Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa ngày càng đóng vai trò thiết yếu trong phát triển sản xuất và mở rộng thị trường tiêu thụ của nhiều ngành nghề, trong đó có lĩnh vực sinh vật cảnh. Với sự đa dạng của các sản phẩm như cây cảnh, hoa lan, bonsai, đá cảnh, tiểu cảnh nghệ thuật hay vật tư đi kèm, việc đưa hàng hóa ra thị trường quốc tế hoặc nhập khẩu nguồn nguyên liệu, giống cây quý từ nước ngoài đòi hỏi các tổ chức, cá nhân thuộc Hội Sinh vật cảnh Việt Nam cần trang bị kiến thức chuyên sâu và cập nhật đầy đủ về quy trình thông quan. Một trong những yếu tố cốt lõi nhưng thường bị xem nhẹ, đó chính là HS Code – hệ thống mã hóa phân loại hàng hóa theo chuẩn quốc tế.
HS Code (viết tắt của cụm từ: Harmonized System Code) không chỉ là công cụ nhận diện tên gọi, tính chất, công dụng, cấu tạo hay quy cách đóng gói của hàng hóa mà còn là căn cứ pháp lý để cơ quan hải quan xác định mức thuế, yêu cầu kiểm dịch, các tiêu chuẩn kỹ thuật và chính sách quản lý chuyên ngành tương ứng. Với mỗi sản phẩm sinh vật cảnh khác nhau, HS Code cũng thay đổi, kéo theo hệ quả về thủ tục pháp lý và nghĩa vụ tài chính mà người khai báo phải thực hiện. Việc áp dụng sai HS Code có thể khiến hàng hóa bị ách tắc tại cửa khẩu, chịu truy thu thuế hoặc thậm chí bị xử phạt hành chính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của tổ chức, cá nhân và hiệu quả kinh doanh chung của toàn ngành. Do đó, các Hội viên Hội Sinh vật cảnh Việt Nam, đặc biệt là những đơn vị có tham gia giao thương quốc tế, cần nhận thức đầy đủ, chủ động tìm hiểu và sử dụng chính xác HS Code như một phần không thể thiếu trong chiến lược phát triển bền vững.
Theo quy định tại Khoản 16 Điều 4 Luật Hải quan, HS Code là mã số mã hóa một loại hàng hóa nhất định. Nhờ có HS Code, ta có thể xác định được một số thông tin của hàng hóa như: Tên, tính chất, cấu tạo, công dụng, quy cách đóng gói bao bì…
 |
| HS Code được viết tắt của từ Harmonized System Code |
HS Code là gì trong xuất nhập khẩu
Hiểu đơn giản, HS Code (mã HS) là Hệ thống hài hòa mô tả và mã hóa hàng hóa. Tại Việt Nam, hệ thống này có tên gọi khác là Danh mục hàng hóa xuất nhập khẩu, bao gồm:
- Quy tắc tổng quát để tìm được HS Code tương ứng với hàng hóa đó.
- Chú giải bắt buộc với từng nhóm hàng và phân nhóm hàng.
- Danh mục các nhóm hàng và phân nhóm hàng.
Hệ thống HS Code quốc tế
Hệ thống HS Code là một hệ thống phân loại thống nhất quốc tế cho tất cả các hàng hóa. Hệ thống HS Code được sử dụng ở mọi quốc gia trên thế giới để giúp giao dịch an toàn hơn, nhanh hơn và hiệu quả hơn. Thương nhân, cơ quan Hải quan, bên gửi hàng, bên trung gian chuyển hàng, cảng vụ và nhiều đối tượng khác đều sử dụng hệ thống HS Code thống nhất quốc tế. Điều này đảm bảo mọi người đều hiểu và đồng ý chính xác những gì có trong bất kỳ chuyến hàng nào đi qua biên giới quốc tế.
Ý nghĩa của HS Code trong xuất nhập khẩu
Mỗi HS Code được cấu trúc theo quy chuẩn của tổ chức hải quan thế giới WCO. Theo đó, HS Code sẽ bao gồm 6 chữ số đầu tiên mang tính quốc tế, các số còn lại (2 -> 6 số còn lại) mang tính phân nhóm phụ theo quy định của từng Quốc gia. Mỗi quốc gia sẽ sử dụng hệ thống này để triển khai thêm các phân nhóm hàng cấp độ chi tiết hơn.
