Trồng cây mang lại “hạnh phúc”, dân một làng ở Hải Phòng đổi đời, nhà cao xe sang khắp ngõ

Gần 80 tuổi, bà Hoàng Thị Nga (phường Lê Ích Mộc, TP Hải Phòng) – người có hơn nửa đời gắn bó với cây cau Liên Phòng đặc sản quê nhà – nhớ lại: “Ngày xưa, nhà nào cũng trồng cau. Người ít thì vài chục cây, người nhiều trồng tới cả nghìn. Cả làng như chìm trong màu xanh, nhìn đâu cũng thấy bóng cau.”

Cây cau không chỉ mang giá trị kinh tế mà còn là biểu tượng văn hóa, gắn bó với nếp sống của người Việt. “Trước kia, cau chủ yếu dùng trong cưới hỏi, lễ lạt… nên người ta hay gọi quê tôi là làng trồng cây hạnh phúc,” bà Nga tự hào nói.

Không dừng ở việc trồng, người dân Lê Ích Mộc còn sớm hình thành nghề chế biến và sấy cau khô để xuất khẩu. Năm 2007, nơi đây được công nhận là làng nghề trồng và chế biến cau, mở ra thời kỳ phát triển rực rỡ cho vùng đất này.

Không chỉ trồng cau, hiện nay ở phường Lê Ích Mộc còn có nghề chế biến cau tươi thành cau khô xuất khẩu. Ảnh: Báo Hải Phòng.

Theo người dân địa phương, cau sau khi thu hoạch sẽ được luộc và sấy khô để xuất sang thị trường Trung Quốc. Thời kỳ thịnh vượng, thương lái nước ngoài về tận làng thu mua, khiến các lò sấy cau phải hoạt động liên tục, ngày đêm không ngớt khói lửa.

Ông Nguyễn Văn Vinh, tổ dân phố số 9 (phường Lê Ích Mộc), cho biết: “Có thời điểm giá cau cao gấp đôi bình thường, nhà nhà đổ xô đi thu mua, chế biến. Cả làng không ai rảnh tay.”

Thời hoàng kim, Cao Nhân có hơn 30 lò sấy cau hoạt động hết công suất, mỗi lò đạt sản lượng từ 3–9 tấn cau khô mỗi ngày. Nhiều chủ buôn còn đi gom cau từ miền Trung, miền Nam, thậm chí nhập thêm từ Thái Lan, Myanmar để đủ đáp ứng đơn hàng. Dân địa phương vẫn nói vui: “Người Cao Nhân xách bếp than đi khắp Đông Nam Á.”

Nhờ cây cau, hàng trăm lao động địa phương có việc làm ổn định, thu nhập bình quân 5–10 triệu đồng/tháng. Không ít gia đình từ chỗ làm nông nay đã dựng được nhà tầng, xe hơi, trở thành điển hình làm kinh tế giỏi trong vùng.

Thời kỳ hoàng kim, Trung Quốc sang thu mua nhiều, các lò sấy cau hoạt động ngày đêm. Ảnh: Báo Hải Phòng.

Tuy nhiên, cùng với thời gian, sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc khiến nghề trồng và chế biến cau nhiều phen chao đảo.

Anh Phạm Văn Hùng, chủ một xưởng chế biến cau lớn, chia sẻ: “Khi đối tác Trung Quốc ngừng thu mua, cau sấy chất đầy kho, cau tươi bán trong nước thì rẻ, không đủ chi phí. Cả làng buồn như mất mùa.”

Hiện nay, việc thu mua cau từ phía thương lái nước ngoài tạm ngưng, các xưởng chỉ hoạt động cầm chừng, nhiều hộ phải giảm quy mô hoặc tạm dừng sản xuất. Nỗi lo đầu ra vẫn là bài toán chưa có lời giải.

Theo chính quyền và người dân Lê Ích Mộc, để nghề trồng và chế biến cau phát triển lâu dài, cần có chiến lược đồng bộ: xây dựng thương hiệu cau Liên Phòng, đăng ký chỉ dẫn địa lý, mở rộng thị trường sang các nước Đông Nam Á, Nam Á.

Bên cạnh đó, địa phương cũng hướng tới đa dạng hóa sản phẩm từ cau, như chiết xuất tinh dầu, sản xuất dược liệu hoặc tận dụng phụ phẩm làm đồ thủ công mỹ nghệ. Đồng thời, cần sự hỗ trợ của cơ quan chuyên môn trong dự báo thị trường, kết nối thương mại và hỗ trợ vốn vay cho các hộ, hợp tác xã.