Việc triển khai Nghị quyết số 18-NQ/TW của Trung ương Đảng về đổi mới tổ chức bộ máy quản lý nhà nước theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả đã tạo nên một bước ngoặt trong cải cách hành chính. Trong lĩnh vực nông nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Nghị định số 136/2025/NĐ-CP và Thông tư 12/2025/TT-BNNMT nhằm cụ thể hóa chủ trương phân cấp quản lý, trao quyền cho địa phương thực hiện các thủ tục hành chính chuyên ngành.
Trong số các lĩnh vực được phân cấp, trồng trọt và bảo vệ thực vật là hai lĩnh vực đi đầu khi có đến 22 thủ tục hành chính được chuyển giao từ cấp trung ương về UBND cấp tỉnh. Mục tiêu rõ ràng là rút ngắn thời gian xử lý, tăng tính chủ động cho địa phương và giảm áp lực cho cơ quan trung ương. Thế nhưng, khi triển khai vào thực tế, nhiều điểm nghẽn nhanh chóng bộc lộ.
Theo ghi nhận của Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, chỉ sau gần một tháng thực hiện kể từ ngày 01/7/2025, đã có hàng loạt phản ánh từ các địa phương gửi về. Vướng mắc nổi bật là thiếu thông tin hướng dẫn thống nhất, bất cập trong thẩm định hồ sơ, và khó khăn trong việc xác định căn cứ pháp lý khi thực hiện một số thủ tục mới. Những vấn đề này không chỉ làm chậm tiến độ xử lý hồ sơ mà còn gây bối rối cho cả cán bộ thực hiện lẫn tổ chức, cá nhân có liên quan.
 |
| Ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (đứng), phát biểu tại Hội nghị trực tuyến “Tập huấn, phổ biến quy định pháp luật về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật gắn với tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp”. - (Ảnh: vneconomy) |
Tại Hà Nội, bà Lưu Thị Hằng – Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật – đã phản ánh rõ về thực trạng này. Cụ thể, việc cấp giấy phép nhập khẩu phân bón theo phân cấp mới được giao về cho Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, tuy nhiên đơn vị thực hiện lại là Chi cục Trồng trọt và BVTV. Việc này khiến hồ sơ giấy phải được vận chuyển qua lại giữa các đơn vị, vừa mất thời gian, vừa dễ phát sinh sai sót trong quá trình giải trình và bổ sung tài liệu. Trong bối cảnh thời hạn xử lý hồ sơ theo quy định rất ngắn, quy trình bất hợp lý này trở thành một “nút thắt” gây ảnh hưởng đến hiệu quả cải cách.
Không chỉ vậy, nhiều thủ tục được phân cấp nhưng thiếu căn cứ rõ ràng để tổ chức thẩm định. Trong thủ tục công nhận tổ chức đủ điều kiện khảo nghiệm thuốc bảo vệ thực vật, Bản thuyết minh tại khoản 2 mục II yêu cầu cung cấp phương tiện và thiết bị phục vụ khảo nghiệm. Tuy nhiên, quy trình thẩm định lại không tiến hành đánh giá thực tế tại cơ sở, dẫn đến khó khăn trong xác minh nội dung khai báo. Thêm vào đó, yêu cầu về diện tích, cơ cấu cây trồng mà tổ chức khảo nghiệm quản lý hoặc ký hợp đồng sử dụng lại thiếu hướng dẫn cụ thể về cách chứng minh quyền sử dụng, gây lúng túng cho cán bộ khi tiếp nhận và thẩm định hồ sơ.
TP.HCM cũng đối mặt với nhiều vướng mắc không kém. Bà Lê Thị Nghiêm, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP.HCM, cho biết danh mục giống cây trồng được phép lưu hành hiện nay chỉ mới được cập nhật cho năm 2025. Trong khi đó, những giống được lưu hành từ các năm trước lại chưa được công khai trên Cổng thông tin điện tử, khiến cho việc xử lý các thủ tục xuất – nhập khẩu giống gặp nhiều trở ngại. Trong lĩnh vực phân bón, Thông tư 12/2025/TT-BNNMT yêu cầu hồ sơ phải có bản thuyết minh điều kiện thực hiện khảo nghiệm phân bón, nhưng Nghị định 136/2025/NĐ-CP lại không quy định chi tiết. Điều này khiến cho cả các đơn vị khảo nghiệm và Chi cục đều không biết phải áp dụng tiêu chuẩn nào để đánh giá.
Tương tự, khi xét cấp lại quyết định công nhận tổ chức khảo nghiệm giống cây trồng, cơ sở pháp lý cũng chưa đủ rõ ràng. Quy trình yêu cầu xác minh các yếu tố như năng lực, thiết bị, đội ngũ… nhưng lại thiếu quy chuẩn cụ thể để làm căn cứ đối chiếu. Riêng với thủ tục cấp lại giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất phân bón, yêu cầu về phòng thử nghiệm được công nhận là một rào cản lớn khi hiện nay vẫn chưa có danh sách các phòng thử nghiệm được Cục chỉ định, khiến địa phương không biết dựa vào đâu để thẩm định.
