Mục lục
Hoa cúc vàng còn là biểu tượng của sự trường thọ, lòng hiếu thảo của con cháu với ông bà, cha mẹ. Chính vì lẽ đó nên hoa cúc vàng rất được ưa chuộng trong những dịp lễ, Tết. Đặc biệt, hoa cúc là một trong năm loại hoa cắt cành phổ biến nhất trên thế giới, được tiêu dùng phổ biến ở Việt Nam. Vì thế, để có những cành hoa cúc vàng rực rỡ ngày Tết thì bạn cần phải có kỹ thuật trồng chuẩn chuyên gia.
1/ Các yếu tố ảnh hưởng đến sự sinh trưởng, phát triển của hoa cúc vàng
1.1 Nhiệt độ
Hoa cúc thích hợp với nhiệt độ trong khoảng 15-23 độ C và có thể chịu được nhiệt độ trong ngưỡng cho phép từ 10-35 độ C. Đặc biệt, cây cúc ở giai đoạn cây con cần nhiệt độ cao hơn các giai đoạn khác
1.2 Thời gian chiếu sáng
Hoa cúc là cây ngày ngắn, ưa sáng và đêm ưa lạnh, khí hậu mát mẻ. Hầu hết các giống hoa cúc trong giai đoạn sinh trưởng cần ánh sáng ngày dài trên 13 giờ. Nhưng đặc biệt vào giai đoạn ra hoa cần ánh sáng ngày ngắn hơn 10-11 giờ
1.3 Độ ẩm
Độ ẩm thích hợp cho cây sinh trưởng phát triển tốt 60-70% và độ ẩm không khí nằm trong khoảng 55-65%
2/ Cách trồng hoa cúc vàng đón vụ Tết
2.1 Thời vụ
Để cây đạt năng suất, chất lượng hoa tốt và thu hoạch đúng vào dịp Tết Nguyên Đán nên trồng hoa cúc vàng trong những ngày tháng 10 Âm lịch, chậm nhất là 25/10 Âm lịch
Cách trồng hoa cúc từ vườn ươm
2.2 Chuẩn bị
* Đối với trang trại
Nhà che
Để cây có môi trường phát triển tốt nhất thì chúng ta nên trồng hoa cúc ở trong nhà, lán có mái che
Chọn và chuẩn bị đất trồng
Đất thích hợp cho trồng hoa cúc là đất thịt nhẹ, tơi xốp, đặc biệt là đất phù sa mới, bề mặt bằng phẳng, thoát nước tốt, có nguồn nước tưới không bị ô nhiễm; độ pH từ 6 – 7.
Đất trồng cúc cần được cày sâu bừa kỹ, phơi ải để tăng cường sự hoạt động của vi sinh vật háo khí, tăng cường sự lưu thông khí trong đất, giúp đất giữ nước, giữ phân tốt. Trước khi trồng 10 – 12 ngày lên luống cao 20 – 30 cm, bón phân lót. Vì cúc trồng với mật độ dày nên bón đều trên mặt luống. Phân bón lót gồm phân chuồng hoai mục hoặc phân hữu cơ 3 – 4 tấn, supe lân 100 kg cho 1.000 m2, trộn đều với đất, sau đó dùng ni lông che lại để tránh mưa rửa trôi và cỏ mọc, đợi đến khi trồng mới bỏ ra.