Hiện nay, việc phân loại hàng hóa bằng HS Code là một quá trình phức tạp và đòi hỏi sự linh hoạt để đáp ứng được nhu cầu đa dạng của các loại hàng hóa. Việc tra cứu HS Code mang đến các lợi ích sau:
- Tra cứu HS Code để giảm thiểu rủi ro trong hoạt động xuất nhập khẩu. Nếu HS Code không chính xác, hàng hóa có thể bị tạm giữ hoặc trả về.
- Giúp đảm bảo việc tuân thủ các quy định pháp luật liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu.
- Giúp giảm thiểu chi phí (nếu HS Code của sản phẩm không chính xác thì doanh nghiệp có thể bị phạt).
- Nâng cao tính hiệu quả trong hoạt động xuất nhập khẩu.
3 cách tra cứu HS Code nhanh chóng
Có 3 cách phổ biến để tra cứu HS Code, mỗi cách đều có những ưu điểm và phù hợp với từng trường hợp khác nhau.
+ Tra cứu HS Code qua website Hải quan Việt Nam
Độc giả truy cập website của Tổng cục Hải quan tại địa chỉ: https://www.customs.gov.vn/ , sau đó tiến hành tra cứu HS Code cho sản phẩm theo hướng dẫn.
+ Tra cứu HS Code qua dịch vụ hỗ trợ
Nếu không thể tự tra cứu HS Code của sản phẩm trên website của Tổng cục Hải quan, doanh nghiệp nên nhờ đến các đơn vị đã có nhiều kinh nghiệm trong hoạt động xuất nhập khẩu của mặt hàng đó để tư vấn hoặc làm dịch vụ từ bên thứ 3 như các công ty cung cấp dịch vụ thủ tục hải quan.
+ Tra cứu HS Code dựa trên biểu thuế
Doanh nghiệp có thể tra cứu chính xác HS Code của sản phẩm dựa trên biểu thuế theo các quy tắc dưới đây:
- Cách áp dụng quy tắc khi tra cứu HS Code
Hiện nay, có 6 quy tắc để áp dụng tra cứu HS Code, trong đó, quy tắc từ 1 đến 5 là áp dụng cho nhóm hàng, quy tắc 6 áp dụng cho phân nhóm hàng. Các quy tắc được áp dụng tuần tự từ 1 đến 4, quy tắc 5 chỉ được áp dụng cho các loại bao bì chứa hàng hóa. Cụ thể:
+ Nếu quy tắc 1 được áp dụng thì sẽ không sử dụng quy tắc 2,3,4.
+ Nếu quy tắc 2 được áp dụng sẽ không áp dụng quy tắc 3,4.
+ Nếu quy tắc 3a được áp dụng sẽ không áp dụng quy tắc 3b, 3c, 4.
- Một số lưu ý khi tra cứu HS Code dựa trên biểu thuế
+ Quy tắc 1: Dựa trên tên phần, chương để tham khảo, căn cứ chú giải của phần, chương, nội dung nhóm hàng.
+ Quy tắc 2: Áp dụng cho sản phẩm chưa hoàn thiện hoặc hỗn hợp được tạo bởi nguyên liệu và các chất
+ Quy tắc 3: Áp dụng cho một số loại hàng hóa có thể phân vào trên 2 nhóm:
-
Nhóm hàng hóa nào được mô tả cụ thể hơn thì thuộc nhóm hàng hóa đó.
-
Các đặc trưng cơ bản nhất của hàng hóa như: khối lượng, trọng lượng, giá trị.
-
Dựa vào HS Code sau cùng.
+ Quy tắc 4: Sử dụng cho hàng hóa giống nó nhất
+ Quy tắc 5: Sử dụng bao bì
-
Chỉ áp dụng các loại bao bì để chứa hàng hóa, không áp dụng với bao bì có giá trị lớn hơn hàng hóa.
-
Bao bì đựng hàng hóa được phân loại cùng với hàng hóa đó, không áp dụng với bao bì tái sử dụng.
+ Quy tắc 6: Dựa vào 4 cấp độ phân nhóm hàng: Phân nhóm hàng 1 gạch đến phân nhóm hàng 4 gạch.
Tất cả hàng hóa xuất cảnh từ/nhập cảnh vào Việt Nam đều phải có HS Code.
