Tọa lạc tại xóm Kẻ Mui, xã Giai Xuân, Tân Kỳ (Nghệ An), một cây sanh cổ thụ với hình dáng kỳ lạ đang thu hút sự quan tâm đặc biệt của giới yêu cây cảnh và cộng đồng địa phương. Với dáng thế độc đáo, bộ rễ bao phủ ba khối đá lớn, cây được ví như “mâm xôi con gà” và được công nhận là Cây di sản Việt Nam từ năm 2015.
 |
| Cây sanh cổ thụ ở xã Giai Xuân, huyện Tân Kỳ được công nhận là Cây di sản Việt Nam vào năm 2015. |
Cây sanh nằm trên vùng đồi núi xã Giai Xuân, cao khoảng 27 mét, tán lá xòe rộng gần 40 mét. Nhìn từ xa, cây nổi bật với những chùm rễ tua tủa như những chiếc cọc chống, cắm sâu vào lòng đất, tạo nên thế đứng vững chãi giữa thiên nhiên khắc nghiệt.
Điểm đặc biệt nhất của cây sanh này là bộ rễ buông rủ từ trên cao, ôm chặt ba khối đá lớn mà người dân gọi là Hòn Đá Trời, Hòn Đá Đất và một khối đá chìm khổng lồ bên dưới. Nhờ bộ rễ chắc chắn và cấu trúc đặc biệt, cây vẫn đứng vững sau nhiều năm tháng chịu ảnh hưởng của mưa bão và gió lốc.
Dưới tán cây là một khoảng không gian rộng, thoáng mát, cành lá đan xen nhau tạo nên những hình ảnh sống động như “phượng múa rồng bay”. Cây mọc trên khu vực cao trình hơn 6 mét so với mặt đất, càng làm tăng thêm sự uy nghi của cây giữa cảnh quan núi rừng.
Giới chuyên gia trong lĩnh vực sinh vật cảnh đánh giá cao dáng thế của cây sanh, cho rằng nó hội tụ đầy đủ yếu tố “cổ - kỹ - mỹ”. Hình dáng hiếm có và vị trí đặc biệt khiến cây trở thành một trong những tác phẩm “bonsai” thiên tạo độc nhất vô nhị tại Việt Nam.
Cây được dân gian gọi là “mâm xôi con gà” bởi hình dáng đặc biệt của nó. Hai khối đá nằm song song với khe hở khoảng 30 cm ở giữa, tạo chỗ tựa vững chắc cho khối đá thứ ba phía trên. Bộ rễ sanh bám chặt cả ba khối đá, tạo nên hình ảnh một “mâm xôi” với “con gà trống” đứng uy nghi phía trên.
Người dân xóm Kẻ Mui từ lâu đã xem cây sanh như một phần linh hồn của làng. Cây được gọi thân mật là “cây đoàn kết”, gắn bó với đời sống tinh thần và phong tục của cộng đồng. Không ai trong làng dám tự ý cắt tỉa hay xâm phạm cây, bởi sự tôn kính đã trở thành lẽ tự nhiên qua nhiều thế hệ.
 |
| Bộ rễ của cây sanh ôm chặt khối đá khổng lồ. |
Năm 2015, cây sanh cổ được công nhận là Cây di sản Việt Nam, từ đó trở thành điểm đến quen thuộc của nhiều đoàn khách trong và ngoài tỉnh. Không chỉ là nơi để chiêm ngưỡng dáng thế kỳ vĩ của cây cổ thụ, đây còn là không gian để tìm kiếm sự tĩnh lặng, an yên giữa rừng núi Tân Kỳ.
Theo Báo Nghệ An, ông Vũ Ngọc Sơn, Chủ tịch UBND xã Giai Xuân, cho biết chính quyền địa phương rất chú trọng đến việc bảo tồn và phát huy giá trị của cây sanh cổ này. Năm 2023, xã đã đưa cây vào quy hoạch phát triển du lịch giai đoạn 2020 – 2025, tầm nhìn đến 2035. Khu vực quanh cây được quy hoạch trên diện tích 15 ha, bao gồm đường giao thông, bãi đỗ xe, đập nước và các hạng mục phụ trợ khác.
Trước đó, từ năm 2013, một doanh nghiệp đã đầu tư xây dựng khuôn viên quanh cây, tạo nền tảng ban đầu để hình thành điểm đến sinh thái – tâm linh phục vụ du khách.
Tuy nhiên, hiện nay giao thông đến vị trí cây sanh vẫn còn là trở ngại lớn. Tuy cách trung tâm xã chỉ khoảng 4 km, nhưng tuyến đường dẫn vào cây là đường đất, gây khó khăn trong mùa mưa, ảnh hưởng đến khả năng thu hút khách.
 |
| Cây cao khoảng 27 mét, tán lá xòe rộng gần 40 mét. Ảnh: Báo Nghệ An. |
Theo định hướng phát triển du lịch của huyện Tân Kỳ, cây sanh cổ thụ sẽ là một phần trong chuỗi các điểm đến văn hóa – sinh thái của địa phương, cùng với các địa danh như hang Mó (xã Tiên Kỳ), hang Thung Khiển (xã Đồng Văn, Tân Hợp), khe nước nóng, đền Khe Sanh, cột mốc số 0 của đường Hồ Chí Minh… Việc kết nối những điểm này kỳ vọng sẽ tạo nên một sản phẩm du lịch đặc trưng cho miền Tây Nghệ An.
Xung quanh cây sanh là hệ sinh thái nhỏ với một số hồ nước tự nhiên, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển mô hình du lịch nghỉ dưỡng hoặc trải nghiệm sinh thái. Trong bối cảnh nhu cầu du lịch gắn với thiên nhiên và văn hóa bản địa ngày càng tăng, việc bảo tồn và phát huy giá trị cây sanh cổ không chỉ mang ý nghĩa bảo vệ di sản mà còn mở ra cơ hội phát triển kinh tế cho cộng đồng địa phương.
Cây sanh cổ thụ ở xã Giai Xuân không chỉ là một biểu tượng thiên nhiên quý giá, mà còn là minh chứng sống động cho sự gắn bó giữa con người và thiên nhiên suốt hàng trăm năm qua. Việc gìn giữ và phát huy giá trị của cây đang từng bước đưa địa phương trở thành điểm đến mới trên bản đồ du lịch xanh của Nghệ An.
