Dorstenia lavrani là một loài cây cảnh thuộc họ Dâu tằm (Moraceae), có nguồn gốc từ miền Bắc Somalia, cụ thể tại vùng núi đá vôi Erigavo – nơi khí hậu khắc nghiệt nhưng lại sản sinh ra nhiều loài thực vật đặc hữu. Tại các vách núi phủ rêu ẩm ướt, Dorstenia lavrani mọc lên như một “bụi dừa mini”, tạo cảm giác rừng rậm giữa vùng bán sa mạc khô cằn.
Nhìn từ xa, cây trông giống một khóm dừa nhỏ xanh mướt. Các thân mọng nước, phủ lớp vỏ sáng bóng, xen kẽ là những vết sẹo lá hình xoắn ốc tựa như những đường chạm khắc tinh xảo. Trên ngọn, những chiếc lá elip màu xanh ngọc lục bảo mọc tỏa ra xung quanh, mép lượn sóng, tạo thành tán tròn mềm mại.
 |
Cây chỉ cao khoảng 10–20 cm, thân dày, chắc khỏe, phân nhánh tốt. Kích thước khiêm tốn này khiến Dorstenia lavrani trở thành lựa chọn lý tưởng để trồng trong chậu nhỏ đặt bàn, ban công hay góc làm việc – vừa không tốn diện tích, vừa mang lại “cảm giác rừng nhiệt đới” ngay trong không gian đô thị chật hẹp.
Không chỉ gây ấn tượng với dáng lá và thân cây, Dorstenia lavrani còn đặc biệt bởi khả năng ra hoa quanh năm. Hoa mọc đơn lẻ tại nách lá, trên cuống dài 1–1,5 cm, kết thành cụm nhỏ trông như một chiếc đĩa xanh lạ mắt.
Điều thú vị là loài cây này thuộc nhóm thực vật đơn tính – có cây chỉ mang hoa đực, có cây chỉ mang hoa cái. Hoa đực được phủ phấn li ti trên đĩa hoa, trong khi hoa cái lại có nhụy sợi nổi bật. Khi trồng cả hai cây cạnh nhau, chúng có thể thụ phấn tự nhiên, ra quả và phát tán hạt. Quả già sẽ bung ra, hạt bắn xuống đất và tự mọc thành cây mới – tái hiện một “khu rừng mini” ngay trong chậu.
Một điểm khiến giới chơi cây cảnh mê mẩn chính là khả năng ra hoa nhiều lần trong năm, kéo dài từ cuối xuân đến mùa thu. Sau khi tàn, cây tiếp tục đâm chồi, ra hoa mới, tạo vòng tuần hoàn không ngừng nghỉ.
 |
Mặc dù mang dáng vẻ quý hiếm và được giới chơi cây cảnh ví như “Rolls-Royce” của thế giới thực vật, Dorstenia lavrani lại không hề khó nuôi. Thực tế, đây là một trong những loài cây thân thiện nhất với người mới bắt đầu, bởi khả năng thích nghi tốt và yêu cầu chăm sóc khá đơn giản.
Dorstenia lavrani vốn thuộc nhóm cây mọng nước, vì vậy điều quan trọng nhất khi trồng là đảm bảo đất không bị bí, không giữ nước quá lâu. Một công thức trộn đất phổ biến là: đất thịt nhẹ + xơ dừa + tro trấu + đá perlite (hoặc sỏi pumice) theo tỷ lệ 4:2:2:2. Sự kết hợp này vừa giữ được độ ẩm cần thiết, vừa tạo độ thoáng khí giúp rễ phát triển khỏe mạnh. Khi chọn chậu, không nên dùng chậu quá lớn; chậu nhỏ, có lỗ thoát nước sẽ giúp cây hạn chế nguy cơ úng rễ.
 |
Loài cây này ưa sáng, nhưng ánh sáng lý tưởng không phải là ánh nắng trực tiếp buổi trưa. Cây thích ánh sáng khuếch tán, hoặc đặt ở vị trí bán râm như ban công hướng đông hoặc gần cửa sổ có rèm che. Trung bình, cây cần khoảng 3–5 giờ sáng nhẹ mỗi ngày. Nếu thiếu sáng, lá sẽ mỏng, thân vươn dài kém đẹp; nếu thừa nắng, lá dễ bị cháy xém.
Nguyên tắc vàng khi chăm sóc Dorstenia lavrani là: “đất khô mới tưới”. Người trồng có thể dùng que tre nhỏ cắm vào đất, nếu thấy đất còn ẩm thì chưa cần tưới. Khi tưới, nên tưới đều xung quanh gốc cho đến khi nước rỉ ra đáy chậu, tránh tưới trực tiếp vào thân vì dễ gây thối. Vào mùa hè, trung bình 5–7 ngày có thể tưới một lần; mùa đông lạnh giảm xuống còn 30–40 ngày/lần.
Cây không cần quá nhiều phân bón. Vào mùa xuân và mùa thu – thời điểm cây phát triển mạnh, có thể bón phân hữu cơ hoai mục hoặc phân tan chậm NPK loãng, mỗi tháng 1–2 lần. Tránh bón đậm đặc vì có thể làm cháy rễ. Người chơi cây lâu năm thường nói Dorstenia lavrani “ưa sạch” hơn là “ưa no”, nghĩa là chỉ cần đất thoáng, ánh sáng hợp lý thì cây đã đủ khỏe mà không cần dinh dưỡng quá nhiều.
Đặc điểm thú vị của loài cây này là không nghỉ ngơi vào mùa hè như nhiều loại mọng nước khác. Vào những tháng nắng nóng, chỉ cần đặt cây nơi râm mát, có ánh sáng khuếch tán, đồng thời che chắn khỏi mưa để tránh úng nước. Ngược lại, khi đông đến, cây gần như bước vào trạng thái ngủ đông, lá phát triển chậm lại. Lúc này nên hạn chế tối đa việc tưới, để cây “nghỉ ngơi” và phục hồi sức sống cho mùa xuân năm sau.
 |
Dorstenia lavrani có thể được nhân giống bằng hạt hoặc giâm cành. Cách đơn giản nhất là tách nhánh khi cây mẹ phát triển quá dày. Sau khi tách, để nhánh khô vết cắt trong 1–2 ngày, rồi mới cắm vào đất ẩm thoáng khí. Tỷ lệ sống rất cao, chỉ sau vài tháng là bạn đã có thêm nhiều chậu cây mới. Đặc biệt, khi có cả cây đực và cái trong cùng một không gian, chúng sẽ tự thụ phấn, ra quả và phát tán hạt – tạo nên một “khu rừng Dorstenia thu nhỏ” ngay trong nhà.
 |
Không để cây bị ngập nước quá lâu, dễ dẫn đến thối rễ.
Tránh đặt cây ở nơi gió lùa mạnh hoặc điều hòa thổi trực tiếp.
Nếu lá vàng rụng nhiều, có thể là dấu hiệu cây bị thừa nước hoặc thiếu sáng.
Nên lau bụi trên lá định kỳ để cây quang hợp tốt hơn.
Với những đặc điểm trên, có thể nói Dorstenia lavrani vừa mang dáng vẻ quý hiếm, độc lạ, vừa dễ trồng và dễ chăm sóc. Ngay cả những người mới bắt đầu chơi cây cảnh cũng có thể tự tin sở hữu loài cây được mệnh danh là “Rolls-Royce” này mà không phải lo lắng quá nhiều về kỹ thuật.