* Đối với trồng chậu
Chậu trồng
Tùy thuộc vào mục đích trưng bày chậu hoa cúc vàng vào dịp Tết. Có rất nhiều loại chậu phù hợp, thông thường sẽ sử dụng chậu có kích thước 30x20x15cm (chiều cao x đường kính miệng chậu x đường kính đáy)
Giá thể trồng
Cây cúc sinh trưởng, phát triển tốt khi đất trồng tơi xốp, khả năng giữ ẩm tốt, thoát nước tốt, đặc biệt sạch nấm bệnh và vi khuẩn. Do đó, có thể chọn một trong hai cách sau
– Sử dụng đất ủ trồng cây với đầy đủ dinh dưỡng, hệ vi sinh vật có lợi cho cây trong suốt thời gian sinh trưởng. Chính là đất chuyên dùng cho hoa – kiểng
– Hoặc phối trộn đất trồng theo công thức phối trộn lý tưởng sử dụng là phối trộn 2 đất sạch: 3 phân trùn quế : 2 trấu hun : 3 mùn dừa
2.3 Kỹ thuật trồng hoa cúc
Cây hoa cúc giống đạt tiêu chuẩn trồng & cách trồng
Tiêu chuẩn cây giống
Hiện nay, giống hoa cúc được chia làm 2 loại chính
– Cúc có cành (có nhiều hoa): cúc pha lê vàng hè, HL1,
– Cúc đơn (cây chỉ có 1 hoa): vàng Đài Loan, CN42, CN93, CN43, CN98,
Tốt nhất nên chọn cây giống nuôi cấy mô. Cây giống phải có chiều cao từ 5-7cm, có từ 5-7 lá, thân có đường kính khoảng 0,2cm, chiều dài rễ từ 0,5-3cm và có nhiều hơn 4 rễ
Cách chọn cây giống trồng hoa cúc
Cách trồng hoa cúc
– Số cây/chậu tùy thuộc vào kích thước và kiểu dáng của chậu. Thông thường, đối với chậu có kích thước 30x20x15cm có thể trồng 5 cây/chậu
– Cho giá thể đã chuẩn bị vào chậu và cách miệng chậu 5cm. Sau đó, trồng các cây giống vào và phân bố đều xung quanh chậu để tán cây được đều
– Nên trồng vào buổi chiều mát sau 16 giờ. Sau trồng cần tưới đẫm nước
– Cuối cùng, xếp các chậu cách nhau 10-15cm tính từ mép chậu
* Lưu ý: Không trồng cây quá sát vào thành chậu
Điều tiết sinh trưởng cho hoa cúc trồng chậu
Nếu trồng hoa cúc vào tháng 11 thì trong 10 ngày sau trồng cần chiếu sáng bổ sung liên tục, cứ 4 tiếng chiếu sáng mỗi ngày từ 22 giờ đến 02 giờ sáng hôm sau. Cách 6m2 đặt một bóng đèn 75W và cao hơn so với ngọn cây 0,8-1m
3/ Chăm sóc cây hoa cúc vàng nở hoa đúng Tết
3.1 Tưới nước
Với cây hoa cúc sau khi trồng, để cây nhanh bén rễ hồi xanh, phát triển tốt nên tưới nước 2 lần/ngày vào sáng sớm và chiều mát. Sau đó, chỉ cần tưới nước và duy trì độ ẩm đất đạt 65-70% để cây sinh trưởng phát triển. Có 2 phương pháp tưới nước cho cúc là tưới rãnh và tưới trên mặt.
3.2 Phân bón hoa cúc
– Yêu cầu dinh dưỡng
Hoa cúc có thể trồng quanh năm trên đất cát có nhiều mùn, đất pha sét, đất đỏ bazan hoặc đất thịt nhẹ nhưng tất cả đều phải tơi xốp và thoát nước tốt, độ pH từ 6 – 6,5. Đất phải có dinh dưỡng thỏa mãn nhu cầu phát triển của cây, do đó cần phải áp dụng phân bón cân đối, cũng là bí quyết chăm hoa sóc để cúc đẹp, nhiều bông
Trong đó, đạm (N) có tác dụng thúc đẩy quá trình sinh trưởng của cúc và ảnh hưởng đến thời kỳ phát triển. Cúc cần đạm vào thời kỳ chuẩn bị phân cành và phân hoá mầm hoa.
Phân lân lại có tác dụng làm cho bộ rễ phát triển mạnh, thân cứng, hoa bền, màu sắc đẹp, chóng ra hoa, giúp cây hút đạm nhiều và tăng khả năng chống rét cho cây. Còn kali (K) giúp cho cây tổng hợp, vận chuyển các chất trong cây, giúp cây chịu hạn, chịu rét, chống chịu sâu bệnh. Thiếu K màu sắc hoa không tươi thắm, mau tàn. Cúc cần ân và kali vào thời kỳ phân hoá mầm hoa.
Cách trồng hoa cúc trong chậu
– Cách bón phân
Liều lượng phân bón cho hoa cúc trong 1 vụ/1.000m2 như sau:
Phân hữu cơ: 200 – 300kg (có thể sử dụng phân trùn quế hoặc phân chuồng hoai mục 10 – 12m3), magiê sulphate: 5kg, vôi: 70 – 100kg (tùy theo độ pH của đất), phân hóa học (theo lượng nguyên chất): 25kg N – 16kg P2O5 – 20kg K2O. Có thể sử dụng phân đơn (urê, supper lân, kali) hoặc phân hỗn hợp (các loại NPK, DAP…) quy đổi theo liều lượng tương ứng.
Bón lót toàn bộ phân chuồng, vôi, magie sulphat và ½ P2O5.
Lưu ý: Không bón vôi chung với các loại phân bón như trên.
Bón thúc lần 1 sau trồng từ 10 – 15 ngày: 8kg N – 2kg P2O5– 2kg K20.
