Đồng Tháp: Biến phế phẩm thành tài nguyên, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn

Ủ phân hữu cơ từ vỏ xoài và cùi xoài ở tỉnh Đồng Tháp. Ảnh: Báo Đồng Tháp

Phế phẩm giờ không còn là thứ bỏ đi

Là tỉnh có diện tích trồng xoài lớn nhất nhì đồng bằng sông Cửu Long, Đồng Tháp mỗi năm cung ứng khoảng 150.000 tấn xoài cho thị trường. Kèm theo đó là một lượng lớn phế phẩm sau chế biến như vỏ, hạt, cùi dư – chiếm tới 30–50% trọng lượng quả. Trong khi đây từng là nỗi lo về ô nhiễm, thì hiện nay, nhiều nông dân và doanh nghiệp địa phương đang chủ động biến “rác xoài” thành nguồn nguyên liệu quý cho sản xuất phân hữu cơ sinh học.

Khởi nguồn của bước chuyển này là đề tài nghiên cứu khoa học do Viện Cây ăn quả miền Nam và Sở Khoa học & Công nghệ tỉnh Đồng Tháp phối hợp thực hiện, mang tên: “Hoàn thiện quy trình sản xuất phân hữu cơ sinh học từ phế phẩm của quả xoài”. TS. Nguyễn Thị Ngọc Trúc – Chủ nhiệm đề tài – chia sẻ: “Nếu xử lý không đúng cách, lượng phế phẩm này sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường. Nhưng khi biết tận dụng đúng hướng, nó sẽ trở thành nguồn tài nguyên tái tạo bền vững phục vụ chính nông nghiệp địa phương.”

Công nghệ vi sinh: Chìa khóa chuyển hóa phế phẩm

Dựa trên nền tảng khoa học vi sinh hiện đại, quy trình sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm xoài sử dụng các tác nhân sinh học như nấm Trichoderma, vi khuẩn cố định đạm và enzym phân giải hữu cơ. Những “tác nhân xanh” này giúp phân hủy nhanh chóng các chất hữu cơ phức tạp trong vỏ và cùi xoài, tạo thành phân bón giàu dinh dưỡng, cải tạo đất và gia tăng sức đề kháng cho cây trồng.

Lợi thế về nguồn nguyên liệu tại chỗ giúp Đồng Tháp tiết kiệm chi phí đáng kể. TS. Trúc cho biết trên báo Đồng Tháp: “Chúng tôi đã tối ưu hóa quy trình để phù hợp điều kiện địa phương, chi phí đầu tư thấp và dễ triển khai ở quy mô vừa và nhỏ. Nhất là khi tận dụng được nguồn vi sinh vật bản địa, hiệu quả càng được nâng cao.”

Lãnh đạo tỉnh Đồng Tháp quan tâm, khuyến khích các doanh nghiệp chế biến xoài đẩy mạnh tận dụng phế, phụ phẩm sau chế biến để tái chế, tạo ra giá trị gia tăng chuỗi giá trị ngành hàng. Ảnh: Báo Đồng Tháp

Doanh nghiệp đồng hành: Mắt xích quyết định của chuỗi tuần hoàn

Không dừng lại ở nghiên cứu, đề tài đã nhanh chóng được chuyển giao cho doanh nghiệp để đưa vào thực tiễn. Công ty TNHH Nhiên liệu – Nông nghiệp Đồng Tháp là đơn vị đầu tiên tiếp nhận và triển khai mô hình sản xuất phân hữu cơ từ xoài. Giám đốc công ty, anh Trần Ngọc Phúc, chia sẻ trên báo Đồng Tháp: “Chúng tôi nhìn thấy cơ hội lớn từ nguồn phế phẩm này. Với sản lượng 45.000 – 75.000 tấn phế phẩm xoài mỗi năm, đây là nguồn nguyên liệu không chỉ dồi dào mà còn ổn định lâu dài.”

Dự kiến, nhà máy của công ty sẽ sản xuất trung bình 30 tấn phân bón mỗi ngày, tương đương 9.000 tấn/năm. Mô hình này vừa giúp xử lý lượng chất thải nông nghiệp khổng lồ, vừa tạo ra sản phẩm phân bón sạch, giá cạnh tranh và dễ tiêu thụ. Tính toán sơ bộ cho thấy, doanh thu hàng năm có thể đạt trên 45 tỷ đồng, đóng góp tích cực vào kinh tế địa phương.

Xoài nuôi xoài:Vòng tròn tuần hoàn khép kín

Điểm sáng của mô hình chính là sự liên kết giữa nông dân – nhà khoa học – doanh nghiệp, tạo thành chuỗi sản xuất tuần hoàn: phế phẩm từ xoài → phân hữu cơ → cây trồng → nông sản → chế biến → tiếp tục tái tạo.

Ông Nguyễn Thái Bình – Phó Giám đốc Sở KH&CN tỉnh Đồng Tháp nhận định: “Việc một doanh nghiệp địa phương chủ động tiếp nhận và thương mại hóa kết quả nghiên cứu là minh chứng rõ ràng cho tính khả thi của mô hình kinh tế tuần hoàn. Đó cũng là mục tiêu lớn của ngành trong quá trình tái cơ cấu nông nghiệp.”

Việc sử dụng phân hữu cơ không chỉ giúp nông dân giảm chi phí đầu vào, mà còn nâng cao chất lượng nông sản, cải tạo đất, bảo vệ môi trường và đáp ứng tốt hơn yêu cầu từ các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, EU...

Kinh tế tuần hoàn: Chiến lược sống còn của nông nghiệp bền vững

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt và áp lực giảm phát thải trở thành tiêu chuẩn toàn cầu, hướng đi của Đồng Tháp cho thấy sự nhạy bén và tầm nhìn chiến lược. Từ một đề tài nghiên cứu, cho đến mô hình nhà máy sản xuất thực tế, câu chuyện “vàng nâu từ vỏ xoài” đã mở ra hướng phát triển mới: nông nghiệp sinh thái – nông nghiệp tuần hoàn – nông nghiệp giá trị cao.

Ở cấp độ địa phương, Đồng Tháp đang hướng tới hình thành các chuỗi liên kết bền vững, nơi nông dân không chỉ là người trồng mà còn là chủ thể trong quá trình sáng tạo, tái tạo và gìn giữ môi trường.

Anh Trần Ngọc Phúc tin tưởng: “Khi nông dân thấy rõ lợi ích: tiết kiệm chi phí, tăng năng suất, cải tạo đất và bảo vệ môi trường, họ sẽ chủ động chuyển đổi. Khi đó, kinh tế tuần hoàn không còn là mô hình thử nghiệm mà là một cuộc cách mạng âm thầm nhưng bền bỉ trong đồng ruộng.”