Hồi sinh làng nghề trồng dâu nuôi tằm ở Lâm Đồng

Nhờ sự hỗ trợ của Hội Nông dân và ngành khuyến nông, nhiều hộ dân ở Lâm Đồng đã liên kết thành các tổ hợp tác, khôi phục quy trình khép kín “trồng dâu – nuôi tằm – ươm tơ – dệt lụa”, mang lại nguồn thu ổn định và tạo việc làm tại chỗ.

Theo ông Nguyễn Đức Thiên, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lâm Đồng, diện tích dâu và sản lượng kén tằm những năm qua đều tăng đều đặn, chất lượng kén được cải thiện rõ rệt, đáp ứng yêu cầu ươm tơ chất lượng cao cho cả thị trường trong nước và xuất khẩu. Ông cho biết, hiệu quả kinh tế của nghề dâu tằm cao hơn hẳn so với nhiều loại cây trồng, vật nuôi khác, bởi vốn đầu tư ban đầu thấp, quay vòng nhanh và tận dụng được lao động nhàn rỗi ở nông thôn.

Hiện nghề trồng dâu, nuôi tằm tập trung chủ yếu tại phường 2, phường 3, xã Tân Hà, xã Đinh Văn và các xã Đạ Tẻh 2, Đạ Tẻh 3. Riêng xã Hoài Đức, những năm gần đây, nhiều hộ dân đã chọn nghề này làm hướng phát triển kinh tế chủ lực. Dưới sự hỗ trợ của Hội Nông dân tỉnh, các hộ đã liên kết thành tổ hợp tác trồng dâu, nuôi tằm quy mô 50 ha, vừa nâng cao hiệu quả sản xuất, vừa tạo việc làm tại chỗ cho người dân địa phương.

Theo thống kê của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh, toàn tỉnh hiện có 12 chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ tơ tằm (4 chuỗi cấp tỉnh, 8 chuỗi cấp xã) với hơn 630 hộ tham gia, tổng diện tích 350 ha, sản lượng kén đạt 670 tấn/năm. Đây là bước chuyển quan trọng, đánh dấu sự thay đổi từ sản xuất nhỏ lẻ sang phát triển chuỗi giá trị gắn với thị trường tiêu thụ – một hướng đi tất yếu để khôi phục làng nghề dâu tằm tơ trên nền tảng hiện đại.

Tuy nhiên, quá trình phục hồi làng nghề cũng gặp không ít khó khăn. Quy hoạch vùng nguyên liệu tập trung chưa được hình thành rõ ràng, phần lớn diện tích dâu do nông dân tự phát trồng xen trong vườn cà phê. Giá lá dâu và kén tằm thiếu ổn định, chưa có nhiều doanh nghiệp bao tiêu dài hạn hay nhà máy chế biến tại chỗ. Ngoài ra, dịch bệnh trên cây dâu và con tằm vẫn diễn biến phức tạp. Cuối năm 2024, nhiều hộ dân phản ánh tình trạng tằm không quấn kén hoặc mắc bệnh kẹ, tiêu chảy, bủng, khiến sản lượng giảm mạnh.

Ông Nguyễn Đức Thiên cho rằng: “Muốn phát triển bền vững, cần đồng bộ từ giống, kỹ thuật canh tác, kiểm soát dịch bệnh đến khâu chế biến, tiêu thụ. Đặc biệt, phải có chính sách hỗ trợ ổn định giá và khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào chuỗi sản xuất tơ lụa.”

Cùng chung quan điểm, tại tọa đàm phát triển nghề dâu tằm do Trung tâm Khuyến nông tỉnh tổ chức, TS Lê Quang Tú – Chủ tịch Hiệp hội Dâu tằm tơ Việt Nam – nhấn mạnh rằng cả nước hiện có khoảng 14.200 ha dâu, nhưng nhiều nơi vẫn sản xuất manh mún, kỹ thuật canh tác chưa chuẩn hóa. “Người trồng dâu ít bón phân hữu cơ, lạm dụng thuốc trừ cỏ, đốn tỉa không đúng kỹ thuật, dẫn đến bệnh gỉ sắt, đốm lá nặng. Chất lượng tằm giống không đồng đều, nhà nuôi tằm còn thô sơ, dụng cụ lạc hậu,” ông Tú nêu thực trạng.

Theo TS Tú, để nâng cao năng suất và giá trị, ngành dâu tằm cần xây dựng xưởng ươm tơ tự động, phát triển vùng nguyên liệu tập trung gắn với nhà máy chế biến, đồng thời đào tạo nguồn nhân lực có tay nghề cao trong toàn chuỗi sản xuất. Việc chuẩn hóa quy trình kỹ thuật, quản lý giống – vật tư đầu vào và hướng đến mô hình sản xuất an toàn, bền vững là điều kiện tiên quyết để nghề truyền thống này phát triển dài lâu.

Bên cạnh đó, Hiệp hội Dâu tằm tơ Việt Nam kiến nghị UBND tỉnh sớm ban hành chính sách bình ổn giá kén tằm, hỗ trợ người dân áp dụng tiến bộ kỹ thuật mới, đồng thời thúc đẩy xúc tiến thương mại và xây dựng thương hiệu cho tơ lụa Lâm Đồng – vùng đất được xem là “thủ phủ” của nghề dâu tằm tơ Việt Nam.

Theo Trung tâm Khuyến nông tỉnh, đến năm 2025, Lâm Đồng có khoảng 10.600 ha cây dâu, năng suất bình quân 219 tạ/ha, sản lượng lá ước đạt hơn 308.000 tấn/năm. Những con số ấy là nền tảng quan trọng để làng nghề dâu tằm tơ tiếp tục mở rộng quy mô, hướng tới phát triển bền vững, vừa gìn giữ tinh hoa nghề cổ, vừa khẳng định thương hiệu “lụa Việt từ đất Lâm Đồng” – niềm tự hào của vùng cao nguyên Đà Lạt.