Lào Cai là một trong những địa phương được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chọn triển khai thí điểm cấp mã số vùng trồng rừng. Chi cục Kiểm lâm tỉnh đã phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Lâm nghiệp (thuộc Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam) triển khai thực hiện tại xã Yên Bình.
Đến nay, toàn tỉnh đã có 4.197 ha rừng trồng nguyên liệu được cấp mã số vùng trồng, tương ứng với 5.182 mã số cho 2.103 chủ rừng và hộ gia đình. Các vùng rừng này nằm trên địa bàn 8 xã gồm: Đại Đồng, Phú Thịnh, Bảo Ái, Tân Hương, Thịnh Hưng, Tân Nguyên, Cảm Ân (trước đây thuộc huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái) và nay thuộc xã Yên Bình, tỉnh Lào Cai.
 |
| Tỉnh Lào Cai đã có 4.197ha diện tích trồng rừng nguyên liệu được cấp mã số vùng trồng rừng. Ảnh: Thanh Ngà/ Báo Nông nghiệp Môi trường. |
Tại thôn Đá Chông (xã Yên Bình), gia đình ông Trương Minh Giang là một trong những hộ đầu tiên được cấp mã số cho toàn bộ 4 ha quế và keo của mình. Toàn bộ diện tích được ông Giang quản lý, theo dõi qua ứng dụng iTwood trên điện thoại thông minh. Ứng dụng này hiển thị đầy đủ thông tin như: chủ rừng, diện tích, tọa độ, giống cây, năm trồng, mật độ, phương thức trồng, chứng chỉ rừng và tình trạng chăm sóc.
Theo anh Nguyễn Nguyên Hiệp, kiểm lâm viên phụ trách địa bàn Yên Bình – Lục Yên, việc sử dụng iTwood giúp người dân cập nhật mọi dữ liệu lâm nghiệp theo thời gian thực, tạo cơ sở minh bạch cho việc xác định nguồn gốc hợp pháp của gỗ, vỏ quế, tinh dầu và các sản phẩm từ rừng. Đây cũng là điều kiện cần để được cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững (FSC), mở đường xuất khẩu sang EU, Mỹ và Nhật Bản.
Để được cấp mã số vùng trồng, người dân phải tuân thủ chặt chẽ quy trình kỹ thuật trong trồng, chăm sóc và bảo vệ rừng. Giống cây như keo, bạch đàn, thông… phải có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo chất lượng và được trồng đúng mật độ theo quy định.
Trong quá trình chăm sóc, hộ trồng rừng cần thường xuyên làm cỏ, bón phân, phòng trừ sâu bệnh ít nhất 1–2 lần/năm để đảm bảo tỷ lệ sống trên 85%. Việc khai thác phải đúng thời hạn, đồng thời thực hiện tốt công tác phòng cháy, chữa cháy và bảo vệ rừng khỏi gia súc phá hoại.
Bên cạnh đó, người dân phải duy trì hồ sơ điện tử và nhật ký chăm sóc, cập nhật thông tin thường xuyên để đảm bảo hiệu lực của mã số vùng trồng. Ông Trương Minh Giang chia sẻ:
“Ban đầu, chúng tôi khá bỡ ngỡ khi phải thao tác trên ứng dụng. Nhưng sau khi được cán bộ kiểm lâm và chuyên gia hướng dẫn, giờ đây việc nhập dữ liệu, cập nhật quá trình chăm sóc đã trở nên quen thuộc.”
Nhờ có mã số vùng trồng, người dân có thể bán gỗ trực tiếp qua iTwood, không cần qua trung gian. Các cơ sở thu mua được kết nối ngay trên hệ thống, giúp giá cả minh bạch, giao dịch nhanh gọn. Lâm sản vì thế không chỉ tiêu thụ thuận lợi trong nước mà còn có cơ hội tiếp cận thị trường quốc tế, góp phần tăng giá trị kinh tế cho rừng trồng.
Trước đây, công tác quản lý rừng chủ yếu dựa vào hồ sơ giấy và nhân lực địa phương, khiến việc tra cứu, thống kê mất nhiều thời gian. Nay, khi mã số vùng trồng gắn liền với bản đồ số và cơ sở dữ liệu điện tử, việc quản lý trở nên dễ dàng và chính xác hơn.
Ông Hà Tiến Công, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm khu vực Yên Bình – Lục Yên cho biết:
“Hệ thống mã số vùng trồng được tích hợp với bản đồ GIS, thiết bị GPS và phần mềm lưu trữ dữ liệu lớn. Trong tương lai, chúng tôi hướng tới áp dụng trí tuệ nhân tạo để phân tích, dự báo tình trạng rừng.”
Theo đó, mỗi vùng rừng có mã số sẽ được số hóa toàn bộ thông tin: tọa độ, diện tích, loài cây, năng suất ước tính, chủ rừng, tình trạng hiện tại... Dữ liệu được cập nhật định kỳ và liên thông từ cấp xã lên cấp tỉnh. Nhờ vậy, cơ quan quản lý có thể theo dõi từng khu vực rừng mà không cần kiểm tra trực tiếp, đồng thời phát hiện sớm nguy cơ cháy rừng, xâm lấn hoặc suy thoái tài nguyên nhờ hình ảnh vệ tinh.
Tuy nhiên, quá trình triển khai vẫn gặp không ít khó khăn. Ông Nguyễn Việt Hà, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Lào Cai cho biết:
“Một số hộ dân vẫn chưa nhận thức đầy đủ về lợi ích của mã số vùng trồng. Nhiều người chỉ tham gia khi thấy hiệu quả kinh tế rõ ràng. Ngoài ra, dữ liệu về rừng còn thiếu đồng bộ, trong khi nhiều hộ chưa có đủ giấy tờ đất để hoàn thiện hồ sơ.”
Trong thời gian tới, tỉnh sẽ tiếp tục duy trì và mở rộng diện tích rừng được cấp mã số, đồng thời hoàn thiện cơ sở dữ liệu số hóa toàn tỉnh. Hệ thống iTwood được xác định là nền tảng cốt lõi để phục vụ chuyển đổi số ngành lâm nghiệp, hỗ trợ truy xuất nguồn gốc và xây dựng chuỗi cung ứng gỗ hợp pháp.
Lào Cai kỳ vọng sẽ trở thành tỉnh tiên phong trong việc cấp mã số vùng trồng rừng nguyên liệu, góp phần đưa lâm sản địa phương không chỉ tiêu thụ thuận lợi trong nước mà còn vươn xa ra thị trường quốc tế, khẳng định vị thế của ngành lâm nghiệp Việt Nam trong kỷ nguyên số.
