Trùn quế (Eisenia fetida) là loài giun đất ưa môi trường giàu hữu cơ, có khả năng tiêu hóa và chuyển hóa các loại chất thải nông nghiệp, chăn nuôi thành phân trùn – một dạng phân bón sinh học giàu đạm, lân, kali và vi sinh vật có lợi. Trong tự nhiên, chúng đóng vai trò như “máy tái chế” hiệu quả, xử lý hầu hết phế phẩm đã ủ hoai như phân bò, trâu, gà, rơm rạ, bã mía, bã đậu, vỏ cà phê, rau củ hư hay vỏ trái cây.
Theo những người nuôi trùn lâu năm, phế phẩm cần được ủ từ 10–15 ngày để giảm nhiệt và mùi trước khi làm nguồn thức ăn. Khi đi qua đường ruột trùn, các chất hữu cơ được vi sinh phân giải sâu, tạo ra phân tơi xốp, giàu dinh dưỡng. Chỉ sau 45–60 ngày, khối chất thải vốn có nguy cơ gây ô nhiễm trở thành phân bón sinh học an toàn. Bên cạnh đó, sinh khối trùn – giàu đạm tự nhiên – cũng là nguồn thức ăn lý tưởng cho gia cầm và thủy sản.
 |
| Ảnh minh họa. |
Một trong những người tiên phong đưa mô hình này lên quy mô lớn là ông Nguyễn Văn Chào, nông dân xã Tân Thành (Đồng Tháp). Từng trăn trở trước tình trạng đất bạc màu và chi phí sản xuất tăng cao, ông quyết định đầu tư xây dựng trang trại nuôi trùn quế, tận dụng chất thải từ bò, heo, gà của gia đình và khu vực xung quanh.
Chia sẻ trên Báo Dân Việt, ông nói: “Mấy chục năm làm nông, tôi thấy đất yếu dần, nước ô nhiễm, chi phí tăng. Nuôi trùn vừa xử lý rác, vừa làm phân sạch, lại có thêm thu nhập chẳng khác nào ‘một công đôi việc’.”
Hiện mô hình của ông Chào đạt doanh thu hơn 6,2 tỷ đồng/năm, lợi nhuận gần 1 tỷ đồng. Trang trại tạo việc làm ổn định cho khoảng 20 lao động địa phương, thu nhập bình quân 84 triệu đồng/người/năm. Phân trùn quế và sinh khối trùn của cơ sở được tiêu thụ rộng rãi ở nhiều tỉnh miền Tây, đặc biệt tại các trang trại sản xuất rau quả hữu cơ và nuôi thủy sản.
Cùng với việc phát triển kinh tế, ông Chào thường xuyên đón các đoàn nông dân đến tham quan, học hỏi kỹ thuật nuôi trùn, góp phần lan tỏa mô hình nông nghiệp sạch, giảm phụ thuộc vào phân bón hóa học.
Các chuyên gia nông nghiệp đánh giá, nuôi trùn quế là ví dụ điển hình cho nông nghiệp tuần hoàn, nơi “rác thải của ngành này là tài nguyên của ngành khác”. Việc xử lý chất thải chăn nuôi bằng trùn giúp giảm ô nhiễm, tiết kiệm chi phí và tạo ra giá trị gia tăng từ các sản phẩm hữu cơ.
Trong bối cảnh Việt Nam hướng đến mục tiêu “nông nghiệp sinh thái – nông thôn hiện đại – nông dân văn minh”, mô hình trùn quế được coi là hướng đi tất yếu. Phân trùn quế là dạng phân hữu cơ vi sinh cao cấp, có khả năng cải tạo đất, phục hồi hệ sinh thái nông nghiệp và góp phần giảm phát thải khí nhà kính.
Từ những đống phế phẩm ban đầu, trùn quế đã biến chất thải thành tài nguyên, kết nối con người với đất đai, và mở ra một hướng phát triển xanh, bền vững cho nông nghiệp Việt Nam.