Dưới đây là ví dụ về HS Code của Việt Nam cho mặt hàng Táo.
 |
| Hình ảnh là ví dụ về HS Code của Việt Nam cho mặt hàng Táo - Ảnh VNTR |
Quy trình hoạt động của Hệ thống HS Code
Sáu (6) chữ số đầu tiên của Hệ thống HS Code
Hệ thống HS Code chia tất cả các loại hàng hóa thành: Phần, Chương, Phân chương, Nhóm và Phân nhóm. Với mỗi cấp độ của hệ thống, có các ghi chú giải thích, định nghĩa pháp lý về hàng hóa và mục chi tiết tuần tự của hàng hóa dựa trên cấu trúc thống nhất. Cấu trúc này cùng với các ghi chú và quy tắc đi kèm của nó được gọi là Danh mục HS Code, hoặc thường chỉ gọi là Danh mục.
Trong Danh mục, Phần là các nhóm Chương, được tạo ra để nhóm lại với nhau nhiều loại hàng hóa có cùng chủng loại, chức năng, thành phần, ảnh hưởng, mục đích hoặc cách sử dụng. Tiếp đó, Chương là các nhóm hàng hóa có liên quan chặt chẽ hơn với nhau, để cung cấp chi tiết rõ hơn. Mỗi Chương được cấp một mã gồm hai chữ số, từ 01 đến 99, để xác định Chương mà các hàng hóa cụ thể được phân loại vào.
Trong ví dụ về táo của chúng tôi, “Chương 08 - Trái cây ăn được và các loại hạt, vỏ của Trái cây có múi và dưa” có chứa táo. Điều này cho chúng ta hai chữ số HS Code đầu tiên - 08 đại diện cho Chương có Táo nằm trong.
Theo cách tương tự, các Chương bao gồm các Nhóm, tập hợp với nhau các hàng hóa tương tự một cách chặt chẽ hơn và xác định lại các hàng hóa đó bằng hai chữ số. Các chữ số này của Nhóm nằm trong khoảng từ 01 đến 100, với 100 được biểu thị bằng 00. Mục phân loại chi tiết này được lặp lại một lần nữa cho các Phân nhóm (một lần nữa từ 01 đến 00).
Vì vậy, tiếp tục ví dụ về Táo của chúng ta…
Táo thuộc Chương 08 và tiếp theo chúng ta có thể thấy chúng thuộc Nhóm 0808 “Táo, lê và quả mộc qua, tươi”. 08 trong 0808 đến từ Chương, và 08 tiếp theo được thêm vào từ Nhóm.
Cuối cùng, trong Phân nhóm, chúng ta muốn phân biệt Ráo với Lê và Quả mộc qua. Táo có HS Code quốc tế cuối cùng là 080810 theo hệ thống HS Code quốc tế, với số 10 đứng sau cùng, sau các số biểu thị Chương và Nhóm, và đó là số lấy từ Phân nhóm dành riêng cho táo.
Cuối cùng, nếu xem xét kỹ hơn một chút về Lê và Quả mộc qua cũng như Táo, chúng ta có thể thấy các HS Code sau:
-
080810 – Táo
-
080830 – Lê
-
080840 – Quả mộc qua
Chúng ta sẽ nhận thấy rằng mã không bắt đầu bằng 080801 cho Táo và 080802 cho Lê, chẳng hạn, như người ta có thể mong đợi nếu chúng ta đánh số thẳng từ 01 đến 00. Tại sao vậy? Vì Danh mục thường để lại những khoảng trống trong việc đánh số cấp thấp hơn để sau này có thể bổ sung hàng hóa hoặc sản phẩm vào. Nếu tất cả một trăm số ở cấp sáu chữ số được sử dụng hết, thì bản thân Nhóm thực tế ở trên có thể phải được tách ra thêm khi cần.
Tóm lại, hệ thống HS Code của WCO mô tả tất cả các hàng hóa theo sáu chữ số - Chương, Nhóm và Phân nhóm. Các mã sáu chữ số này được tiêu chuẩn hóa và công nhận trên toàn thế giới. Điều này tạo ra cấu trúc sau:
 |
| Hệ thống HS Code của WCO mô tả tất cả các hàng hóa theo sáu chữ số - Chương, Nhóm và Phân nhóm. Các mã sáu chữ số này được tiêu chuẩn hóa và công nhận trên toàn thế giới. Điều này tạo ra cấu trúc. - Ảnh VNTR |
Vậy hai chữ số cuối trong HS Code được lấy từ đâu? Ngoài sáu chữ số, các quốc gia có thể tự do chia nhỏ hàng hóa thành các chi tiết nhỏ hơn nếu họ muốn. Việt Nam sử dụng 8 chữ số cho hệ thống HS Code của mình, thêm hai chữ số vào cuối hệ thống HS Code quốc tế.
