Sương sâm (Tiliacora triandra) thuộc họ Tiết dê, là loại dây leo thân mềm, dễ sống và dễ nhân giống. Lá sương sâm hình bầu dục, xanh đậm, khi vò ra cho chất nhầy đặc trưng – nguyên liệu tạo nên món thạch xanh lục mát lạnh, quen thuộc của người Việt.
Cây ưa khí hậu nóng ẩm, sinh trưởng tốt ở nơi râm mát, đất tơi xốp và thoát nước nhanh. Người trồng thường nhân giống bằng cách giâm cành. Khi thu hoạch, lá “bánh tẻ” được vò trong nước đun sôi để nguội cho ra chất nhầy, lọc bỏ bã rồi để yên vài giờ cho đông lại thành thạch. Ở nhiều nơi, người dân còn thêm nước cốt chanh hoặc muối hạt để thạch dẻo và đậm hơn, dùng cùng đá, nước đường, hoặc nước cốt dừa.
 |
Tại An Giang, chị Cúc cho biết mỗi ngày có thể hái 20–30kg lá sương sâm bán cho thương lái. “Cây này càng nắng càng tốt, ít sâu bệnh, ít tốn công chăm,” chị nói. Hơn 10 năm gắn bó, chị nhận thấy mùa nắng thường “cháy hàng”, có thời điểm thương lái đặt trước không kịp giao.
Cũng nhờ cây dân dã này, nhiều nông dân đã có nguồn thu ổn định, thậm chí thu trăm triệu mỗi năm.
 |
Anh Nguyễn Văn Ngọc (Đồng Nai) bén duyên với cây sương sâm sau chuyến về miền Tây. Năm 2023, anh đầu tư 1.500m² đất trồng thử, dựng giàn sắt cao 4m với chi phí khoảng 20 triệu đồng cho mỗi 1.000m², trồng mật độ 3.500 cây. Sau 5 tháng, vườn cho 500kg lá đầu tiên, bán với giá 55.000–60.000 đồng/kg. Trung bình 20 ngày thu một đợt, mỗi năm anh đạt hơn 3 tấn lá, thu lãi ròng khoảng 130 triệu đồng.
“Hiệu quả cao hơn cả trồng cao su, lại dễ chăm, dễ bán. Một sào sương sâm mà thu nhập tương đương cả hecta cây công nghiệp,” anh Ngọc chia sẻ.
 |
Không chỉ trồng riêng, nhiều hộ còn tận dụng vườn cây ăn quả để trồng xen. Gia đình bà Nguyễn Thị Thúy (Đồng Nai) trồng xen sương sâm trong vườn sầu riêng, mỗi ngày hái được khoảng 10kg lá. Giai đoạn giáp Tết, lá luôn “cháy hàng”, thương lái tìm mua tận vườn với giá 60.000–80.000 đồng/kg.
Bà Thúy chia sẻ: “Cây này ít bệnh, chỉ cần giữ ẩm và thoát nước tốt. Đầu tư một lần, thu lá liên tục nhiều năm liền.” Hiện bà đang mở rộng diện tích với giàn dây thép cao để tăng năng suất và tiết kiệm diện tích.
 |
Nhờ đặc tính dễ trồng, dễ chăm, lại có thị trường tiêu thụ ổn định, sương sâm đang trở thành cây trồng tiềm năng ở nhiều vùng quê. Lá tươi được bán cho cơ sở chế biến, còn thạch sương sâm trở thành món giải khát “đặc sản” được ưa chuộng khắp miền Nam.
