Cây trường sinh thuộc họ Thuốc bỏng (Crassulaceae), có nguồn gốc từ vùng Madagascar và Nam Phi. Tuy nhiên, nhờ khả năng sinh trưởng mạnh mẽ, cây đã du nhập và phát triển rộng rãi ở nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Cái tên "trường sinh" xuất phát từ chính đặc tính nổi bật của nó: khả năng sống lâu, sinh sôi nảy nở gần như vô tận, thậm chí từ một chiếc lá nhỏ.
 |
Thân: Cây trường sinh thường là cây thân thảo, mọng nước, thân tròn và nhẵn bóng. Chiều cao trung bình của cây dao động từ 10-40cm, phù hợp để đặt trên bàn làm việc, kệ sách hoặc trang trí không gian nhỏ.
Lá: Đây là bộ phận đặc trưng nhất của cây. Lá trường sinh thường có màu xanh lục đậm, bóng mượt, dày và mọng nước. Tùy thuộc vào từng loại, lá có thể có hình tròn bầu dục hoặc thon dài. Một điểm đặc biệt là ở viền lá thường xuất hiện những chồi non li ti, sẵn sàng rụng xuống và phát triển thành cây mới, tạo nên sự sống động và khả năng nhân giống dễ dàng.
Hoa: Mặc dù hoa không phải là điểm nhấn chính của cây trường sinh, nhưng chúng vẫn hiện diện với vẻ đẹp riêng. Hoa trường sinh thường nhỏ, màu trắng hoặc phớt hồng, mọc thành chùm trên ngọn cây, thường nở vào khoảng tháng 12 đến tháng 4 năm sau.
Sức sống: Cây trường sinh được mệnh danh là loài cây "không cần quá nhiều yêu thương" vẫn có thể phát triển. Khả năng chịu hạn tốt, ít sâu bệnh và thích nghi với nhiều điều kiện môi trường giúp cây trở thành lựa chọn lý tưởng cho những người bận rộn hoặc ít kinh nghiệm chăm sóc cây cảnh.
 |
Trên thị trường, cây trường sinh được phân loại chủ yếu dựa vào hình dáng lá:
Cây trường sinh lá tròn: Đây là loại phổ biến nhất, với lá có hình tròn, mọng nước và màu xanh đậm. Thường được trồng thành bụi nhỏ, thích hợp để trang trí bàn làm việc hoặc các không gian nhỏ.
Cây trường sinh lá dài: Loại này có lá thon dài hơn, đôi khi nhọn về phía đầu và ít mọng nước hơn so với lá tròn. Kích thước cây có thể lớn hơn, đôi khi đạt đến 1m. Tuy nhiên, loại lá dài ít phổ biến hơn trong trang trí nội thất.
Cây trường sinh cẩm thạch: Một biến thể đặc biệt với lá có sự pha trộn giữa màu xanh và các mảng trắng, vàng, tạo nên vẻ đẹp độc đáo và bắt mắt.
Ngoài vẻ đẹp và sức sống, cây trường sinh còn mang lại nhiều lợi ích:
Trang trí: Là vật trang trí lý tưởng cho mọi không gian, từ nhà ở, văn phòng, quán cà phê đến ban công, tạo điểm nhấn xanh mát và sinh động.
Thanh lọc không khí: Giống như nhiều cây xanh khác, trường sinh giúp hấp thụ khí CO2 và một số chất độc hại trong không khí, góp phần cải thiện chất lượng môi trường sống.
Giảm căng thẳng: Màu xanh của cây giúp thư giãn thị giác, giảm căng thẳng và tăng cường sự tập trung, đặc biệt khi đặt gần khu vực làm việc hoặc học tập.
Ý nghĩa tượng trưng: Với tên gọi "trường sinh" và sức sống mãnh liệt, loài cây này thường được xem là biểu tượng của sự trường thọ, sức khỏe bền bỉ, may mắn và thịnh vượng, mang đến năng lượng tích cực cho không gian sống.