Nhưng tại sao các quốc gia lại thêm các chữ số phụ vào HS Code của mình?
Bởi vì đối với một số, nhưng không phải tất cả hàng hóa, chính phủ có thể muốn thu thập dữ liệu thống kê cụ thể hơn. Ví dụ sau đối với Việt Nam cho thấy mã 8 chữ số cho một số loại phương tiện cơ giới.
 |
| Giải thích cụ thể hơn hoạt động xuất nhập khẩu xe và phụ tùng xe rất quan trọng đối với Việt Nam, vì vậy chính phủ yêu cầu phải có dữ liệu thương mại cụ thể hơn so với dữ liệu đối với táo. Để đảm bảo tính nhất quán và dễ quản lý, hầu hết các chính phủ chọn thu thập dữ liệu ngoài phạm vi sáu chữ số thường phải đảm bảo rằng tất cả các mã hàng hóa trong Biểu thuế của họ đều có cùng độ dài. - Ảnh VNTR |
Tại sao vậy? Bởi vì hoạt động xuất nhập khẩu xe và phụ tùng xe rất quan trọng đối với Việt Nam, vì vậy chính phủ yêu cầu phải có dữ liệu thương mại cụ thể hơn so với dữ liệu đối với Táo. Để đảm bảo tính nhất quán và dễ quản lý, hầu hết các chính phủ chọn thu thập dữ liệu ngoài phạm vi sáu chữ số thường phải đảm bảo rằng tất cả các mã hàng hóa trong Biểu thuế của họ đều có cùng độ dài.
Trong trường hợp ở Việt Nam, nếu sản phẩm hiện không cần các chữ số phụ, thì số 00 đơn giản sẽ được thêm vào mã sáu chữ số quốc tế. Nếu sau này cần thêm dữ liệu, hàng hóa sẽ được sắp xếp lại ở mức thấp nhất nếu có yêu cầu.
Trong ví dụ về quả táo của chúng tôi, tại thời điểm hiện tại, mã Việt Nam cho táo là 08081000. Trong tương lai, nếu Việt Nam quyết định muốn xác định và theo dõi một loại táo cụ thể vì một lý do nào đó (chẳng hạn như để bảo vệ tài sản trí tuệ của Việt Nam hoặc để đo lường mức tăng trưởng xuất khẩu của một phần loài cụ thể của táo như táo Braeburn hoặc táo Granny Smith); thì bằng cách có sẵn 8 chữ số HS Code, Việt Nam có thể định mã lại thành các phân loài táo:
Và
Như có thể thấy, cách đặt mã này sẽ vẫn phù hợp với phân loại quốc tế của táo là sáu chữ số, nhưng đồng thời cũng cho phép Chính phủ Việt Nam (GVN) thu thập thêm dữ liệu thương mại mà họ cần.
Hệ thống phân loại HS Code có thể khá phức tạp. Để biết đầy đủ chi tiết, vui lòng tham khảo Danh mục HS Code cho Việt Nam tại liên kết dưới của website của Cơ sở dữ liệu Thương mại Quốc gia Việt Nam (VNTR).
Liên kết danh mục HS Code : https://vntr.moit.gov.vn/vi/nomenclature
Trường hợp đã sử dụng tất cả các quy tắc trên mà vẫn chưa xác định được HS Code của hàng hóa thì doanh nghiệp cần chủ động mang mẫu hàng hóa đến Cơ quan có thẩm quyền để xác định chính xác nhất.
Tóm lại, HS Code đóng vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động xuất nhập khẩu. Việc hiểu rõ và sử dụng đúng HS Code không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, rút ngắn thời gian thông quan mà còn đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật liên quan. Hy vọng qua bài viết, độc giả đã nắm rõ HS Code là gì trong xuất nhập khẩu và cách tra cứu HS Code nhanh chóng, chính xác.
Ngoài ra, quí vị có thể xem phần Chú giải chi tiết danh mục HS 2017 tại đây.
Phạm Hùng