Một trong những điểm mấu chốt gây ách tắc là thông tin liên quan đến các loại phân bón đã được công nhận lưu hành. Theo quy định hiện tại, việc cấp phép nhập khẩu phân bón chỉ áp dụng cho những sản phẩm chưa được lưu hành tại Việt Nam. Thế nhưng, danh sách các sản phẩm đã lưu hành lại chưa đầy đủ hoặc không cập nhật kịp thời, khiến nhiều địa phương mất phương hướng trong việc xử lý hồ sơ. Chưa kể, Thông tư 12/2025/TT-BNNMT còn yêu cầu chứng chỉ hành nghề phải có chữ ký của người được cấp, điều này rất khó áp dụng khi các địa phương đang dần chuyển đổi sang tiếp nhận hồ sơ trực tuyến.
Ngoài ra, quy trình thành lập hội đồng thẩm định tại địa phương cũng gặp khó vì chưa có hướng dẫn thống nhất về thành phần, trách nhiệm và thủ tục hoạt động của hội đồng. Điều này khiến một số địa phương dù muốn thực hiện đúng quy định vẫn chưa thể triển khai do thiếu cơ sở pháp lý và nhân lực phù hợp. Câu hỏi đặt ra là, trong bối cảnh phân cấp mạnh mẽ, nếu thiếu sự đồng hành từ trung ương thì liệu các địa phương có thể hoàn thành tốt vai trò mới của mình?
 |
| Ông Đặng Phúc Nguyên đề nghị Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đề xuất Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật nên cung cấp bộ quy trình chuẩn, tổng hợp các tình huống vướng mắc thường gặp và đưa ra hướng dẫn cụ thể, dễ áp dụng cho các địa phương.- (Ảnh: vneconomy) |
Trước những khó khăn phát sinh, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã nhanh chóng vào cuộc. Ngày 29/7/2025, Cục đã phối hợp với Báo Nông nghiệp và Môi trường tổ chức hội thảo trực tuyến toàn quốc với sự tham gia của đại diện các địa phương và doanh nghiệp trong ngành. Tại hội thảo, ông Huỳnh Tấn Đạt – Cục trưởng Cục Trồng trọt và BVTV – nhấn mạnh quan điểm nhất quán: phân cấp không đồng nghĩa với “khoán trắng”, mà cần sự phối hợp chặt chẽ giữa trung ương và địa phương để đảm bảo hiệu quả thực thi. Cục cam kết sẽ đồng hành cùng địa phương trong quá trình triển khai, từ hướng dẫn chuyên môn đến hỗ trợ kỹ thuật và truyền thông.
 |
| Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã phối hợp với Báo Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị trực tuyến “Tập huấn, phổ biến quy định pháp luật về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật gắn với tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp”.- (Ảnh: vneconomy) |
Cụ thể, Cục sẽ tổ chức các hội nghị chuyên đề theo nhóm vấn đề, ban hành tài liệu hướng dẫn, sổ tay tra cứu nghiệp vụ và thành lập nhóm chia sẻ kinh nghiệm liên vùng. Các phòng chức năng của Cục cũng sẽ được phân công nhiệm vụ giám sát địa phương, nắm bắt thực tế để điều chỉnh kịp thời quy trình. Cục cũng đề nghị các hiệp hội ngành hàng tăng cường phối hợp với địa phương và doanh nghiệp trong việc giải quyết hồ sơ, nhằm tránh phát sinh thiệt hại không đáng có, đồng thời bảo đảm uy tín của nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Bên cạnh đó, ông Đạt kêu gọi các tổ chức, cá nhân chủ động phối hợp với cơ quan truyền thông chính thống để lan tỏa thông tin minh bạch, chính xác. Đây là một giải pháp quan trọng nhằm hạn chế hiểu nhầm, tin giả và những tác động tiêu cực đến tâm lý thị trường. Trong thời gian tới, các địa phương được đề nghị chủ động nghiên cứu kỹ văn bản pháp luật chuyên ngành, phản ánh kịp thời những bất cập để được hỗ trợ từ Cục. Đồng thời, cần đẩy mạnh truyền thông nội bộ, hướng dẫn người dân, doanh nghiệp thực hiện đúng quy trình mới.
Thực tế cho thấy, cải cách hành chính không chỉ là sửa đổi thủ tục, mà là một quá trình chuyển đổi nhận thức và phương thức quản lý. Phân cấp trong ngành trồng trọt và bảo vệ thực vật là một phép thử lớn đối với cả hệ thống – từ trung ương đến địa phương. Muốn vượt qua được bài toán này, nhất thiết phải có sự chia sẻ trách nhiệm, tinh thần chủ động, phối hợp liên thông và kênh phản hồi thông suốt giữa các cấp ngành. Những vướng mắc ban đầu là khó tránh khỏi, nhưng nếu được tháo gỡ đúng cách, đây sẽ là tiền đề để thúc đẩy hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực nông nghiệp, đồng thời tạo nền tảng vững chắc cho quá trình chuyển đổi số và hiện đại hóa hành chính trong tương lai gần.
Phạm Hùng
