Chủ nhân của giống bưởi đặc biệt này là ông Lê Hữu Diện, Giám đốc HTX Nông nghiệp sạch Đức Hậu Lưu Quang. Gặp khách, ông vui vẻ đội áo mưa ra vườn hái một quả bưởi đem về mời.
Quả bưởi có hình chum, vỏ xanh ánh vàng, cùi trắng hồng, ruột hồng đỏ, múi ráo, hạt nhỏ và rất ít. Khi bổ ra, mùi thơm nhẹ lan tỏa. Khi nếm thử, vị bưởi rõ ràng, nhưng khi nhai lại có cảm giác như ăn cam, giòn và mềm, vị chua nhẹ kèm hậu ngọt nơi đầu lưỡi.
 |
| Ông Lê Hữu Diện bên cây bưởi chum Chương Mỹ. Ảnh: Dương Đình Tường/ Báo Nông nghiệp và Môi trường. |
“Giống này hiện bán 50.000 đồng một kg mà vẫn không đủ hàng,” ông Diện nói, nở nụ cười tự hào. “Quả chín đúng dịp Trung thu, thời điểm thị trường chỉ có bưởi da xanh hoặc bưởi chua, nên người mua rất chuộng.”
Bốn cây bưởi đặc biệt trong vườn ông đã được khách đặt hết từ sớm. Theo ông Diện, điều khiến ông tâm đắc nhất là giống này chín sớm hơn bưởi Diễn khoảng ba tháng – một lợi thế lớn khi rải vụ.
Câu chuyện bắt đầu từ năm 2014, khi ông Diện chuyển đổi từ trồng keo, bạch đàn sang cây ăn quả. Ông ký hợp đồng với Trung tâm Thực nghiệm và Đào tạo nghề – Học viện Nông nghiệp Việt Nam để mua 400 cây bưởi Diễn, kèm hướng dẫn kỹ thuật trồng.
Khi hết đất, ông đem giâm tạm 10 cây còn lại ở góc vườn rồi để mặc. Vài năm sau, 6 cây ra quả bưởi Diễn, 4 cây kia mãi không đậu quả, ông từng định chặt bỏ, nhưng vợ khuyên giữ lại để ghép mắt. Đến năm thứ 7, chúng bất ngờ ra hoa – nhưng không giống bưởi Diễn.
Quả có hình hồ lô, chín vào cuối tháng 8 – đầu tháng 9, sớm hơn bưởi Diễn khoảng 3–4 tháng. Lá cây to, dày, màu xanh thẫm, thân nhiều gai nhỏ. Thấy khác lạ, ông Diện liền báo cho Trung tâm Thực nghiệm và Đào tạo nghề đến xem xét.
Sau khi khảo sát, các chuyên gia nhận định đây có thể là một giống đột biến tự nhiên hoặc cây mọc từ gốc ghép bị chết mắt bưởi Diễn. Họ từng gợi ý đặt tên là bưởi Lộc Trời, nhưng cán bộ địa phương lại thích cái tên bưởi chum Chương Mỹ, vừa dễ nhớ, vừa gắn liền với hình dáng quả.
Cuối cùng, ông Diện chọn theo gợi ý này. “Bưởi chum ra quả được 4 năm nay, ăn năm nào cũng ngon", ông nói.
 |
| Bưởi chum Chương Mỹ nổi bật với thân nhiều gai nhỏ. Ảnh: Dương Đình Tường/ Báo Nông nghiệp và Môi trường. |
Theo ông Diện, giống bưởi chum mất đến 7 năm mới cho bói quả – lâu hơn bưởi Diễn, nhưng bù lại ăn ngon ngay từ vụ đầu. Hiện ông đã nhân giống được hơn 1.000 cây, bán ra với giá khoảng 30.000 đồng/cây và trồng xen trong vườn bưởi Diễn, dự tính sau này sẽ thay thế dần.
Xã Phú Nghĩa hiện có khoảng 38 ha đất đồi đá ong, rất thích hợp trồng cây ăn quả. Ông Diện kỳ vọng, khi HTX nhân rộng giống bưởi chum, đây sẽ là cây chủ lực mang lại giá trị cao cho địa phương.
Anh Nguyễn Minh Mỹ, Phó Trạm trưởng Trạm Dịch vụ Nông nghiệp Chương Mỹ, cho biết toàn huyện hiện có hơn 1.000 ha bưởi, chủ yếu là bưởi Diễn. Tuy nhiên, do chín tập trung dịp Tết nên giá bán vài năm gần đây thấp, nhiều nhà vườn thua lỗ. “Giống bưởi chum chín sớm sẽ giúp rải vụ, tăng hiệu quả kinh tế. Chúng tôi rất ủng hộ HTX trong việc phát triển, đăng ký thương hiệu và hỗ trợ kỹ thuật,” anh Mỹ nói.
 |
| Bưởi chum có cùi trắng hồng, ruột hồng đỏ, múi ráo, hạt nhỏ và rất ít. Ảnh: Dương Đình Tường/ Báo Nông nghiệp và Môi trường. |
Trao đổi với Báo Nông nghiệp và Môi trường, TS Hoàng Đăng Dũng, Trung tâm Thực nghiệm và Đào tạo nghề – Học viện Nông nghiệp Việt Nam, xác nhận ông Diện từng mua 400 cây bưởi Diễn của đơn vị và trong số đó có 4 cây xuất hiện đặc điểm khác thường.
“Chúng tôi đã lấy mẫu kiểm tra để xác định chính xác đây là giống gì, có phải đột biến hay không. Hiện có hai khả năng: hoặc mắt ghép chết, cây mọc lên từ gốc ghép, hoặc là đột biến tự nhiên,” TS Dũng cho biết.
Theo ông, tuy một số giống bưởi khác như bưởi Phúc Kiến, bưởi ruby, bưởi da xanh có phần tương đồng về màu ruột hoặc vị, nhưng bưởi chum Chương Mỹ lại khác biệt rõ rệt về hình dáng quả, màu vỏ và thời gian chín – đủ để xem xét như một giống bưởi mới của Hà Nội.