Bón thúc lần 2 sau trồng từ 30 – 35 ngày: 8kg N – 2kg P2O5 – 4kg K20.
Bón thúc lần 3 sau trồng từ 50 – 55 ngày: 5kg N – 2kg P2O5 – 7kg K20.
Bón thúc lần 4 sau trồng từ 70 – 75 ngày: 4kg N – 2kg P2O5 – 7kg K20.
Lưu ý:
Không bón phân lúc sáng sớm vì cây còn ướt dễ gây cháy lá và không bón vào buổi trưa nắng. Nên bón vào lúc 7 – 9 giờ sáng, những ngày đầy đủ ánh sáng. Sau khi bón cần tưới nước đẫm để cây có thể hấp thu phân bón. Không để phân rơi trên lá, trên ngọn vì phân sẽ làm cây bị cháy lá, ngọn.
Có thể bón bổ sung một số phân vi lượng: MgSO4 10kg; FeSO4, ZnSO4, MnSO4 (từ 1 – 2kg mỗi loại); CuSO4: 0,5 – 1kg; Na2MoO4: 0,5- 1gr cho 1.000m2.
3.3 Cách chiếu sáng bổ sung
Cần chiếu sáng vào ban đêm cho hoa ngay giai đoạn cây con (khoảng 30 ngày sau trồng). Giúp tăng chiều cao cây, tỷ lệ nở hoa, hoa to, độ bền dài và nở đúng thời điểm mong muốn.
Đặc tính giống, mùa trồng sẽ quyết định thời gian chiếu sáng bổ sung dài hay ngắn. Thời gian chiếu sáng bổ sung khoảng 20 đến 30 ngày vào ban đêm. Có thể tham khảo chiếu sáng theo chu kỳ 10 phút sáng và 20 phút tối.
Sử dụng chiếu sáng bổ sung bằng bóng đèn huỳnh quang 20W. Đặt các khoảng cách giữ các dây là 2,4m; giữa các bóng trên dây là 2,5m và từ mặt đất đến đèn là 2,7m.
3.4 Kỹ thuật bấm tỉa ngọn, nụ phụ và nụ chính
Đối với hoa cúc chùm
– Việc bấm ngọn cần thực hiện sau 15-20 ngày trồng, thực hiện định kỳ từ 2 đến 3 lần để sinh nhiều nhánh nhỏ.
– Từ lúc ngắt điện đến lúc bấm nụ khoảng 4-5 tuần. Ngắt bỏ nụ chính và để lại ít nhất 4-6 nhánh hoa nhỏ.
Đối với hoa cúc đơn
– Bấm ngọn sớm 1 lần: Sau khi trồng cúc được 15 – 20 ngày, tiến hành bấm ngọn, cây sẽ cho ra nhiều nhánh và tỉa bớt chỉ để lại 3 – 4 nhánh. Cách làm này áp dụng đối với những giống cúc có đường kính hoa trung bình 6 – 8 cm hoặc “thu cúc lần 2” tức là sau khi thu hoạch lần 1 các mầm giá mọc lên, để mỗi gốc 3 – 4 mầm và nuôi dưỡng thu hoa lần 2.
– Bấm ngọn muộn 1 lần tạo tán: Đối với giống cúc chùm, sau khi cây ra rất nhiều cành nhánh và nhiều nụ/cành, tiến hành ngắt nụ đỉnh để kích thích các nụ bên phát triển đồng đều. Tỉa bớt các cành nhánh ở phía dưới chỉ để lại khoảng 4 – 5 cành, sau sẽ cho khoảng 5 – 7 bông hoa đều và đẹp; Hoặc có thể để nguyên nụ chính, chỉ tỉa bớt cành nhánh phía dưới gốc, để lại 4 – 5 nhánh phía trên thì nụ chính sẽ nở trước và to hơn so với các nụ bên.
– Bấm ngọn nhiều lần: Với một số giống cúc có hoa nhỏ, đường kính bông 1- 3 cm, dạng cây bụi, thân mềm, khả năng phát sinh cành nhánh mạnh, việc bấm ngọn có thể tiến hành từ 2 – 3 lần tuỳ theo sức cây và khả năng chăm bón. Lần 1 bấm sau trồng 15 – 20 ngày, sau 15 ngày bấm tiếp lần 2 và có thể bấm lần 3 – 4 đến khi cây có đủ nhánh, đủ cành để tạo thế, dáng cho cây, sau đó vặt bỏ các mầm nách không cần thiết và các nụ con ra sau để hoa nở đồng đều. Bằng cách này ta đã tạo ra 1 cây cúc hình cầu hoặc hình mâm xôi từ 1 thân ban đầu.
