Khoanh bầu: Trước khi bứng cây, cần khoanh bầu 1/3 vòng tròn quanh gốc cây, nghĩa là làm đứt khoảng 1/3 số rễ, phần còn lại để cân bằng nước cho cây thích nghi. Khoảng 1-2 tuần tiếp tục khoanh bầu 1/3 vòng tròn nữa và đến 1-2 tuần sau đó thì có thể bứng hẳn cây! Nếu cây có bộ rễ ăn ngang thì khoanh bầu rộng, không cần sâu. Ngược lại nếu cây có bộ rễ ăn sâu thì khoanh bầu sâu, không cần rộng.
Lưu ý: Trước lúc khoanh bầu, nên hạn chế tưới nước để cây làm quen với điều kiện thiếu nước.
 |
 |
Cắt và xử lí rễ: cắt rễ phải dứt khoát, gọn và liền mặt, tránh bầm dập, hư các mô rễ, làm khó đâm mầm rễ mới. Bôi keo lên mặt cắt rễ chống chảy nhựa.
Pha hỗn hợp gồm thuốc trị nấm (ví dụ: Kasumin, COC 85, Metalaxyl hoặc Validamycin...) và thuốc kích thích ra rễ cực mạnh (ví dụ: N3M, NAA, hoặc Atonik…) theo liều lượng trên bao bì rồi phun đẫm vào bộ rễ. Cứ khoảng 1 tuần - 10 ngày pha hỗn hợp này tưới gốc một lần.
Bó bầu: là dùng bao bố hoặc lưới vây quanh bầu, mục đích giữ nguyên bầu đất dính kết cùng bộ rễ cây. Sau khi vây lưới ta dùng dây ni lông buộc chặt trước khi vận chuyển.
Kích thước bầu đất to hay nhỏ tùy thuộc vào kích thước cây, tùy theo cây có rễ chùm hoặc rễ cọc, tùy theo cây rễ nhiều hoặc ít. Trên lý thuyết bầu lớn tốt cho cây nhưng thực tế cho thấy bầu lớn thường dễ bị bể trên đường vận chuyển.
Chất trồng để bó bầu là hỗn hợp: tro trấu, xơ dừa, vỏ đậu phộng , phân hữu cơ ủ hoai và đất có độ kết dính tốt. Tỉ lệ của hỗn hợp này tùy thuộc chủng loại cây.
Thu ngắn thân cành: Cắt bỏ bớt cành lá để hạn chế sự bốc hơi nước giúp cây đỡ mất sức, hạn chế sự khô nhánh đồng thời vận chuyển cũng dễ dàng hơn. Đây cũng là dịp cắt tỉa, tạo dáng làm trẻ hóa cho cây. Bôi keo lên vết cắt để chống chảy nhựa và nhanh liền sẹo.
Trước đây dùng lá chuối, rơm rạ… bó cây để che nắng, giữ ẩm cho toàn bộ thân cây rất tốt nhưng nhọc công. Ngày nay dùng lưới đen (gọi là lưới lan) nhanh gọn nhưng không tốt bằng cỏ cây.
 |
 |
DI DỜI: là di chuyển cây đã bó bầu về vườn ươm. Dùng vải quấn quanh thân cây tại vị trí cần buộc dây. Dùng dây bẹ, không dùng xích sắt trực tiếp lên thân và gốc dễ làm trầy da, tróc vỏ ảnh hưởng đến việc lưu thông nhựa trong cây. Buộc, néo dây cẩn thận, không làm cây rung rinh dễ bị trầy xước và bể bầu khi va chạm cây vào thùng xe.
Đương nhiên di dời khoảng ngắn sẽ tốt hơn đường dài không chỉ vì kinh phí mà còn vì sức khỏe của cây. Thực tế cho thấy nhiều trường hợp do đường xa gập ghềnh, đến nơi tuy nhìn bên ngoài thì bầu không bể nhưng bị rạn nứt, đứt rễ bên trong.
