Trồng trọt giảm phát thải đang trở thành định hướng trọng tâm của nền nông nghiệp Việt Nam trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu, khi yêu cầu về giảm phát thải khí nhà kính, truy xuất nguồn gốc và chứng nhận bền vững ngày càng khắt khe. Đề án quốc gia về trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025–2035, tầm nhìn đến 2050, được ban hành nhằm khẳng định cam kết của Việt Nam trong xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, hiện đại, phát triển bền vững gắn với trách nhiệm khí hậu. Đây là chiến lược toàn diện, không chỉ bảo vệ môi trường, nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn giúp nông sản phát thải thấp của Việt Nam hội nhập xanh, tiếp cận thuận lợi hơn với các thị trường quốc tế khó tính.
 |
| Đề án quốc gia về trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025–2035, tầm nhìn đến 2050, được ban hành nhằm khẳng định cam kết của Việt Nam trong xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, hiện đại, phát triển bền vững gắn với trách nhiệm khí hậu. |
Theo Quyết định số 4024/QĐ-BNNM do Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng ký, Đề án đặt mục tiêu phát triển ngành trồng trọt theo hướng phát thải thấp, sinh thái, nâng cao năng lực cạnh tranh và đảm bảo an ninh lương thực quốc gia. Cụ thể, đến năm 2035, lĩnh vực trồng trọt sẽ góp phần giảm ít nhất 15% lượng phát thải khí nhà kính so với năm 2020, đồng thời xây dựng và ban hành nhãn hiệu “Phát thải thấp” cho các sản phẩm nông sản chủ lực. Tầm nhìn đến năm 2050, 100% diện tích cây trồng chủ lực áp dụng quy trình canh tác bền vững, đưa Việt Nam trở thành quốc gia tiên phong trong khu vực về phát triển nông sản phát thải thấp, đóng vai trò trụ cột trong tiến trình hội nhập xanh.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, Đề án triển khai hàng loạt nhiệm vụ trọng tâm. Việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp với đặc điểm sinh thái và thị trường được coi là khâu then chốt. Cây lâu năm có giá trị kinh tế cao vừa nâng thu nhập vừa hấp thụ carbon sẽ được phát triển mạnh; diện tích đất lúa kém hiệu quả sẽ được khuyến khích chuyển sang cây trồng cạn có giá trị, kết hợp nuôi trồng thủy sản; mô hình “một vụ lúa – một vụ màu” được mở rộng để cải thiện độ phì nhiêu của đất và giảm phát thải.
Đề án cũng nhấn mạnh áp dụng các gói kỹ thuật sản xuất giảm phát thải. Những giải pháp quản lý nước tưới, áp dụng hệ thống thâm canh cải tiến SRI, tăng cường phân bón hữu cơ, vi sinh, phân chậm tan thay cho phân bón vô cơ, cùng với việc hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học bằng biện pháp sinh học, sẽ được triển khai đồng bộ. Bên cạnh đó, ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và cảm biến thông minh để giám sát độ ẩm đất, điều tiết nước, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật cũng giúp nâng cao hiệu quả canh tác, tăng tích trữ carbon trong đất, góp phần giảm phát thải khí nhà kính.
Tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị là một nội dung quan trọng khác. Các mô hình sản xuất trồng trọt giảm phát thải quy mô vùng sẽ được triển khai gắn kết nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp, đảm bảo có cơ chế đo lường – báo cáo – thẩm định (MRV) theo chuẩn quốc tế, qua đó tạo điều kiện tham gia thị trường tín chỉ carbon. Mỗi địa phương sẽ xây dựng 1–2 mô hình sản xuất có khả năng nhân rộng, đồng thời thí điểm mô hình phát triển tín chỉ carbon đáp ứng tiêu chuẩn toàn cầu.
 |
| Các mô hình sản xuất trồng trọt giảm phát thải quy mô vùng sẽ được triển khai gắn kết nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp |
Để bảo đảm sự thành công của Đề án, đào tạo và nâng cao năng lực được xác định là trọng tâm. Mục tiêu là tập huấn cho ít nhất 3.000 cán bộ kỹ thuật cơ sở, khuyến nông, nông dân, doanh nghiệp về kỹ thuật sản xuất giảm phát thải, công cụ đo phát thải và chính sách liên quan. Bên cạnh đó, các kiến thức về nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp tuần hoàn, tín chỉ carbon và nông sản phát thải thấp sẽ được đưa vào chương trình đào tạo nghề, giúp thay đổi nhận thức, nâng cao hành vi sản xuất xanh trong toàn ngành.
Về thể chế, Đề án yêu cầu rà soát, bổ sung, lồng ghép các tiêu chí giảm phát thải vào chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển trồng trọt. Nhà nước sẽ ban hành các cơ chế chính sách tài chính ưu đãi cho nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp; đồng thời huy động nguồn lực xã hội hóa và hỗ trợ quốc tế nhằm mở rộng sản xuất và tiêu thụ nông sản phát thải thấp. Đây là nền tảng để nông sản Việt Nam nâng cao khả năng cạnh tranh, thâm nhập thuận lợi hơn vào các thị trường đòi hỏi khắt khe như EU, Nhật Bản, Bắc Mỹ.
Đề án cũng chú trọng hợp tác quốc tế và hội nhập xanh. Việt Nam sẽ tăng cường hợp tác với FAO, WB, GIZ, JICA, UNDP, IFAD cùng nhiều tổ chức khác để nhận hỗ trợ về kỹ thuật, tài chính và học hỏi kinh nghiệm quản lý. Đồng thời, việc tham gia các diễn đàn và sáng kiến toàn cầu về nông nghiệp phát thải thấp sẽ giúp nông sản Việt khẳng định vị thế trên thị trường xanh, đóng góp tích cực vào nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế ứng phó biến đổi khí hậu.
Có thể khẳng định, Đề án quốc gia về trồng trọt giảm phát thải là một chiến lược dài hạn, mở ra con đường phát triển nông nghiệp sinh thái, hiện đại, bền vững cho Việt Nam. Nếu triển khai thành công, đây sẽ là cơ hội để nông sản phát thải thấp của Việt Nam không chỉ tăng trưởng về sản lượng mà còn khẳng định giá trị, thương hiệu gắn với trách nhiệm khí hậu, góp phần đưa đất nước trở thành điểm sáng về hội nhập xanh trong khu vực và trên thế giới.
Phạm Hùng
