Đầu năm 2025, các nhà khoa học Việt Nam đã công bố phát hiện hai loài giáp xác chưa từng được ghi nhận trên thế giới. Hai loài này có tên khoa học lần lượt là Alpheus cangiopalus sp. nov và Thalassina cangioensis sp. nov, được tìm thấy trong khu hệ sinh thái rừng ngập mặn Cần Giờ, TP.HCM.
Công trình nghiên cứu nằm trong khuôn khổ đề tài “Nghiên cứu đa dạng sinh học và cấu trúc chức năng sinh vật hệ sinh thái vùng ngập lũ và ven bờ”, do Chi nhánh phía Nam – Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga phối hợp cùng Viện Các vấn đề sinh thái và tiến hóa (Severtsov A.N.) thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga thực hiện. Các đợt khảo sát được triển khai vào tháng 9/2021 và tháng 4/2022 tại Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ.
Loài Alpheus cangiopalus thuộc họ Alpheidae, bộ Decapoda, là một loài tôm nhỏ có chiều dài tối đa 25-27 mm. Đặc điểm nổi bật là thân trong suốt với các sọc ngang xen kẽ xanh lá và đỏ, cùng cặp càng không đối xứng đặc trưng. Loài này sống theo cặp trong các hang sâu trên bãi triều, kênh rạch thuộc rừng ngập mặn, cách bờ biển khoảng 4 km. Phân tích đồng vị cho thấy chúng là sinh vật tiêu thụ bậc hai, ăn chủ yếu giun tròn và các loài giáp xác nhỏ.
 |
| Loài Alpheus cangiopalus. |
Trong khi đó, Thalassina cangioensis, thuộc họ Thalassinidae, là loài tôm hùm đất có màu đỏ-cam ở mặt lưng, trắng ở mặt bụng và hai bên, mắt đen. Con đực có cặp càng lớn và khỏe hơn con cái, với cấu trúc gai và càng chân khác biệt so với các loài họ hàng. Chúng thường trú ngụ trong các hang sâu dưới nền đất khô, nằm gần gốc cây bần và dừa nước ở rừng ngập mặn.
Phân tích di truyền cho thấy T. cangioensis có sự khác biệt đáng kể với các loài tôm hùm đất đã biết, qua đó xác nhận đây là một loài mới hoàn toàn.
 |
| Loài Thalassina cangioensis. |
Phát hiện hai loài mới không chỉ làm giàu dữ liệu về đa dạng sinh học ở khu dự trữ sinh quyển Cần Giờ mà còn góp phần làm rõ cấu trúc cộng đồng sinh vật và mối quan hệ sinh thái trong hệ sinh thái rừng ngập mặn.
Hai loài giáp xác này còn được xem là chỉ báo quan trọng về sức khỏe môi trường. Bởi nhiều loài giáp xác sống ở bùn và bãi triều rất nhạy cảm với những biến đổi môi trường, nên sự xuất hiện của chúng cho thấy điều kiện sinh thái tại đây vẫn ổn định, ít bị tác động xấu.
Alpheus cangiopalus góp phần kiểm soát quần thể các sinh vật đáy nhỏ, còn Thalassina cangioensis nhờ thói quen đào hang giúp cải thiện cấu trúc nền đất, tạo môi trường thuận lợi cho các loài khác phát triển.
Theo các chuyên gia, phát hiện này khẳng định giá trị sinh học to lớn của Cần Giờ – một khu dự trữ sinh quyển được UNESCO công nhận. Đồng thời, nghiên cứu cũng cung cấp cơ sở khoa học quan trọng để xây dựng các chiến lược bảo vệ và phát triển bền vững khu vực trước nguy cơ khai thác quá mức, ô nhiễm và biến đổi khí hậu.
Ngoài ra, kết quả còn minh chứng cho sự hợp tác quốc tế hiệu quả giữa Việt Nam và Nga trong lĩnh vực nghiên cứu, khám phá và bảo tồn các loài sinh vật đặc hữu, góp phần gìn giữ tài nguyên thiên nhiên cho thế hệ tương lai.
