Khuyến nông cộng đồng: Cánh tay nối dài đưa nghị quyết vào cuộc sống nông thôn mới

Trong tiến trình phát triển nông nghiệp, nông thôn và nông dân, lực lượng khuyến nông cộng đồng ngày càng chứng minh vị thế và tầm quan trọng đặc biệt. Nếu như trước đây, người nông dân chủ yếu dựa vào kinh nghiệm truyền thống, sản xuất manh mún, phụ thuộc vào thiên nhiên thì ngày nay, với sự hỗ trợ của khuyến nông cộng đồng, họ đã tiếp cận được tiến bộ khoa học kỹ thuật, có thêm kiến thức, phương pháp mới để tổ chức sản xuất hiệu quả, đồng thời tiếp nhận được tinh thần và nội dung của các nghị quyết, chính sách từ Đảng và Nhà nước một cách sinh động, gần gũi và thiết thực nhất. Chính vì thế, khuyến nông cộng đồng thực sự là “cánh tay nối dài” để đưa chủ trương, đường lối, chính sách đi vào cuộc sống, gắn lý luận với thực tiễn, biến những điều tưởng chừng xa vời trở thành hành động cụ thể ở từng thửa ruộng, nếp nhà, làng quê.

Sáng ngày 8/9/2022, đồng chí Lê Minh Hoan – Uỷ viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT chủ trì Hội nghị trực tuyến triển khai và quán triệt Nghị quyết số 19-NQ/TW (ngày 16/6/2022) của BCH Trung ương Đảng (khóa XIII); Quyết định số 150/QĐ-TTg ngày 26/01/2022 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050".

Khuyến nông cộng đồng ra đời không chỉ để làm nhiệm vụ chuyển giao kỹ thuật mà còn đóng vai trò như một nhịp cầu gắn kết các nguồn lực xã hội với nông dân. Thông qua các tổ khuyến nông cơ sở, nhiều chủ trương lớn về tái cơ cấu ngành nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn, xây dựng nông thôn mới đã nhanh chóng đến được với bà con, giúp họ hiểu rõ lợi ích và tự giác thực hiện. Người dân thấy rõ rằng mỗi nghị quyết không phải chỉ là văn bản khô khan mà chính là định hướng để nâng cao đời sống, tăng thu nhập, thay đổi diện mạo quê hương. Điều đó chỉ có thể thành hiện thực khi có lực lượng khuyến nông cộng đồng bám sát cơ sở, cùng ăn, cùng ở, cùng làm với nông dân, chia sẻ khó khăn và kịp thời tháo gỡ vướng mắc.

Không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt chính sách, khuyến nông cộng đồng còn là người bạn đồng hành trên con đường phát triển nông nghiệp hiện đại. Họ hướng dẫn nông dân từng kỹ thuật gieo trồng, chăn nuôi, bảo quản sau thu hoạch; tổ chức các lớp tập huấn, trình diễn mô hình để người dân “mắt thấy tai nghe” và làm theo. Chính sự gần gũi, thực tiễn đó đã giúp người nông dân thay đổi tư duy sản xuất, từ canh tác truyền thống sang áp dụng công nghệ cao, từ sản xuất nhỏ lẻ sang liên kết chuỗi, từ làm nông theo kinh nghiệm sang làm nông theo tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng. Nhờ vậy, năng suất lao động được nâng cao, giá trị nông sản tăng lên, đời sống người dân ngày càng được cải thiện.

Ở nhiều địa phương, khuyến nông cộng đồng còn là lực lượng tiên phong trong việc xây dựng và nhân rộng các mô hình sản xuất mới, gắn kết nông dân với hợp tác xã, doanh nghiệp để hình thành chuỗi giá trị nông sản. Họ hỗ trợ bà con trong việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp với thị trường và điều kiện tự nhiên, giúp nhiều vùng quê vốn khó khăn nay đã có sản phẩm chủ lực, xây dựng được thương hiệu đặc trưng. Đó chính là minh chứng rõ ràng cho việc khuyến nông cộng đồng không chỉ truyền đạt kỹ thuật mà còn giúp biến các nghị quyết, chính sách về phát triển kinh tế tập thể, liên kết sản xuất thành hiện thực sinh động.

Vai trò của khuyến nông cộng đồng còn thể hiện rõ trong chương trình xây dựng nông thôn mới. Để đạt được các tiêu chí nông thôn mới, nhất là tiêu chí về thu nhập, việc làm, tổ chức sản xuất, môi trường, cần có sự chung tay của toàn dân, trong đó khuyến nông cộng đồng chính là lực lượng nòng cốt để vận động, tổ chức, hướng dẫn. Họ giúp người dân hiểu rõ trách nhiệm và quyền lợi, khơi dậy tinh thần chủ động, sáng tạo, cùng tham gia cải tạo cảnh quan, bảo vệ môi trường, giữ gìn bản sắc văn hóa. Nhiều mô hình nông thôn mới kiểu mẫu đã ra đời từ sự đồng hành của khuyến nông cộng đồng, góp phần thay đổi bộ mặt làng quê, đưa đời sống người dân sang trang mới.

