kỹ thuật đến nông dân và hiện thực hóa nghị quyết bằng hành động thiết thực. Vai trò của khuyến nông không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt kiến thức hay tập huấn kỹ thuật, mà còn mở rộng sang tổ chức sản xuất, kết nối thị trường, xây dựng mô hình nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp hữu cơ, gắn nông dân vào chuỗi giá trị hàng hóa. Chính từ yêu cầu thực tiễn ấy, việc kiện toàn mô hình Tổ khuyến nông cộng đồng được đặt ra như một tất yếu khách quan, nhằm đưa hoạt động khuyến nông đi vào chiều sâu, có tổ chức, có cơ chế giám sát và phát huy hiệu quả trên phạm vi toàn quốc.
Thực hiện Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 16/6/2022 của BCH Trung ương Đảng khóa XIII về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, cùng với Quyết định số 150/QĐ-TTg ngày 28/01/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, công tác khuyến nông đã chủ động chuyển đổi từ tư duy hỗ trợ đơn thuần sang tư duy kết nối, tích hợp đa giá trị, gắn với kiến thức và kỹ năng kinh tế nông nghiệp. Trong bối cảnh đó, mô hình Tổ khuyến nông cộng đồng ra đời như một hướng đi mới để kết nối hệ thống khuyến nông với doanh nghiệp, tổ chức chính trị - xã hội, các hội nghề nghiệp, hỗ trợ người nông dân ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, giải pháp hữu ích vào sản xuất, cải thiện sinh kế, tăng thu nhập, góp phần xây dựng nền nông nghiệp hiệu quả, bền vững theo định hướng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh.
 |
| Sáng ngày 02/8/2024, Bộ Nông nghiệp và PTNT (nay là Bộ NN&MT) phối hợp với UBND tỉnh Gia Lai tổ chức hội nghị sơ kết 2 năm thực hiện nâng cao hiệu quả hoạt động công tác khuyến nông trên cơ sở kiện toàn mô hình tổ khuyến nông cộng đồng. Bộ trưởng Lê Minh Hoan chia sẻ khi thăm các mô hình phối hợp giữa tổ khuyến nông cộng đồng với Công ty TNHH Vĩnh Hiệp trong phát triển vùng cà phê nguyên liệu và nhà máy chế biến. - (Ảnh: TTKNQG) |
Ngày 25/3/2022, Bộ Nông nghiệp và PTNT đã ban hành Quyết định số 1094/QĐ-BNN-KN phê duyệt Đề án thí điểm “Nâng cao hiệu quả hoạt động công tác khuyến nông trên cơ sở kiện toàn mô hình tổ khuyến nông cộng đồng”. Đề án triển khai tại 13 tỉnh thuộc 5 vùng nguyên liệu nông, lâm, thủy sản chủ lực, với mục tiêu củng cố, kiện toàn hệ thống khuyến nông cơ sở theo mô hình tổ khuyến nông cộng đồng đa chức năng: phục vụ tái cơ cấu ngành, phát triển nông thôn, phát triển vùng nguyên liệu, nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng nông sản. Sau hai năm thí điểm, mô hình này đã cho thấy những tín hiệu tích cực, được cấp ủy, chính quyền và bà con nông dân ủng hộ. Ngoài 26 tổ thí điểm ban đầu, các địa phương đã thành lập thêm 846 tổ mở rộng, với tổng số 7.829 thành viên. Trên phạm vi cả nước, hơn 30 tỉnh, thành phố cũng đã tham gia, thành lập khoảng 3.500 tổ để phục vụ phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới. Đây là nền tảng để nhân rộng mô hình, khẳng định vai trò nòng cốt của khuyến nông trong công cuộc hiện đại hóa nông thôn.
Để đảm bảo hiệu quả lâu dài, Bộ Nông nghiệp và PTNT đã ban hành Quyết định số 1680/QĐ-BNN-VPĐP ngày 11/5/2022 hướng dẫn chi tiết về tổ khuyến nông cộng đồng, đồng thời yêu cầu các tỉnh rà soát, củng cố hệ thống khuyến nông cơ sở, ban hành cơ chế chính sách tạo điều kiện cho tổ hoạt động. Việc tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, đào tạo cán bộ chuyên nghiệp, gắn hoạt động với các chương trình mục tiêu quốc gia được coi là nhiệm vụ trọng tâm. Trên tinh thần đó, ngày 16/4/2024, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Lê Minh Hoan ký Công văn số 2769/BNN-KN về việc đẩy mạnh hoạt động khuyến nông cộng đồng, nhấn mạnh vai trò của lực lượng này như “cánh tay nối dài” của chính sách nông nghiệp.
Ngày 2/8/2024 tại Pleiku, Bộ NN-PTNT và UBND tỉnh Gia Lai đã tổ chức Hội nghị sơ kết 2 năm triển khai Đề án. Báo cáo cho thấy, từ 26 tổ khuyến nông cộng đồng thí điểm ban đầu với 156 thành viên, đến nay đã có hơn 1.000 tổ mở rộng với hơn 9.600 thành viên. Cả nước hiện có trên 4.000 tổ khuyến nông cộng đồng với hơn 37.300 thành viên, góp phần đắc lực cho Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025. Hải Phòng là một trong những địa phương tiêu biểu, với 139 tổ khuyến nông cộng đồng và hơn 1.000 thành viên, đã hỗ trợ HTX tư vấn chính sách, quản lý chất lượng, truy xuất nguồn gốc và kết nối thị trường hiệu quả.