Để cây trường sinh của bạn luôn xanh tốt và phát triển khỏe mạnh, việc nắm vững các kỹ thuật trồng và chăm sóc là vô cùng quan trọng.
Cây trường sinh rất dễ nhân giống, bạn có thể trồng bằng nhiều cách:
Chọn lá: Chọn những chiếc lá già, khỏe mạnh, không bị sâu bệnh hay trầy xước từ cây mẹ.
Chuẩn bị đất: Đất trồng cần tơi xốp, thoát nước tốt. Có thể trộn đất thịt với xơ dừa, trấu hun, hoặc cát để tăng độ thông thoáng.
Thực hiện: Đặt nhẹ chiếc lá lên bề mặt đất ẩm, hoặc vùi một phần cuống lá xuống đất.
Chăm sóc: Giữ ẩm đất bằng cách phun sương nhẹ nhàng 1-2 lần/ngày. Sau khoảng vài tuần, từ mép lá hoặc cuống lá sẽ bắt đầu mọc rễ và những chồi non nhỏ. Khi cây con đủ lớn (có 3-4 lá thật), bạn có thể tách ra và trồng vào chậu riêng.
Chọn cành: Chọn một đoạn cành khỏe mạnh, không quá non cũng không quá già, dài khoảng 10-15cm, có ít nhất 2-3 đốt lá.
Cắt và xử lý: Cắt bỏ bớt lá ở phần gốc cành, để vết cắt khô khoảng 1-2 giờ trước khi trồng để tránh thối nhũn. Có thể nhúng vào dung dịch kích rễ nếu có.
Trồng: Cắm cành vào đất ẩm đã chuẩn bị.
Chăm sóc: Tưới nước giữ ẩm vừa phải. Cành sẽ ra rễ và phát triển thành cây mới sau khoảng 3-4 tuần.
Trồng bằng cây con: Đây là cách nhanh nhất nếu bạn mua cây từ các cửa hàng. Chỉ cần đặt cây vào chậu đã chuẩn bị đất, lấp đất vừa phải và tưới nước giữ ẩm.
Trồng thủy sinh: Cây trường sinh cũng có thể sống tốt trong môi trường nước. Chuẩn bị: Chọn cây con khỏe mạnh, rửa sạch đất bám ở rễ. Chuẩn bị bình thủy tinh sạch, sỏi và dung dịch dinh dưỡng thủy sinh. Thực hiện: Đặt cây vào bình, cố định gốc bằng sỏi sao cho rễ ngập trong nước hoặc dung dịch dinh dưỡng, tránh để nước ngập lá.
 |
Ánh sáng: Cây trường sinh ưa sáng gián tiếp hoặc bóng bán phần. Ánh nắng trực tiếp quá gắt, đặc biệt là nắng trưa gay gắt có thể làm cháy lá.
Trong nhà: Đặt cây gần cửa sổ có rèm che, giếng trời hoặc những nơi có ánh sáng tự nhiên dịu nhẹ.
Ngoài trời: Trồng dưới bóng cây lớn hoặc dưới lưới che nắng.
Lưu ý: Để cây nhận đủ ánh sáng, bạn nên cho cây tiếp xúc với nắng nhẹ buổi sáng (trước 9h) hoặc chiều mát (sau 4h) khoảng 2-3 tiếng/tuần.
Nhiệt độ: Nhiệt độ lý tưởng cho cây trường sinh phát triển tốt là từ 18-30°C. Cây có thể chịu được nhiệt độ cao nhưng kém chịu rét đậm. Tránh để cây dưới luồng gió điều hòa trực tiếp, vì có thể làm khô lá.
Tưới nước: Cây trường sinh là loài mọng nước, có khả năng tích trữ nước trong thân và lá, do đó nhu cầu nước không cao và cây chịu hạn khá tốt nhưng lại rất kém chịu úng.
Tần suất: Tưới nước khi thấy lớp đất mặt đã khô hoàn toàn, khoảng 1 lần/tuần vào mùa khô và 2 tuần/lần vào mùa mưa hoặc khi thời tiết ẩm ướt.