– Đối với cúc đơn bông, đến thời kỳ ra hoa, ngoài nụ chính còn có rất nhiều mầm nhánh mọc ra ở nách lá và nụ phụ mọc xung quanh nụ chính, sau nụ chính. Dùng tay nhẹ nhàng vặt bỏ các mầm nách và nụ bên, vặt bỏ ngay khi còn bé để chúng không tiêu hao chất dinh dưỡng của nụ chính, giúp nụ hoa chính to, đẹp.
3.5 Làm cọc, giàn
– Với những loại cúc có thân cứng, một hoa hoặc ít hoa trên bông có thể làm giàn lưới hoặc giàn dây thép nhỏ đan thành từng ô, mỗi một ô giữ 1 cây hoặc vài cây. Khi cây lớn nâng dần lưới lên phía trên giúp đỡ phần ngọn cho cây. Để tiết kiệm nguyên liệu làm giàn, chỉ cần một số cọc tre nhất định cắm hai bên mép luống, khoảng cách 2 m, sau đó dùng lưới đan sẵn căng trên mặt luống hoặc dây ni lông đan thành các mắt lưới.
– Cây cúc cao 0,8 – 1,0 m có thể làm 2 lớp giàn, lớp dưới cách mặt đất 40 cm, lớp trên cách mặt đất 70 cm để cùng giữ cho cây.
– Trường hợp loại cúc có tán rộng, nhiều cành, cắm 3 – 5 cọc xung quanh một cây, dùng dây mềm dằng nhẹ xung quanh khóm để không làm gẫy cành, dập hoa
4/ Phòng từ sâu, bệnh hại
Thường xuyên làm cỏ dại để hạn chế sâu ẩn trú và giữ cho vườn luôn thông thoáng. Chú ý một số đối tượng gây hại nguy hiểm như bệnh sương mai, sâu xanh, sâu khoang, sâu vẽ bùa, nhện đỏ, bọ trĩ,…
4.1 Sâu hại
Bọ trĩ
– Triệu chứng: Hút chích lá non để lại vết sẹo, sau thời gian sẽ như vết bỏng trên lá làm cây khó quang hợp và còi cọc. Đồng thời làm giảm vẻ đẹp của cây khi thu hoạch. Đây cũng là trung gian truyền bệnh do virut.
– Phòng trừ: Thường xuyên vệ sinh vườn trồng, dùng lưới côn trùng để ngăn sự phá hoại của bọ trĩ. Có thể sử dụng bẫy côn trùng sinh học như bẫy vàng để hạn chế sự phát triển của bọ trĩ. Khi bệnh nặng, có thể sử dụng thuốc có hoạt chất Dinotefuran để phòng trừ.
Nhện đỏ
– Triệu chứng: Hút chích dinh dưỡng làm rệp lá, biến dạng suy giảm quang hợp. Lá có thể bị vàng, rụng, làm giảm vẻ đẹp thẩm mỹ và năng suất của hoa.
– Phòng trừ: tưới nhiều nước làm giảm nhiệt độ, tăng độ ẩm giúp kéo dài vòng đời của nhện. Có thể phòng nhện bằng cách sử dụng nhện ăn mồi Phytoseiulus Persimilis. Khi bệnh nặng sử dụng thuốc có hoạt chất Mantrine để phòng trừ.
Rệp
– Triệu chứng: Hút chích làm hoa méo mó. Rệp tiết ra dịch ngọt, thu hút nấm mụi đen làm giảm vẻ đẹp thẩm mỹ cũng như năng suất hoa. Có thể nhận biết bằng lá vàng úa, cây còi cọc và kém phát triển.
– Phòng trừ: Dùng lưới chắn để ngăn cản sự di chuyển của rầy. Khi bệnh nặng sử dụng thuốc có hoạt chất Emamectin benzoate 5 g/l + Petroleum spray oil 245g/l (Comda 250EC); Garlic juice (BioRepel 10 DD) để phòng trừ.
4.2 Bệnh hại
Bệnh đốm lá
– Triệu chứng: Xuất hiện những vết bệnh màu nâu nhạt hoặc nâu đen. Thường có dạng hình tròn hoặc bất định. Vết bệnh nằm rải rác ở mép lá hoặc gân lá. Bệnh xuất hiện nhiều khi thời tiết có độ ẩm cao.
– Phòng trừ: Vệ sinh vườn trồng sạch sẽ để hạn chế bệnh lây lan. Khi bệnh nặng có thể sử dụng thuốc Score 250ND với liều lượng 10ml/10 lít nước sạch. Phun theo chy kỳ 10 ngày/lần cho vườn.
