Nhiều nông dân ở miền núi Khánh Hòa đang áp dụng chuyển đổi số để nâng cao giá trị nông sản. Trong số đó, mô hình kết hợp giữa trồng trọt, truy xuất nguồn gốc và trải nghiệm du lịch tại vườn của ông Nguyễn Phi Trường (xã Tây Ninh Hòa) là một trong những điển hình đáng chú ý.
Tại một khách sạn lớn ở trung tâm TP Nha Trang, những trái dừa xiêm xanh bóng, được bày bán như một sản phẩm cao cấp. Trên mỗi trái là mã QR nhỏ, người tiêu dùng chỉ cần dùng điện thoại quét mã để biết đầy đủ thông tin: từ nơi trồng, quy trình canh tác, đến ngày thu hoạch và vận chuyển. Những trái dừa này đến từ trang trại rộng 5 ha của ông Trường tại xã Tây Ninh Hòa (trước đây là xã Ninh Tây, thị xã Ninh Hòa).
 |
| Du khách và học sinh trải nghiệm tại vườn dừa hữu cơ. Ảnh: VOV. |
Với điều kiện đất pha cát và khí hậu khô, khu vực này phù hợp để canh tác dừa theo hướng hữu cơ. Trang trại của ông Trường chuyên cung ứng dừa xiêm cho các điểm nghỉ dưỡng và khách sạn lớn, đồng thời phát triển thêm loại hình du lịch nông nghiệp tại vườn. Du khách có thể trải nghiệm hành trình từ thu hoạch trái đến thưởng thức nước dừa ngay tại chỗ, nghe giới thiệu về quy trình chăm sóc và lịch sử của giống cây trồng địa phương.
"Chúng tôi muốn người tiêu dùng không chỉ uống nước dừa, mà còn hiểu được cả câu chuyện đằng sau trái dừa đó. Dừa Ninh Hòa có giống riêng, được trồng theo cách khác, nên hương vị cũng khác với dừa miền Tây," ông Trường nói. Theo ông, mã QR không chỉ giúp minh bạch thông tin mà còn là công cụ kể chuyện hiệu quả để tạo điểm nhấn cho sản phẩm.
Không chỉ có dừa, các loại trái cây đặc sản khác như bưởi da xanh trồng tại vùng đệm rừng cũng đang tiếp cận người tiêu dùng theo cách mới. Trước đây gặp khó khăn trong tiêu thụ, chị Nguyễn Thị Ngân (xã Khánh Vĩnh) đã chuyển sang hình thức bán hàng trực tiếp qua livestream. Từ việc quay video tại vườn, giới thiệu từng trái bưởi đến công dụng và hương vị, sản phẩm của chị dần được khách hàng tin tưởng và đặt mua với số lượng lớn.
Có buổi livestream thu hút đến hơn 10.000 lượt xem. Dù ban đầu bưởi Khánh Vĩnh không có hình thức bắt mắt, nhưng hương vị giòn, ngọt và thơm đã giúp sản phẩm chiếm được lòng tin người mua. Nhờ hình thức bán hàng trực tuyến, chị Ngân thành lập doanh nghiệp thu mua hơn 800 tấn bưởi mỗi năm từ khoảng 300 ha vùng nguyên liệu địa phương. Sản phẩm đã có mã QR truy xuất nguồn gốc, tem nhãn thương hiệu và đạt chuẩn OCOP 3 sao.
 |
| Dừa xiêm được gắn mã QR minh bạch nguồn gốc. Nông dân Khánh Hòa cũng linh hoạt sử dụng livestream để đưa trái cây đặc sản như bưởi da xanh đến gần hơn với người tiêu dùng. Ảnh: VOV. |
"Sau khi chuyển sang bán hàng online, khó khăn lớn nhất lại nằm ở khâu vận chuyển và bao bì. Làm sao để trái cây đến tay người tiêu dùng vẫn giữ được độ tươi ngon là cả một quá trình. Chúng tôi buộc phải cải thiện từng công đoạn từ thu hoạch đến giao hàng để đảm bảo chất lượng cuối cùng," chị Ngân chia sẻ.
Thực tế cho thấy, chuyển đổi số đang mở ra hướng phát triển mới cho nông sản miền núi Khánh Hòa, khu vực từng gặp nhiều rào cản trong việc tiêu thụ và mở rộng thị trường. Việc sử dụng công nghệ như mã QR, livestream, sàn thương mại điện tử đang giúp các sản phẩm trái cây như dừa, bưởi, sầu riêng... tiếp cận được nhóm khách hàng mới, gia tăng giá trị sản phẩm.
Tuy vậy, quá trình này vẫn còn không ít thách thức. Nhiều hộ sản xuất nhỏ chưa quen với công nghệ, còn thiếu kỹ năng đóng gói, bảo quản và xây dựng thương hiệu. Hạ tầng viễn thông tại một số vùng núi vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu kết nối, gây khó khăn cho việc triển khai đồng bộ các giải pháp số.
Theo ông Nguyễn Ngọc Sơn, Phó Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Khánh Hòa, việc thực hiện Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là điều kiện thuận lợi để hỗ trợ các vùng đặc thù như miền núi. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải thay đổi tư duy, từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, từ bán nông sản sang xây dựng thương hiệu, từ làm nông đơn lẻ sang liên kết chuỗi.
"Nhiều bạn trẻ đã biết ứng dụng công nghệ để bán hàng, nhưng còn mang tính nhỏ lẻ. Cần có sự hỗ trợ về hạ tầng, kết nối, tập huấn kỹ năng để hình thành những thương hiệu nông sản mạnh, tạo niềm tin cho người tiêu dùng. Dù là bán online, nhưng cốt lõi vẫn là chất lượng hàng hóa", ông Sơn nói.
Trong bối cảnh thị trường ngày càng cạnh tranh, những nỗ lực như của ông Trường hay chị Ngân đang cho thấy tiềm năng lớn nếu chuyển đổi số được thực hiện đúng hướng. Khi nông sản không chỉ là sản phẩm, mà còn gắn liền với câu chuyện, với vùng đất và con người, thì giá trị mang lại sẽ không còn dừng ở mức thu nhập, mà là sự phát triển bền vững cho cả cộng đồng.