Lượng nước: Tưới đủ ẩm cho đất, tránh tưới quá nhiều gây đọng nước làm thối rễ. Có thể kiểm tra bằng cách chạm tay vào đất, nếu đất còn ẩm thì chưa cần tưới.
Phương pháp: Tưới trực tiếp vào gốc cây hoặc ngâm chậu vào nước cho đến khi đất hút đủ ẩm.
Đất trồng: Yêu cầu đất tơi xốp, màu mỡ và đặc biệt là thoát nước tốt.
Hỗn hợp khuyến nghị: Trộn đất vườn với xơ dừa, trấu hun, perlite, hoặc phân chuồng hoai mục theo tỷ lệ phù hợp để đảm bảo độ mùn, độ thoáng và thoát nước. Độ pH đất hơi chua sẽ giúp cây phát triển tốt hơn.
Tần suất: Bón phân NPK hoặc phân hữu cơ dạng lỏng pha loãng khoảng 1-2 tháng/lần vào mùa sinh trưởng (mùa xuân và mùa hè).
Lưu ý: Ngừng bón phân vào mùa đông khi cây chậm phát triển. Tránh bón phân trực tiếp lên lá.
Cắt tỉa: Cắt tỉa định kỳ giúp cây giữ được dáng đẹp, gọn gàng và khuyến khích cây ra nhánh mới sum suê hơn.
Cắt bỏ: Loại bỏ các lá vàng úa, lá bị hư hại, cành khô héo để tránh lây lan sâu bệnh và tập trung dinh dưỡng nuôi phần cây khỏe mạnh.
Ngắt ngọn: Nếu muốn cây có bộ lá sum suê hơn, bạn có thể ngắt bỏ ngọn đoạn thân chính (khoảng 2-3cm) 1-2 lần.
Vệ sinh lá: Lau nhẹ nhàng bề mặt lá bằng khăn ẩm định kỳ để loại bỏ bụi bẩn, giúp lá quang hợp tốt hơn và luôn xanh bóng.
Mặc dù là cây dễ chăm sóc, trường sinh đôi khi vẫn gặp một số vấn đề:
Lá vàng, mềm nhũn hoặc thối rễ: Đây là dấu hiệu của việc cây bị úng nước do tưới quá nhiều hoặc đất thoát nước kém.
Khắc phục: Giảm tần suất tưới nước. Kiểm tra đất, nếu đất quá ướt cần thay đất mới có độ thoát nước tốt hơn. Cắt bỏ rễ bị thối và lá bị ảnh hưởng.
Lá cháy nắng, có đốm nâu: Do cây tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng gay gắt.
Khắc phục: Di chuyển cây đến nơi có ánh sáng dịu nhẹ hơn, có bóng râm hoặc sử dụng lưới che nắng.
Cây chậm phát triển, lá nhỏ: Có thể do thiếu ánh sáng hoặc thiếu dinh dưỡng.
Khắc phục: Đặt cây ở nơi có đủ ánh sáng gián tiếp. Bổ sung phân bón định kỳ.
Sâu bệnh: Cây trường sinh ít bị sâu bệnh, nhưng đôi khi có thể bị rệp sáp hoặc nhện đỏ tấn công.
Khắc phục: Sử dụng khăn ẩm lau sạch sâu bệnh. Nếu tình trạng nặng, có thể dùng dung dịch nước xà phòng pha loãng hoặc thuốc trừ sâu hữu cơ phun lên cây.
Với những kiến thức tổng quan và hướng dẫn chăm sóc chi tiết này, hy vọng bạn sẽ tự tin hơn trong việc trồng và chăm sóc cây trường sinh của mình. Một chậu trường sinh xanh tốt không chỉ làm đẹp không gian mà còn mang đến nguồn năng lượng tích cực, sự bền bỉ và niềm vui giản dị trong cuộc sống hàng ngày.
