Trong những năm gần đây, thú chơi cây kiểng, đặc biệt là bonsai loại mini và siêu mini, đã trở thành một nét sinh hoạt phổ biến, thu hút nhiều người yêu cây ở Đồng Tháp. Từ những giống cây dại mộc mạc, các nghệ nhân địa phương đã chăm chút, tạo hình để biến thành những tác phẩm nhỏ nhắn nhưng giàu giá trị thẩm mỹ và kinh tế.
 |
Nhiều người cho rằng chăm sóc bonsai là cách để thư giãn, gần gũi với thiên nhiên. Ông Nguyễn Văn Diệp (phường Trung An) vốn theo nghề y nhưng mê cây, kể rằng ban đầu ông chỉ nuôi vài chậu cho vui, sau đó càng chơi càng say mê và tìm hiểu sâu về các giống, kỹ thuật tạo dáng. Với ông, niềm đam mê đi đôi với sự cần mẫn: mỗi chậu đều được chăm sóc tỉ mỉ, tạo nên những tác phẩm “có hồn”.
Theo các nghệ nhân, để tạo ra một cây kiểng đẹp không chỉ cần óc thẩm mỹ mà còn phải hiểu rõ đặc tính từng loài để chọn phương pháp uốn, ghép, xử lý đất và nước phù hợp. Trong vườn của ông Diệp có đủ các dáng truyền thống, từ trực, xiên, nghiêng, đến huyền, nhưng ông cũng không ngại phá cách, thử nghiệm các biến thể mới.
 |
 |
Càng ngày, xu hướng chuyển từ các cây kiểng cỡ trung, lớn sang những chậu “siêu bé” trở nên rõ nét. Anh Lê Tấn Thanh Bình (xã Bình Ninh) là một ví dụ: dù tuổi còn trẻ, anh đã tích lũy hàng ngàn chậu bonsai mini và siêu mini, trong đó có không ít cây cao chỉ bằng một nửa bật lửa. Những chậu nhỏ, đường kính 2–3 cm nhưng vẫn có thể trồng và tạo dáng thành công khiến nhiều người thán phục.
 |
| Anh Lê Tấn Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp với hàng ngàn chậu bonsai tí hon của mình. |
Để giữ cho cây không phát triển theo chiều cao tự nhiên, nghệ nhân phải chủ động điều chỉnh sinh trưởng: cắt chồi, hạn chế phát triển thân, kích thích thân to và uốn dáng bằng dây đồng mảnh. Với các giống như sam hương, sam núi vốn dẻo, dễ uốn, công việc tạo dáng trở nên thuận lợi hơn. Tuy nhiên, do chậu nhỏ, lượng đất hạn chế nên việc giữ ẩm và bón bổ dưỡng cho cây là khâu cực kỳ quan trọng; nếu lơ là thì cây rất dễ chết do mất nước.
 |
 |
Một số nghệ nhân lâu năm nhấn mạnh ba yếu tố để đánh giá một cây kiểng đẹp: “cổ” (thể hiện tuổi tác, cảm giác lâu năm), “kỳ” (tính độc đáo, kỳ lạ) và “mỹ” (vẻ đẹp, sự hoàn chỉnh). Trong đó, các tác phẩm bonsai mini được xem là sự cô đọng tinh hoa của cây cổ thụ, khi nghệ nhân có thể sử dụng kỹ thuật tinh xảo để tạo nên hình thái giống cây trăm năm trong một chậu nhỏ.
Ngoài yếu tố thẩm mỹ, bonsai còn đem lại giá trị kinh tế. Ông Huỳnh Văn Nghĩa (xã Vĩnh Bình), người có gần 50 năm kinh nghiệm trồng mai nu cho biết nhiều loại kiểng cổ và hiếm có thể đạt giá trị cao. Mai chiếu thủy nu, với đặc điểm bông cúi và thân có nhiều u nần, là một ví dụ về cây vừa có nét “dị” vừa dễ được thị trường săn tìm.
 |
Phong trào chơi bonsai mini ở Đồng Tháp ngày càng phổ biến, không chỉ là thú chơi cá nhân mà còn hình thành một thị trường nhỏ, kết nối giữa người chơi, nghệ nhân và người mua sưu tầm. Từ những chậu tiểu cảnh độc đáo, nhiều người đã cải thiện thu nhập gia đình nhờ bán cây, chậu hoặc cung cấp dịch vụ tạo dáng.
Với sự sáng tạo không ngừng của các nghệ nhân, nhiều dáng thế truyền thống vẫn được giữ gìn đồng thời xuất hiện những phong cách mới, phù hợp với không gian sống hiện đại. Dù là người chơi chuyên nghiệp hay mới bắt đầu, những ai yêu cây ở vùng đất này đều tìm thấy ở bonsai một thú vui tinh tế, nơi kỹ thuật kết hợp cùng tâm huyết tạo nên những tác phẩm nhỏ nhưng đầy ấn tượng.
