Không rực rỡ như những tán đa xòe bóng, không đồ sộ như các đại thụ trăm năm, nhưng cây vạn tuế trước cửa chùa Thiên Quang, trong khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Hùng (Phú Thọ), lại mang một giá trị đặc biệt.
Cây nằm ở vị trí trang trọng, ngay gần Đền Hạ – nơi theo truyền thuyết, mẹ Âu Cơ sinh ra bọc trăm trứng. Nhiều người khi lần đầu tận mắt nhìn thấy cây không khỏi ngạc nhiên bởi dáng thế kỳ lạ: thân cây nghiêng chừng 30 độ, vươn thẳng lên trời rồi tỏa ra ba nhánh lớn. Người dân địa phương gọi đó là “cây vạn tuế ba miền”, bởi ba nhánh như ba dải đất Bắc – Trung – Nam cùng chung một cội nguồn.
 |
| Cây vạn tuế hơn 800 năm tuổi trước cửa Chùa Thiên Quang. Ảnh: Báo Dân tộc. |
 |
| Ảnh: PLO. |
 |
| Theo thời gian, cây vạn tuế 800 tuổi phải có giá đỡ và trụ chống để giữ nguyên dáng đứng và không bị đổ. Ảnh: PLO. |
Không ai biết chính xác cây được trồng từ năm nào, nhưng theo các chuyên gia, tuổi đời của cây vào khoảng trên 800 năm. Phương pháp xác định được dựa vào đặc điểm sinh trưởng đặc biệt: cứ hai năm, cây lại mọc thêm một tầng lá – một năm ra búp, năm kế tiếp tỏa tán. Đếm số tầng lá, người ta suy ra được tuổi cây. Sự chậm rãi trong chu kỳ phát triển ấy lại khiến vạn tuế trở thành biểu tượng của sự trường tồn và bền vững – đúng như tinh thần của vùng đất thiêng.
Những năm gần đây, khi cây ngày một nghiêng hơn, Ban quản lý di tích đã cho dựng trụ đỡ bằng thép để giữ thân cây ổn định, tránh nguy cơ gãy đổ. Đồng thời, khu vực xung quanh cũng được khoanh lại, hạn chế tiếp xúc để bảo vệ cây trước lượng lớn du khách ghé thăm mỗi năm, đặc biệt vào dịp Giỗ Tổ Hùng Vương.
 |
| Thân cây rêu phong cổ kính màu xanh và mọc thêm nhiều ngọn bên trên. Ảnh: PLO. |
Cây vạn tuế không chỉ là cổ thụ quý hiếm về mặt sinh học, mà còn mang đậm dấu ấn lịch sử. Ngày 19/9/1954, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã cùng Đại đoàn quân Tiên phong dừng chân tại Đền Hùng trước khi tiến về tiếp quản Thủ đô. Chính dưới gốc cây này, Bác đã căn dặn: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước, bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”. Câu nói ấy từ lâu đã trở thành lời thề thiêng liêng của thế hệ con cháu hôm nay.
Khu rừng Nghĩa Lĩnh nơi cây vạn tuế tọa lạc cũng được xếp loại rừng văn hóa – lịch sử – môi trường, với hàng trăm loài thực vật bản địa sinh sống, trong đó có nhiều cây cổ thụ quý như trám, dã hương, thông... Nhưng giữa những tán rừng xanh ngát ấy, cây vạn tuế vẫn là hình ảnh đặc biệt nhất – vừa giản dị, vừa linh thiêng, vừa mang hồn cốt của đất Tổ.
