Truyền thuyết của người Thái kể lại rằng: Ngày xửa ngày xưa, ở vùng Tây Bắc, có một người con trai và một người con gái yêu nhau say đắm. Tình yêu của đôi lứa trong như con suối, sáng như ánh trăng, đẹp như hoa rừng nở tràn khắp nẻo mùa xuân. Họ hẹn hò, thề thốt suốt đời thủy chung. Nhưng nhà chàng trai nghèo quá, bố mẹ cô gái không cho chàng làm rể.

Chàng từ biệt ra đi. Một ngày trở về tìm lại người yêu, chàng được biết khi chàng đi rồi, người con gái cũng bỏ trốn vào rừng giữ trọn lời thề năm trước mà không chịu để bố mẹ gả cho người khác. Rồi nàng chết trong rừng vì chờ đợi, nhớ mong, giá rét để lại những dấu chân trần in khắp những nẻo đường rừng. Chàng trai đau đớn khóc than thảm thiết, lần theo vết chân người yêu, nước mắt rơi xuống từng dấu chân nàng. Một ngày, đến dấu chân cuối cùng của nàng, chàng gục xuống, rồi chàng trai tan vào đất trời, rừng núi. Ít lâu sau, từ những vết chân của người con gái mọc lên những cây hoa trắng thật đẹp, đó là cây ban.

Bởi thế, ở khắp núi rừng Tây Bắc, hoa ban được biết đến là biểu tượng của tình yêu lứa đôi, là sức sống của lòng thủy chung, là khao khát nhau trong chờ đợi…

Nếu hỏi Tây Bắc tháng 3 có gì thì chính là mùa hoa ban nở rộ núi rừng đẹp say đắm. Chỉ cần một lần đến với mùa hoa ban trắng Tây Bắc, dường như ai cũng phải “trót yêu” loài hoa mong manh mà tiềm tàng sức sống mạnh mẽ này. Mặc cho sỏi đá hay vách núi cheo leo, hoa vẫn vươn mình tỏa hương khoe sắc với đời. Chính vì thế mà hoa ban hay được ví như cốt cách, tinh thần của người dân vùng đại ngàn.  

Ban thuộc loài thân gỗ nhỏ, thuộc chi Bauhinia, có tên tiếng Anh là Camel’s foot (bàn chân lạc đà). Vào mùa đông cây trút lá, dồn nhựa vào thân để nuôi nụ, đợi xuân sang ấm áp. Vì vậy khi hoa nở, cây thưa lá. Bông hoa ban có 5 cánh, thường có màu trắng sọc hồng, tím, phớt tím và hồng. Hoa không có hương thơm nhưng nhị có vị ngọt, người dân tộc Thái có món ăn truyền thống là nộm hoa ban.

Bông hoa ban có 5 cánh, thường có màu trắng sọc hồng, tím, phớt tím và hồng

Mỗi loài hoa đều có câu chuyện riêng và khoe sắc vào các tháng trong năm khác nhau, mời bạn đọc cùng Việt Nam Hương sắc khám phá ở những bài viết sau.

Khanh Huyền