Ở nhiều vùng quê Việt Nam, cây tầm bóp (còn gọi là thù lù cạnh, bôm bốp, lồng đèn…) thường mọc hoang ven đường, bờ ruộng hay vườn nhà. Với người dân, đây chỉ là một loại cây dại ít giá trị, nhưng trong y học cổ truyền và nghiên cứu hiện đại, lá tầm bóp lại được ví như một “thần dược tự nhiên” nhờ hàng loạt lợi ích đối với sức khỏe.
Một số nghiên cứu đã phát hiện lá tầm bóp chứa acid ferulic cùng nhiều hợp chất sinh học khác giúp ổn định lượng đường trong máu. Cơ chế tác động khá đa dạng: làm giảm hấp thu glucose tại ruột, tăng cường tiết insulin và cải thiện khả năng đáp ứng của tế bào với insulin. Vì vậy, việc sử dụng lá tầm bóp dưới dạng nấu canh, sắc nước uống hoặc chế biến thành trà có thể hỗ trợ bệnh nhân tiểu đường type 2 trong việc kiểm soát bệnh.
 |
Không chỉ nổi bật ở khả năng cân bằng đường huyết, lá tầm bóp còn giàu vitamin C, flavonoid và polyphenol. Những chất này đóng vai trò như lá chắn bảo vệ cơ thể khỏi gốc tự do – tác nhân gây lão hóa sớm và nhiều bệnh mạn tính. Người thường xuyên sử dụng có thể cảm nhận sức đề kháng tốt hơn, giảm nguy cơ cảm cúm, viêm họng, nhất là trong giai đoạn giao mùa.
Cholesterol xấu (LDL) được coi là “thủ phạm thầm lặng” gây xơ vữa động mạch, trong khi cholesterol tốt (HDL) giúp làm sạch thành mạch. Hàm lượng chất xơ và chất chống oxy hóa trong lá tầm bóp góp phần làm giảm LDL và tăng HDL, từ đó giảm nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim. Đây là lợi ích ít ai ngờ tới ở một loại lá mọc dại ven đường.
Nhiều bệnh nhân viêm khớp, gout hoặc viêm mạn tính khác có thể tìm đến lá tầm bóp như một giải pháp hỗ trợ. Các hợp chất trong lá có khả năng ức chế phản ứng viêm, giảm sưng và đau. Đông y cũng thường kết hợp lá tầm bóp với các vị thuốc mát gan, giải độc để tăng hiệu quả.
Theo y học cổ truyền, tầm bóp có tính mát, giúp giải nhiệt và lợi tiểu. Y học hiện đại bổ sung bằng chứng rằng lá chứa các hoạt chất bảo vệ tế bào gan, giảm nguy cơ tổn thương khi cơ thể tiếp xúc với rượu, thuốc hay hóa chất độc hại. Đối với thận, công dụng lợi tiểu tự nhiên giúp tăng đào thải chất cặn bã, giảm nguy cơ sỏi thận và giữ thận hoạt động ổn định.
Dù mang lại nhiều lợi ích, lá tầm bóp vẫn cần được sử dụng đúng cách để đảm bảo an toàn. Người dùng không nên lạm dụng bởi việc uống hoặc ăn quá nhiều có thể gây rối loạn tiêu hóa và những phản ứng phụ không mong muốn. Bên cạnh đó, cần đặc biệt cẩn trọng với quả tầm bóp xanh vì chúng chứa alkaloid độc, dễ gây ngộ độc, chỉ nên ăn khi quả đã chín. Ngoài ra, việc thu hái cũng phải chú ý đến nguồn gốc sạch, tránh hái ở ven đường hay những nơi có nguy cơ tồn dư thuốc trừ sâu, hóa chất.
