Theo thống kê từ cơ quan chức năng, khoảng 5 năm qua, nhiều diện tích rừng ngập mặn tại xã Hải Ninh, Hà Tĩnh bị chết khô, không có khả năng phục hồi. Tổng diện tích rừng bị ảnh hưởng ước tính hơn 40ha, trong đó có khoảng 25ha đã chết hoàn toàn. Các loài cây bị chết chủ yếu gồm đước, bần, trang, vẹt – vốn được trồng để chắn sóng, bảo vệ đê điều và tạo sinh cảnh cho các loài thủy sinh.
 |
| Diện tích rừng ngập mặn ở Hà Tĩnh khá phong phú và đa dạng, tuy nhiên tình trạng bị chết hàng loạt ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái rừng. - (Ảnh: CTV) |
Người dân địa phương cho biết, cách đây hàng chục năm, khu vực cửa biển Kỳ Hà cũ nay phường Hải Ninh từng có cả trăm ha rừng ngập mặn xanh tốt. Những cánh rừng không chỉ giữ vai trò là "lá chắn" cho vùng đê biển mà còn là nơi cư trú cho nhiều loài cá, tôm, phù du… góp phần tạo sinh kế ổn định cho hàng trăm hộ dân ven biển.
Tuy nhiên, từ năm 2019 đến nay, tình trạng cây rừng chết hàng loạt xuất hiện trên diện rộng. Nhiều cánh rừng sau khi trồng vài năm đã khô héo, trơ gốc. Dù ngành chức năng đã tổ chức nhiều cuộc khảo sát, song việc xác định chính xác nguyên nhân vẫn còn khó khăn. “Hàng chục héc-ta rừng chết làm nguồn lợi thủy sản cũng mất dần. Tuyến đê phía trong rừng cũng tiềm ẩn nguy cơ bị xâm thực mỗi mùa mưa bão”, một người dân ở Hải Ninh chia sẻ.
 |
| Rừng ngập mặn ở phường Hải Ninh bị chết hàng loạt chưa rõ nguyên nhân. - (Ảnh: Xuân Bắc) |
Không chỉ ở xã Hải Ninh, tình trạng tương tự còn xảy ra tại khu vực rừng trồng ở phường Trần Phú (xã Thạch Hạ và Đồng Môn cũ, TP Hà Tĩnh), thuộc dự án đầu tư vườn ươm và trồng mới rừng ngập mặn giai đoạn 2018–2021, do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh làm chủ đầu tư. Tổng vốn đầu tư dự án gần 20 tỷ đồng, nhưng chỉ sau vài năm, nhiều diện tích trồng mới đã chết, chưa rõ nguyên nhân.
 |
| Theo thống kê của cơ quan chức năng có hơn 40ha, trong đó 25ha bị chết không có khả năng phục hồi.- (Ảnh: Xuân Bắc) |
Cuối năm 2024, Sở Khoa học và Công nghệ Hà Tĩnh phối hợp cùng Trung tâm Bảo tồn Thiên nhiên và Phát triển (CCD) cùng một số chuyên gia nông nghiệp đã tiến hành nghiên cứu hiện trạng rừng ngập mặn trên địa bàn. Kết quả cho thấy khu vực rừng bị chết đã xuất hiện 18 loài sinh vật gây hại, thuộc 15 giống, 13 họ, 7 bộ khác nhau. Trong đó có 5 loài giáp xác được xác định là nguyên nhân chính, đặc biệt là loài giáp xác chân đều, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của cây ngập mặn.
 |
| Công tác chăm sóc và quản lý gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng bởi môi trường nước, biến đổi khí hậu, sâu bệnh và tác nhân sinh học tự nhiên. - (Ảnh: Xuân Bắc) |
Dù đã có kết quả khảo sát bước đầu, việc phục hồi rừng vẫn chưa được triển khai cụ thể. Đại diện Chi cục Kiểm lâm tỉnh Hà Tĩnh cho biết, hiện toàn tỉnh có khoảng 690ha rừng ngập mặn, phần lớn được trồng từ năm 1996–2005 nhờ các dự án viện trợ. Tuy nhiên, công tác chăm sóc và quản lý gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng bởi môi trường nước, biến đổi khí hậu, sâu bệnh và tác nhân sinh học tự nhiên.
“Việc xác định nguyên nhân và xử lý nguồn gây hại cho cây rừng rất khó khăn vì liên quan đến cả hệ sinh thái, môi trường nước và khí hậu. Muốn phục hồi hiệu quả, cần có đánh giá cụ thể và giải pháp đồng bộ, từ giống cây phù hợp đến xử lý vi sinh vật hại”, đại diện cơ quan chuyên môn nhận định.
 |
| Sự động của con người có thể gây ảnh hưởng đến mô trường tự nhiên của rừng ngập mặn. - (Ảnh: Quang Toản) |
Trước thực trạng đáng báo động, giới chuyên gia kiến nghị Hà Tĩnh cần:
Tái đánh giá điều kiện sinh thái từng vùng ven biển để chọn loài cây ngập mặn phù hợp hơn.
Triển khai mô hình thí điểm xử lý sinh học giáp xác, kết hợp nuôi động vật có ích hoặc sử dụng chiết xuất sinh học tự nhiên.
Tăng cường giám sát và dự báo sâu bệnh, đồng thời rà soát lại hiệu quả đầu tư các dự án rừng ngập mặn trước đây để rút kinh nghiệm.
Việc rừng ngập mặn chết hàng loạt không chỉ ảnh hưởng đến môi trường sinh thái mà còn đe dọa nghiêm trọng đến đời sống người dân ven biển và khả năng phòng chống thiên tai của địa phương. Nếu không có biện pháp kịp thời và hiệu quả, “lá chắn xanh” quý giá này sẽ dần biến mất khỏi bản đồ rừng của Hà Tĩnh.
