Trong làng nghề cây cảnh Vị Khê (phường Vị Khê, Ninh Bình), những người thợ uốn tỉa cây kiếm được thu nhập đáng kể, trung bình 700.000-1.000.000 đồng mỗi ngày. Họ không cần vườn rộng hay bộ sưu tập cây tiền tỷ, nhưng bằng sự tỉ mỉ và con mắt nghệ thuật, nhiều người trở thành nghệ nhân thầm lặng của làng.
Theo những thợ có kinh nghiệm, công việc uốn tạo thế cây đòi hỏi sự khéo léo, kiên nhẫn và chính xác: mỗi nhát kéo, mỗi vòng dây kẽm đều được cân đo kỹ để đưa cành về vị trí mong muốn, đảm bảo cả thẩm mỹ lẫn sức khỏe cho cây. Kỹ thuật và thời gian chăm chút quyết định cái “hồn” của tác phẩm.
Không chỉ nhận việc trong địa phương, thợ Vị Khê còn thường xuyên được các nhà vườn ở nhiều tỉnh mời đến uốn tỉa. Những chuyến công tác này vừa mang lại thu nhập thêm, vừa giúp họ tiếp xúc, học hỏi nhiều phong cách và kỹ thuật mới.
 |
| Nhờ tay nghề vững vàng và nhiều năm kinh nghiệm, anh Trà chỉ cần nửa ngày để hoàn thiện việc cắt tỉa một cây sanh lọng cao 3,5 m, đường kính 3,6 m. Ảnh: Vietnamnet. |
Anh Trịnh Xuân Trà (trú phường Vị Khê) cho biết anh lớn lên trong gia đình làm nghề, được truyền nghề từ cha. Nhờ công việc uốn tỉa cho nhiều nhà vườn trong và ngoài tỉnh, thu nhập của anh ổn định. “Công việc quanh năm, từ vườn này sang vườn khác, luôn có việc để làm. Ở gần thì thu nhập khoảng 700.000 đồng/ngày, đi tỉnh xa có thể tới 1.000.000 đồng/ngày”, anh Trà nói.
Mức thù lao còn thay đổi theo loại cây và yêu cầu tạo tác. Những cây “hàng kỹ” có giá trị cao và đòi hỏi công làm công phu, thường tính công theo cây thay vì theo ngày. Có những phôi cây giá vài trăm triệu đồng, tiền công cho nhóm thợ tay nghề cao có thể lên tới vài chục triệu cho vài ngày làm việc.
Kinh nghiệm giúp rút ngắn thời gian: với tay nghề, anh Trà chỉ mất nửa ngày để hoàn thiện một cây sanh lọng cao 3,5 m, đường kính 3,6 m. Tuy vậy, phía sau thu nhập đó là nắng gắt, mồ hôi và bàn tay chai sạn theo năm tháng, đổi lấy tác phẩm có hồn và giá trị.
Anh Phạm Tuấn Anh (có 18 năm kinh nghiệm) cho biết quy trình tạo tác thường bắt đầu bằng việc tỉa bớt lá để lộ “xương” cây, sau đó dùng vật liệu như nhôm để uốn định hình. Từ phôi ban đầu, thợ sẽ căn chỉnh, sáng tạo để tạo nên dáng thế phù hợp, đồng thời giữ dấu ấn thẩm mỹ riêng.
Quyết định mức thu công thường phụ thuộc vào sự thống nhất giữa thợ và chủ vườn, vừa tôn trọng ý tưởng chủ, vừa phát huy vẻ đẹp tự nhiên của cây. “Muốn nhận thù lao cao, người thợ phải không ngừng trau dồi kỹ năng và con mắt thẩm mỹ”, anh Tuấn Anh nhấn mạnh.
 |
| Hiện nay, hơn 95% hộ dân trong phường Vị Khê theo nghề cây cảnh. Riêng tại làng cổ Vị Khê, gần như 100% hộ dân đều làm nghề. Ảnh: Vietnamnet. |
Ông Nguyễn Minh Hoạt, chủ một vườn rộng khoảng 7.000 m² với hơn 1.000 cây, cho biết ông thuê 7–10 thợ mỗi ngày. Chi phí trả công hàng tháng cho thợ ở vườn ông lên đến khoảng 150 triệu đồng, tương đương thu nhập bình quân 15–20 triệu đồng/người.
Hiện hơn 95% hộ dân phường Vị Khê theo nghề cây cảnh, còn ở làng cổ Vị Khê thì gần như hộ nào cũng làm nghề. Đảng ủy phường xác định ngành trồng hoa, cây cảnh là một trong những mũi nhọn kinh tế địa phương sau sáp nhập.
Để nghề tiếp tục phát triển bền vững, chính quyền địa phương đã hình thành các vùng sản xuất chuyên biệt và có kế hoạch đầu tư hạ tầng giao thông, thủy lợi, đồng thời kết hợp phát triển du lịch sinh thái, trải nghiệm. Phường đặt mục tiêu đến năm 2030 đạt thu ngân sách 275 tỷ đồng và thu nhập bình quân đầu người 150 triệu đồng/năm, với nghề cây cảnh được ưu tiên phát triển dựa trên thế mạnh truyền thống của địa phương.