Không chỉ chính quyền, doanh nghiệp cũng ghi nhận hiệu quả. Ông Phan Văn Tâm, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP phân bón Bình Điền, khẳng định tổ khuyến nông cộng đồng đã tạo cầu nối quan trọng để doanh nghiệp tiếp cận nông dân, xây dựng vùng nguyên liệu bền vững, triển khai sản phẩm mới và tiến bộ kỹ thuật theo định hướng ngành. Tuy vậy, như ông Nguyễn Ngọc Tuất – Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Hải Phòng thẳng thắn chỉ ra, khó khăn vẫn còn: mô hình mới chưa đồng đều trong nhận thức, cơ sở vật chất thiếu, chuỗi cung ứng sản xuất nông nghiệp biến động.
 |
| Thứ trưởng Bộ NN&PTNT (nay là Bộ NN&MT) Trần Thanh Nam phát biểu tại Hội nghị sơ kết 2 năm thực hiện nâng cao hiệu quả hoạt động công tác khuyến nông trên cơ sở kiện toàn mô hình tổ khuyến nông cộng đồng.- (Ảnh: TTKNQG) |
Tại Hội nghị, Thứ trưởng Trần Thanh Nam đánh giá, sau hai năm, cả nước đã có 57 tỉnh thành lập trên 5.000 tổ khuyến nông cộng đồng với hơn 45.500 thành viên. Đây là lực lượng nòng cốt, tích hợp đa giá trị: không chỉ hướng dẫn sản xuất mà còn tư vấn thị trường, kết nối chuỗi giá trị và thực hiện nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới. Ông đề nghị Trung tâm Khuyến nông Quốc gia sớm hoàn thiện bộ quy chế mẫu, tài liệu hướng dẫn và nhân rộng mô hình, đặc biệt gắn với Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp.
Ngày 3/7/2025, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia tổ chức hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm, khẳng định mạng lưới khuyến nông cộng đồng với hơn 5.000 tổ đã phát huy hiệu quả, đồng hành trong các mô hình chăn nuôi tuần hoàn, trồng trọt giảm phát thải, sản xuất thích ứng biến đổi khí hậu. Tuy vậy, Giám đốc Trung tâm – ông Lê Quốc Thanh – thừa nhận còn thiếu nhân lực, cơ chế phối hợp vùng chưa rõ, tài chính hạn chế. Trong 6 tháng cuối năm, Trung tâm sẽ tập trung hoàn thiện Chiến lược phát triển khuyến nông đến năm 2030, định hướng 2050, đồng thời kiện toàn hệ thống khuyến nông cấp tỉnh, cấp xã.
Ngày 15/9/2025, tại An Giang, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp cùng UBND tỉnh tổ chức Hội nghị Đánh giá hoạt động khuyến nông và khuyến nông cộng đồng trong bối cảnh chuyển đổi sang chính quyền hai cấp. Báo cáo cho thấy ĐBSCL đã tinh gọn hệ thống từ 14 trung tâm khuyến nông tỉnh xuống còn 6 trung tâm, nhưng vẫn duy trì hiệu quả nhờ mạng lưới 1.013 tổ khuyến nông cộng đồng với hơn 10.360 thành viên. Thứ trưởng Trần Thanh Nam nhấn mạnh vai trò tổ khuyến nông cộng đồng trong việc đưa chính sách, kỹ thuật đến từng hộ nông dân, đặc biệt gắn với sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp.
 |
| Ngày 15/9/2025, tại An Giang, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp cùng UBND tỉnh An Giang tổ chức Hội nghị Đánh giá hiệu quả hoạt động khuyến nông và khuyến nông cộng đồng trong bối cảnh chuyển đổi sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại Đồng bằng sông Cửu Long.- (Ảnh: TTKNQG) |
Hội nghị cũng nêu rõ hai phương án kiện toàn tổ khuyến nông cộng đồng: đặt tại trạm khuyến nông khu vực hoặc UBND xã để tăng hiệu quả phối hợp. Đồng thời, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia công bố thành lập Câu lạc bộ chuyên gia nông nghiệp vùng ĐBSCL, tập hợp trí tuệ nhà khoa học, doanh nghiệp, HTX và nông dân giỏi. Điểm nhấn khác là bộ truyện tranh khuyến nông do ông Lê Minh Hoan sáng tác, gửi tặng các tổ như nguồn động viên tinh thần.
Cùng ngày 15/9/2025, tại Vĩnh Long, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phối hợp tổ chức lớp tập huấn chính sách khuyến nông cộng đồng cho 40 học viên, kết hợp học lý thuyết và tham quan thực tế tại HTX Thạnh Trung. Lớp học đã nâng cao kỹ năng, khẳng định tầm quan trọng của tổ khuyến nông cộng đồng trong thay đổi cơ cấu sản xuất, nâng cao chất lượng nông sản và xây dựng nông thôn mới. Tại Lào Cai, các lớp tập huấn tương tự cũng được tổ chức, trang bị kiến thức quản lý, xây dựng kế hoạch sản xuất, ứng dụng khoa học công nghệ cho nông dân và HTX.
Nhìn lại chặng đường hơn ba năm kể từ khi ban hành Quyết định số 1094/QĐ-BNN-KN ngày 25/3/2022, có thể thấy mô hình tổ khuyến nông cộng đồng đã khẳng định tính đúng đắn, trở thành lực lượng đồng hành cùng nông dân, doanh nghiệp và chính quyền. Việc gắn kết chủ trương, chính sách với hành động cụ thể, thông qua hàng ngàn tổ khuyến nông cộng đồng, đang tạo nên sự chuyển biến mạnh mẽ trong sản xuất nông nghiệp, thúc đẩy chương trình nông thôn mới và hướng tới mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh. Đây chính là minh chứng rõ rệt cho vai trò khuyến nông trong phát triển nông thôn mới – vừa là nền tảng, vừa là động lực đổi mới và phát triển.