Bệnh rỉ sắt
– Triệu chứng: Mặt trên lá có vết hơi lõm xuống màu xanh nhạt. Còn mặt dưới hình thành nốt mụn (mụn cốc) xếp chồng lên nhau theo những vòng tròn đồng tâm. Khi thời tiết có độ ẩm cao, nhiệt độ thấp chính là điều kiện cho nấm bệnh phát triển.
– Phòng trừ: Vệ sinh vườn thường xuyên, chọn giống kháng bệnh. Ngắt lá bệnh và thu gom kịp thời, không tưới nước vào chiều tối cho cây. Khi bệnh nặng có thể sử dụng thuốc có hoạt chất Chitosan+oligo-alginate (2S Sea & See 12WP, 12DD); Oligosaccharins (Tutola 2.0AS) để phòng trừ.
Bệnh lở cổ rễ
– Đặc điểm gây hại: Bệnh do nấm Rhizoctonia solani gây ra, là loại nấm có sẵn trong đất; bệnh xuất hiện ở cả cây con và cây trưởng thành; thường xuất hiện khi cây bị dư nước hay trong điều kiện nóng ẩm; cây héo rũ và chết khi bị nhiễm bệnh. Bệnh thường xảy ra trong vườn ươm và cây con sau khi trồng, độ ẩm cao và giá thể trồng không xử lý nên cây con dễ bị nhiệm bệnh.
– Biện pháp phòng trừ: Khử trùng môi trường dùng ươm cây con và đất trồng; vệ sinh đồng ruộng sạch sẽ trước mùa vụ; sát trùng kỹ dụng cụ, quần áo và chân tay trước khi vào khu vực sản xuất; tiêu huỷ cây nhiễm bệnh và cách ly khu vực nhiễm bệnh; sử dụng nguồn nước tưới sạch bệnh; kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm và tạo sự thông thoáng trong nhà kính. Dùng các chế phẩm vi sinh vật có lợi trong đất như Trichoderma sp để hạn chế bệnh phát triển.
5/ Thu hoạch và bảo quản
5.1 Thu hoạch
Cúc là loại ngắn ngày, nên tùy theo giống trồng, mùa vụ, giờ chiếu sáng mà có thời gian thu hoạch thích hợp. Thời gian thu hoạch sau trồng thường từ 10-12 tuần, sau khi ngắt nụ khoảng 2,5-3,5 tuần.
5.2 Bảo quản
Nếu hoa dùng để vận chuyển đi xa, cần được bao bọc và đóng gói cẩn thận để tránh làm dập nát hoa. Hoa cúc để lạnh giữ được độ đẹp khoảng 2,5 ngày và khi vận chuyển lạnh cần để nhiệt độ từ 3-4 độ C.
5.3 Tiêu chuẩn đóng gói xuất khẩu
– Buộc dây thun 8 cm tính từ gốc theo hình tròn, hoa sau khi thu hoạch được cắm trong nước sạch, dùng bao đóng gói đúng quy định cho mỗi chủng loại, hoa có thể trữ lạnh 5-7 ngày trong kho lạnh, thời gian trữ lạnh càng lâu chất lượng hoa, tuổi thọ hoa sẽ giảm. Nhiệt độ trữ kho: 2-30C.
5.4 Tiêu chuẩn đóng gói nội địa
Buộc dây thun cách gốc 3-5cm, sau khi thu hoạch, bỏ hoa vào xô cho hút nước; bỏ bịch nylon, mỗi bó từ 5-10 cành tùy theo yêu cầu của khách hàng; hoa không trữ lạnh, đóng hàng trong ngày, hầu hết nông dân không có kho trữ lạnh nên hoa bị mất nước, hấp hơi, chất lượng hoa đến tay khách hàng giảm rất lớn hoa bị ho, khi hút nước phục hồi lại thì tuổi thọ hoa chỉ 4-5 ngày, nếu bảo quản đúng qui trình thì tuổi thọ của hoa gia tăng đến 15 ngày.
6/ Cách điều chỉnh hoa nở đúng dịp Tết
Để hoa nở đúng dịp Tết, cần chú ý vào nhiệt độ của vườn trồng. Khi thấy nhiệt độ giảm thấp dưới 12 độ C, cần tiến hành thắp đèn chiếu sáng. Với mục đích nâng nhiệt độ và điều chỉnh thời gian nở như ý muốn.
Mong rằng với cách trồng hoa cúc từ chuyên gia Sfarm, Tết năm nay các trang trại sẽ bội thu hoa Cúc.
PV
