Ở mỗi miền đất nước, loài cây này mang một tên gọi khác nhau: người miền Nam quen gọi là “tắc”, vùng Tây Nam Bộ lại gọi là “hạnh”. Dù tên gọi có khác, nhưng hình ảnh cây sai trĩu quả, sắc vàng cam rực rỡ mỗi độ Tết đến đã trở thành nét đẹp văn hóa quen thuộc trong đời sống người Việt. Không chỉ góp phần làm đẹp không gian, trong phong thủy, cây còn tượng trưng cho sự no đủ, sung túc và khởi đầu thuận lợi. Chính vì thế, vào dịp năm mới, nhiều gia đình thường chọn một chậu quất để chưng trong nhà với mong muốn đón lộc, đón may mắn.
 |
Trong phong thủy, quất được xem là loài cây mang lại vượng khí, thu hút tài lộc và may mắn cho gia chủ. Hình ảnh cây quất sai trĩu quả, quả căng tròn, màu vàng óng hoặc cam rực rỡ tượng trưng cho sự sung túc, viên mãn và thịnh vượng. Người Việt từ lâu đã tin rằng trồng hoặc bày một cây quất trong nhà không chỉ giúp không gian thêm xanh mát, tươi vui mà còn mở ra khởi đầu hanh thông, gia đình thuận hòa, công việc suôn sẻ.
Vào dịp Tết Nguyên đán, cây quất càng có ý nghĩa đặc biệt: lá xanh tượng trưng cho sức sống, chồi non biểu trưng cho sự phát triển, quả vàng cam tượng trưng cho tiền tài, còn cành vươn sum suê thể hiện sự ấm no và con cháu đề huề. Quất càng nhiều quả, càng đều và tròn đẹp thì được coi là dấu hiệu một năm mới an khang, thịnh vượng.
Bên cạnh đó, theo quan niệm ngũ hành, quất là loài cây hợp nhiều mệnh, dễ trồng, dễ chăm sóc, thích hợp đặt ở cả phòng khách, sân vườn hay nơi kinh doanh, buôn bán để thu hút sinh khí và may mắn. Chính vì vậy, không chỉ trong ngày Tết, nhiều gia đình Việt còn trồng quất quanh năm như một cách giữ gìn sự đủ đầy, sung túc và tài lộc trong ngôi nhà của mình.
 |
Không chỉ đẹp về ý nghĩa phong thủy, quất từ lâu đã được y học cổ truyền sử dụng như một phương thuốc đa năng.
Quả quất: Vị chua ngọt, tính ấm, đi vào kinh Tỳ và Vị. Thường dùng trị ho, tiêu đờm, giảm đầy bụng, hỗ trợ tiêu hóa. Ngoài ra, quả quất còn có tác dụng giải rượu, giảm nôn, chán ăn. Với phụ nữ sau sinh, quả quất có thể giúp giảm đau bụng hoặc hỗ trợ trong trường hợp sa dạ con.
Lá quất: Vị cay đắng, tính mát, vào kinh Can, Tỳ, Phế. Lá giúp điều hòa chức năng gan, cải thiện tiêu hóa, giảm nôn, nấc, đồng thời có thể hỗ trợ làm tan hạch.
 |
Hạt quất: Vị chua cay, tính bình, đi vào Can và Phế. Đông y thường dùng hạt quất trong điều trị các bệnh về mắt, viêm họng, tình trạng tinh hoàn sưng, hoặc hạch vùng cổ.
Rễ quất: Vị chua cay, tính ấm, có tác dụng kiện tỳ, điều khí, làm tan khối kết, thường dùng trong các chứng đau dạ dày, nôn ói, nấc nghẹn, hay mụn nhọt.
Theo một số nghiên cứu hiện đại, các bộ phận của cây quất chứa nhiều hoạt chất chống oxy hóa, giúp tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ điều trị béo phì, tim mạch, tiểu đường, đồng thời góp phần phòng ngừa ung thư.
Ngoài công dụng chữa bệnh, quả quất còn được sử dụng phổ biến trong ẩm thực. Người Việt thường dùng quất để pha nước uống, làm gia vị cho các món ăn, đặc biệt là những món chiên, nướng.
Một trong những món ăn từng gây “sốt” với các bà nội trợ là thịt ba chỉ lắc quất. Vị chua thanh của quất hòa cùng vị cay của ớt, thơm của sả và đậm đà của muối ớt tôm, tạo nên hương vị khó quên.
 |
Nguyên liệu cần chuẩn bị:
350g thịt ba chỉ
Ớt hiểm, vài quả (tùy khẩu vị)
1–2 củ sả
2 thìa muối ớt tôm
1 thìa nước mắm
2 thìa đường
Vài quả quất chín mọng
Dầu ăn, chút muối
Cách làm:
Thịt ba chỉ rửa sạch, lau khô, xát muối rồi để khoảng 30 phút cho thấm. Quất cắt làm ba, bỏ hạt để không bị đắng. Ớt thái lát, sả băm nhuyễn. Làm nóng chảo dầu, chiên thịt đến khi vàng giòn lớp da và chín đều các mặt. Vớt ra, thái lát vừa ăn, cho vào tô. Thêm quất, ớt, sả, muối ớt tôm, đường, nước mắm, đậy kín và lắc đều. Thành phẩm có thể ăn kèm cơm nóng hoặc rau sống, vừa lạ miệng vừa đưa cơm.
Cây quất không chỉ mang ý nghĩa may mắn, sung túc trong phong thủy mà còn là “kho thuốc” ngay trong vườn nhà. Từ quả, lá, hạt đến rễ, tất cả đều có giá trị trong chăm sóc sức khỏe. Và trong ẩm thực, quất góp phần tạo nên nhiều món ăn độc đáo, dân dã nhưng đầy sức hấp dẫn.