Nếu vườn ươm cao ráo, thoát nước tốt thì đào hố tương xứng, rộng hơn bầu cây, làm tơi đất, bón lót bằng hỗn hợp tro trấu, xơ dừa, phân chuồng hoai mục. Đặt cây ngay ngắn vào hố trồng rồi cho hỗn hợp chất trồng bằng mặt trên của bầu. Sau đó chống đỡ chắc chắn trước khi tháo móc cẩu.
Nếu vườn ươm không cao ráo: đặt cây lên mặt đất, rồi đắp mô hoặc lên giồng có rãnh thoát nước tốt. Có thể dùng cót đan, xây gạch đảm bảo giữ được chất trồng và độ thông thoáng cho bộ rễ phát triển.
Cố định cây: là dùng gỗ hoặc sắt chống chọi tránh lung lay bầu rễ làm dập, gãy đầu rễ mới nhú. Đặc biệt tránh cây bị ngã đổ, nguy hiểm cho con người.
Ngoài thuốc kích thích ra rễ như đã nói trên đây, cũng cần phun thuốc BVTV để phòng trừ nấm bệnh và sâu hại nhất là vào mùa mưa.
Khi cây chưa ra lá hoặc còn lá non chưa vội dùng bất cứ loại phân bón vô cơ nào. Nhớ lấy rơm rạ, lục bình… che giữ ẩm cho gốc cây.
Tưới nước: tưới đủ ẩm và đều đặn, không tưới quá nhiều nước , cũng không để khô quá rồi mới tưới. Trên thực tế, nhiều cây chết là do bị dư nước. Đối với những cây có thân mọng nước như xương rồng, sứ… thì không cần phải tưới trong vòng vài ba ngày đầu.
Ánh nắng: tránh nắng chiếu trực tiếp, dùng lưới che chắn bước đầu khoảng 50% nắng. Không nên che quá nhiều, cây thiếu ánh sáng cũng không tốt. Khoảng 1-2 tuần, gỡ dần lưới che chắn để cây có ánh sáng đầy đủ, phù hợp với từng loại cây.
 |
 |
 |
Thông thường căn cứ định vị trên bản vẽ, đào hố tương xứng, rộng hơn bầu cây, làm tơi đất, bón lót bằng hỗn hợp tro trấu, xơ dừa, phân chuồng hoai mục. Đặt cây ngay ngắn vào hố trồng rồi cho hỗn hợp chất trồng nén chặt khoảng 2/3 bầu. Cắt dây, tháo bỏ lưới vây bầu trước khi cho phần chất trồng còn lại vào, khi thực hiện công đoạn này xong, tiến hành chống đỡ chắc chắn trước khi tháo móc cẩu.
Việc chăm sóc cây ở giai đoạn này nhẹ nhàng hơn khi còn đang nuôi dưỡng trong vườn ươm. Tuy nhiên việc chống đỡ là cực kỳ quan trọng bởi cây lớn dễ gây nguy hiểm cho con người nhất là nơi công cộng trong mùa mưa bão!
 |
 |
Như đã nói ở phần mở bài, việc bứng và trồng cây lớn sẽ khó khăn, tốn nhiều công sức và tiền của, vì vậy để tỉ lệ thành công cao, chúng ta cần chuẩn bị chu đáo về nhiều mặt:
- Kiến thức về cây trồng: Đặc điểm sinh học của cây là sức chống chọi tăng lên khi môi trường khắc nghiệt. Vì thế khi cây cằn cỗi, hay đang trình trạng thiếu nước bứng cây rồi trồng lại cho tỉ lệ sống cao.Vì vậy nên bứng cây vào cuối mùa khô, đầu mùa mưa, ngoại trừ các cây họ Cau dừa Arecaceae có thể bứng trong mùa mưa. Không nên bứng những cây đang ra lá non.
- Kiến thức khác có liên quan: hệ thống cấp thoát nước, cáp điện lực, cáp viễn thông..
Chuẩn bị vật tư, thuốc men, bảo hộ lao động, dụng cụ lao động thủ công và cơ giới…
- Tham khảo kinh nghiệm của bạn bè trong và ngoài nước.
Chúc các bạn thành công!
