Vật tư nông nghiệp và bài toán môi trường tại Việt Nam

Tác động tiêu cực của vật tư nông nghiệp đến môi trường

Vật tư nông nghiệp, bao gồm phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật và màng phủ nông nghiệp, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất nông nghiệp hiện đại. Tuy nhiên, việc sử dụng quá mức và không kiểm soát các loại vật tư này đã và đang gây ra nhiều tác động tiêu cực đến môi trường tại Việt Nam.

Theo GS.TS Trần Đức Viên, nguyên Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam chia sẻ: “Việt Nam đang đối mặt với tình trạng ô nhiễm môi trường đất và nước nghiêm trọng do dư lượng hóa chất nông nghiệp tồn đọng. Nếu không có giải pháp kịp thời, hệ sinh thái và chất lượng đất nông nghiệp sẽ bị suy thoái trầm trọng”.

Một trong những hậu quả đáng lo ngại là ô nhiễm nguồn nước do dư lượng phân bón và thuốc trừ sâu. Các hợp chất nitrat, photphat từ phân bón rửa trôi xuống sông, hồ gây ra hiện tượng phú dưỡng, làm suy giảm chất lượng nước và ảnh hưởng đến sinh vật thủy sinh. Bên cạnh đó, việc lạm dụng thuốc trừ sâu còn làm mất cân bằng hệ sinh thái, tiêu diệt cả những sinh vật có lợi, dẫn đến tình trạng bùng phát sâu bệnh kháng thuốc.

Vật tư nông nghiệp tác động không hề nhỏ đến môi trường. (Ảnh: Thanh Hòa - TTXVN)

Không chỉ ảnh hưởng đến môi trường, việc sử dụng tràn lan vật tư nông nghiệp còn đe dọa sức khỏe con người. Các hợp chất hóa học tồn dư trong nông sản có thể gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm, đặc biệt là các bệnh liên quan đến hệ thần kinh và ung thư. Theo một số nghiên cứu, tỷ lệ mắc các bệnh do tiếp xúc với hóa chất nông nghiệp ở nông dân Việt Nam ngày càng tăng, đặc biệt ở các vùng chuyên canh sử dụng nhiều thuốc bảo vệ thực vật.

Giải pháp sử dụng vật tư nông nghiệp bền vững

Trước thực trạng đáng báo động này, các chuyên gia khuyến nghị chuyển đổi sang mô hình nông nghiệp bền vững với các phương pháp thân thiện với môi trường. GS.TS Trần Đức Viên nhấn mạnh: “Giải pháp quan trọng nhất là đẩy mạnh áp dụng vật tư sinh học và mô hình canh tác hữu cơ. Đây là hướng đi tất yếu giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của vật tư nông nghiệp đến môi trường và sức khỏe con người”.

Một trong những biện pháp hiệu quả là sử dụng phân bón hữu cơ thay thế phân bón hóa học. Các loại phân hữu cơ vi sinh, phân chuồng hoai mục không chỉ giúp cải thiện độ phì nhiêu của đất mà còn giảm nguy cơ ô nhiễm nguồn nước. Nhiều trang trại tại Việt Nam đã áp dụng mô hình sản xuất theo hướng hữu cơ, sử dụng chế phẩm sinh học để tăng năng suất mà không gây hại đến môi trường.

Bên cạnh đó, việc ứng dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật sinh học cũng đang được khuyến khích. Những chế phẩm này có nguồn gốc tự nhiên, an toàn cho con người và hệ sinh thái, giúp kiểm soát sâu bệnh mà không gây tồn dư hóa chất độc hại. Chính phủ cũng đã có nhiều chính sách hỗ trợ nông dân chuyển đổi từ thuốc trừ sâu hóa học sang thuốc sinh học, hướng đến một nền nông nghiệp xanh và bền vững.

Ngoài ra, mô hình canh tác hữu cơ và nông nghiệp tuần hoàn cũng được xem là giải pháp lâu dài để giảm thiểu tác động của vật tư nông nghiệp. Các hệ thống canh tác kết hợp như trồng trọt – chăn nuôi, luân canh cây trồng giúp hạn chế sâu bệnh, duy trì độ màu mỡ của đất và giảm phụ thuộc vào phân bón hóa học.

Định hướng phát triển nông nghiệp xanh tại Việt Nam

Để thúc đẩy nền nông nghiệp bền vững, Việt Nam cần có những chính sách đồng bộ từ nhà nước, doanh nghiệp đến người nông dân. Trước tiên, cần nâng cao nhận thức của nông dân về tác hại của vật tư nông nghiệp hóa học và lợi ích của phương pháp canh tác bền vững. Các chương trình đào tạo, tập huấn cần được triển khai rộng rãi để hướng dẫn nông dân sử dụng vật tư sinh học, áp dụng kỹ thuật nông nghiệp tiên tiến.

Bên cạnh đó, chính phủ cần có cơ chế hỗ trợ về tài chính và kỹ thuật để khuyến khích nông dân chuyển đổi sang nông nghiệp hữu cơ. Việc xây dựng hệ thống chứng nhận sản phẩm hữu cơ, tạo thị trường tiêu thụ ổn định cho nông sản sạch cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình này.

Nông nghiệp hữu cơ sẽ thúc đẩy nền nông nghiệp bền vững. (Ảnh: VGP/TT)

Theo GS.TS Trần Đức Viên, Việt Nam cần xây dựng một chiến lược tổng thể về quản lý vật tư nông nghiệp, trong đó tập trung vào việc kiểm soát chất lượng, giảm thiểu ô nhiễm và khuyến khích sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường. "Đây là yếu tố then chốt giúp nông nghiệp Việt Nam phát triển bền vững trong tương lai", ông nhấn mạnh.

Tóm lại, bài toán vật tư nông nghiệp và tác động đến môi trường đang đặt ra thách thức lớn cho ngành nông nghiệp Việt Nam. Việc chuyển đổi sang mô hình sản xuất xanh, giảm thiểu hóa chất nông nghiệp là xu hướng tất yếu để đảm bảo phát triển bền vững. Sự chung tay của chính quyền, doanh nghiệp và người nông dân sẽ là chìa khóa giúp Việt Nam xây dựng một nền nông nghiệp thân thiện với môi trường, bảo vệ sức khỏe con người và hệ sinh thái.