Bánh đa nem làng Chều, Ninh Bình đổi mới để giữ nghề

Sinh ra trong gia đình nhiều đời làm bánh đa nem, anh Trần Ngọc Nghĩa luôn mong muốn phát triển nghề của cha ông theo hướng bền vững. Sau thời gian xuất khẩu lao động, năm 2021, anh trở về quê và đầu tư gần 3 tỷ đồng xây dựng nhà xưởng, trang bị dây chuyền hiện đại gồm máy trộn bột tự động, máy cán bánh và máy sấy công nghiệp.

Việc ứng dụng công nghệ giúp giải quyết nhiều hạn chế của sản xuất thủ công. Bột được định lượng chính xác, bánh có độ mỏng đều, không rách hay dính. Hệ thống sấy công nghiệp giúp sản xuất không bị gián đoạn do thời tiết, đồng thời đảm bảo chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm.

“Bánh vẫn giữ được hương vị truyền thống nhưng dẻo hơn, bền hơn, phù hợp với yêu cầu thị trường hiện nay,” anh Nghĩa cho biết.

Việc các hộ dân áp dụng công nghệ mới không chỉ nâng cao thu nhập mà còn tạo giá trị cho sản phẩm địa phương.

Nhờ đổi mới, năng suất tăng gấp 2–3 lần so với trước, doanh thu mỗi năm đạt 400–500 triệu đồng sau khi trừ chi phí. Cơ sở của anh tạo việc làm ổn định cho khoảng 20 lao động địa phương, với thu nhập trung bình 6–7 triệu đồng/người/tháng. Anh cho biết mong muốn được tiếp cận thêm nguồn vốn ưu đãi để mở rộng quy mô và nâng cao năng lực sản xuất.

Tại xã Nam Xang, anh Nguyễn Văn Định ở thôn Trần Xá cũng là một trong những hộ tiên phong áp dụng mô hình sản xuất khép kín với máy trộn bột, máy cán, hệ thống sấy liên hoàn và đóng gói tự động. Nhờ chủ động trong toàn bộ quy trình, sản phẩm đạt tiêu chuẩn cao về chất lượng, bao bì và vệ sinh.

Sau nhiều lần gửi mẫu thử nghiệm sang Pháp, năm 2020, sản phẩm bánh đa nem của cơ sở anh Định chính thức đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Hiện doanh thu từ xuất khẩu đạt khoảng 500 triệu đồng mỗi năm. “Dù con số chưa lớn, nhưng với một sản phẩm làng nghề, đây là tín hiệu đáng mừng,” anh nói, đồng thời cho biết đang tìm thêm đối tác để mở rộng thị trường sang châu Âu và châu Á.

Không chỉ riêng hai cơ sở nói trên, toàn xã Nam Xang hiện có hơn 900 hộ làm bánh đa nem, với gần 200 máy tráng bánh và khoảng 20 hộ đầu tư máy sấy công nghiệp. Nghề đã tạo việc làm cho hơn 1.200 lao động, trở thành nguồn thu nhập chính của nhiều gia đình. Khoảng 30% sản lượng hiện được xuất khẩu sang Trung Quốc, Ấn Độ, Pháp và một số nước Đông Âu.

Sự kết hợp giữa truyền thống và công nghệ giúp bánh đa nem Ninh Bình nâng cao uy tín và giá trị xuất khẩu.

Theo ông Trần Văn Tường, Chủ tịch Hiệp hội Sản xuất và Kinh doanh bánh đa nem làng Chều, trước đây nghề phụ thuộc nhiều vào thời tiết, nhất là khâu phơi bánh. Nhưng vài năm trở lại đây, người dân đã chủ động đầu tư nhà xưởng và máy móc hiện đại, giúp nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm.

“Sự kết hợp giữa công nghệ mới và bí quyết truyền thống giúp bánh đa nem làng Chều vẫn giữ được hương vị đặc trưng, đồng thời đủ sức cạnh tranh trên những thị trường khó tính,” ông Tường nói.

Nghề làm bánh đa nem ở Nam Xang không chỉ là kế sinh nhai, mà còn là nét văn hóa đặc trưng gắn liền với hạt gạo quê hương. Việc mạnh dạn ứng dụng công nghệ, xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường đang giúp người dân nơi đây giữ vững nghề truyền thống trong nhịp sống hiện đại.