Nước ta nằm trong đới khí hậu nhiệt đới gió mùa. Cỏ cây quanh năm xanh tốt. Dường như đi đâu, ở đâu ta cũng gặp ít nhiều loài hoa không trồng mà mọc. Khi thì đám Bìm bìm tranh leo với Nhãn lồng nở hoa tim tím nơi nhà hoang hay khoảnh đất chưa xây dựng. Khi thì đám hoa Mua nở vô tư bên đồng hoang hay trên bờ ruộng. Khi thì hoa Giằng buông mình lửng lơ trên vách đá cheo leo hay bên bờ vực thẳm... có rất nhiều loài hoa dại, không bao giờ kể hết được!
Nếu chọn lọc cây hoang dại làm hoa kiểng thì cái lợi trước hết là nguồn giống có sẵn trong tự nhiên, không phải tốn tiền đi mua giống, chỉ cần có kế hoạch khai thác cây giống hiệu quả và bền vững. Ưu điểm của cây bản địa là phù hợp với thổ nhưỡng địa phương và kháng bệnh tốt. Chúng đã quen với nguồn nước tưới, phân bón của tự nhiên nên không cần phải có chế độ chăm sóc như cây ngoại nhập.
Có thể nói cây bản địa là nguồn gen quý cho các nhà lai tạo và tuyển chọn giống. Nhiệm vụ của người làm công tác khoa học là tập hợp, tuyển chọn, đánh giá phân loại và hệ thống lại những cây hoang dại có khả năng làm cảnh theo từng vùng miền, thổ nhưỡng. Thử làm bài toán thống kê trong suốt nhiều năm qua, chúng ta đã chọn được bao nhiêu loài hoa dại để làm cảnh cho từng địa phương? Bao nhiêu loài hoa dại đã được thuần hóa để có thể chuyển sang trồng ở các vùng địa lý khác?
Những nhà kinh tế nhập giống hoa kiểng từ nước ngoài về nhân nhanh số lượng để cung cấp cho thị trường, làm thỏa mãn thị hiếu của người yêu hoa. Điều đó là hợp pháp nhưng theo góc nhìn của cá nhân tôi thì cái lợi đó mang tính tạm thời. Nhà khoa học thì không phải vậy, phải biết phát huy sở học, chuyên môn của mình, phải thuần hóa cây hoang dã, tuyển chọn và lai tạo giống mới từ cây bản địa; chủ động tạo nguồn giống hoa kiểng cho nông dân, nhà vườn... đó mới là cái lợi lâu dài.
Nếu chịu khó quan sát, các bạn sẽ thấy hoa đồng cỏ nội thật là đa dạng. Đó là nguồn tài nguyên thiên nhiên của đất nước cần được nghiên cứu có hệ thống, khai thác hợp lý, góp phần làm phong phú thêm cho chủng loài hoa kiểng của nước nhà.
Bài & ảnh: Minh Nguyên