Chuyển đổi mô hình từ trồng lúa và cây màu sang trồng hoa, người dân Tây Tựu đã có thu nhập tốt hơn, ổn định cuộc sống. Không chỉ vậy, năng suất, chất lượng hoa Tây Tựu cũng được nhân lên gấp nhiều lần nhờ người trồng chủ động học hỏi, đầu tư để phát triển sản xuất. Nhiều giống hoa đã được nhập khẩu từ nước ngoài, người nông dân đã mạnh dạn hơn trong đầu tư công nghệ vào sản xuất, nhiều hộ đã xây dựng nhà lạnh để bảo quản giống củ; lắp đặt hệ thống đèn điện để kiểm soát sinh trưởng; làm nhà lưới, nhà màng và đầu tư cả ô tô để chuyên chở hoa

Tuy vậy, hoạt động khuyến nông cộng đồng cũng đối mặt không ít khó khăn, thách thức. Nguồn lực dành cho khuyến nông ở nhiều nơi còn hạn chế, đội ngũ khuyến nông viên cơ sở thiếu và yếu, chưa được đào tạo bài bản để đáp ứng yêu cầu mới. Sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong nông nghiệp cũng đặt ra yêu cầu cập nhật liên tục, nếu không sẽ bị lạc hậu. Bên cạnh đó, một số địa phương chưa quan tâm đúng mức, chưa tạo điều kiện để khuyến nông cộng đồng phát huy hết vai trò. Tất cả những điều này khiến hoạt động khuyến nông ở cơ sở đôi khi còn hình thức, hiệu quả chưa cao.

Để khuyến nông cộng đồng thực sự phát huy vai trò “cánh tay nối dài”, cần có giải pháp đồng bộ. Trước hết là đầu tư cho đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ khuyến nông viên cả về chuyên môn kỹ thuật lẫn kỹ năng vận động xã hội, cập nhật kiến thức về kinh tế thị trường, chuyển đổi số, hội nhập quốc tế. Song song với đó, cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động khuyến nông, xây dựng các nền tảng số để chia sẻ kiến thức, hướng dẫn sản xuất, kết nối thị trường. Sự phối hợp chặt chẽ giữa khuyến nông với doanh nghiệp, nhà khoa học, cơ quan quản lý nhà nước sẽ tạo nên sức mạnh tổng hợp, giúp nông dân tiếp cận nhanh hơn với thị trường, công nghệ, vốn và chính sách. Đồng thời, cần có cơ chế, chính sách khuyến khích, đãi ngộ xứng đáng cho đội ngũ khuyến nông cộng đồng, để họ yên tâm gắn bó, cống hiến lâu dài.

Một giải pháp quan trọng nữa là phát huy tinh thần tự chủ, sáng tạo của chính người nông dân. Khuyến nông cộng đồng chỉ thực sự hiệu quả khi người dân coi đó là nhu cầu tự thân, tích cực học hỏi, áp dụng và nhân rộng mô hình. Do đó, việc tuyên truyền, vận động cần gắn với thực tiễn, lấy hiệu quả làm thước đo, lấy những người nông dân tiên tiến làm hạt nhân để lan tỏa. Khi người dân thấy được lợi ích cụ thể từ việc thay đổi phương thức sản xuất, họ sẽ chủ động thực hiện, từ đó biến nghị quyết thành hành động thường ngày.

Có thể khẳng định, khuyến nông cộng đồng chính là điểm tựa vững chắc để đưa các nghị quyết, chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước vào cuộc sống một cách thiết thực, hiệu quả. Với sự đồng hành của lực lượng này, những mục tiêu lớn như tái cơ cấu ngành nông nghiệp, phát triển nông nghiệp sinh thái, xây dựng nông thôn mới bền vững sẽ không còn xa vời mà trở thành hiện thực ngay trên đồng ruộng, trong mỗi nếp nhà. Khuyến nông cộng đồng là nhịp cầu nối, là động lực để người nông dân tự tin hội nhập, nâng cao đời sống, đồng thời góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển nông nghiệp, nông thôn và xây dựng nông thôn mới hiện đại, văn minh.

Trong bối cảnh đất nước đang bước vào giai đoạn phát triển mới với nhiều cơ hội và thách thức đan xen, càng cần khẳng định vị trí và vai trò của khuyến nông cộng đồng. Đây chính là lực lượng giúp cụ thể hóa phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân hưởng”, là hạt nhân để phát huy sức mạnh nội sinh của nông dân và nông thôn. Sự quan tâm, hỗ trợ từ các cấp ủy, chính quyền, sự đồng hành của doanh nghiệp, nhà khoa học, sự chủ động của nông dân cùng với nỗ lực của khuyến nông cộng đồng sẽ tạo thành sức mạnh tổng hợp, đưa nghị quyết nhanh chóng đi vào cuộc sống, tạo ra những chuyển biến rõ nét và bền vững trong phát triển nông nghiệp, nông thôn và nâng cao đời sống người dân.