Trong những khu vườn xưa và nay, cây lựu (Punica granatum) luôn được coi là một trong những loại cây cảnh đẹp, mang ý nghĩa phong thủy sâu sắc. Với tán lá sum suê, xanh mát quanh năm, cây không chỉ tạo bóng râm và vẻ đẹp cho sân vườn mà còn gắn liền với nhiều giá trị văn hóa, tâm linh và kinh tế. Hoa đỏ rực rỡ vào mùa hè, quả ngọt trĩu cành vào mùa thu, và những cành cây trơ trụi phủ tuyết vào mùa đông, tất cả tạo nên một bức tranh thiên nhiên bốn mùa đầy màu sắc và sức sống.
 |
Cây lựu là cây lâu năm, dạng thân gỗ nhỏ, khi trưởng thành cao trung bình từ 5–8 mét. Thân cây già thường có màu xám, vỏ bong tróc và gồ ghề, để lộ những mảng lõi gỗ mang dấu ấn thời gian, khiến cây càng thêm cổ kính. Vào mùa xuân, những nụ lựu bắt đầu đâm chồi, khoe sắc đỏ tươi, dần chuyển sang tán lá xanh mướt. Mùa hè, hoa lựu nở rộ, hình phễu, mọc đơn lẻ hoặc thành chùm ở đầu cành, rực rỡ trên nền lá xanh mát. Thời gian hoa tồn tại lâu, từ cuối tháng 4 đến đầu tháng 6, giúp sân vườn luôn rực rỡ và sống động.
Khi mùa thu đến, quả lựu lớn dần, treo lủng lẳng như những chiếc đèn lồng đỏ thắm trên cành, khiến ai đi qua cũng phải ngoái nhìn. Hạt lựu trong suốt như pha lê, óng ánh như ngọc đỏ, mang lại cảm giác thích thú khi thưởng thức, đồng thời chứa nhiều giá trị dinh dưỡng với vị ngọt thanh, mát lành. Sau khi quả chín, lá lựu chuyển sang màu vàng rực, tạo nên khung cảnh mùa thu sống động và thơ mộng. Vào mùa đông, lá rụng hết, những cành cây rắn chắc nổi bật trên nền trời xám, mang lại vẻ đẹp mạnh mẽ, uy nghi và là nguyên liệu lý tưởng để tạo những cây bonsai cổ kính, quý giá.
 |
Cây lựu không chỉ đẹp mà còn mang nhiều ý nghĩa phong thủy. Hình ảnh quả lựu với hàng trăm hạt xếp chung trong một quả tượng trưng cho sự sinh sôi, đoàn kết và thịnh vượng. Vì vậy, nhiều gia đình trồng cây lựu trong sân vườn với mong muốn mang lại tài lộc, may mắn và hạnh phúc bền lâu. Trong truyền thống văn hóa Á Đông, cây lựu còn được coi là biểu tượng của sự sống, hòa hợp và sức khỏe, thường được tặng làm quà nhân dịp lễ hội, cầu phúc và cầu may.
Người xưa cũng tin rằng cây lựu có khả năng xua đuổi tà khí, điều hòa không khí trong nhà, giúp môi trường sống trong lành và thúc đẩy quan hệ gia đình hòa thuận. Một cây lựu trồng đúng hướng hợp tuổi gia chủ có thể mang lại vận khí tốt, kích thích sự thịnh vượng và may mắn lâu dài cho cả gia đình.
 |
Quả lựu không chỉ là cây cảnh mà còn là thực phẩm quý. Với hàm lượng chất chống oxy hóa cao, các hoạt chất như axit ellagic, anthocyanin, punicalagin và polyphenol giúp chống gốc tự do, làm chậm quá trình oxy hóa và lão hóa tế bào. Quả lựu có thể dùng để ăn trực tiếp, làm nước ép, salad, món tráng miệng, nước sốt, đồ hộp, sữa chua, cocktail… Tuy nhiên, do chứa nhiều đường, cần tiêu thụ hợp lý. Ngoài quả, vỏ, lá và hoa lựu cũng được dùng trong y học dân gian, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như tăng cường miễn dịch, thanh nhiệt và giải độc.
Không chỉ dùng làm thực phẩm, cây lựu còn đóng vai trò trong ngành công nghiệp mỹ phẩm, sản xuất thuốc nhuộm tự nhiên từ vỏ, cũng như trong các sản phẩm chăm sóc sức khỏe. Trong nghệ thuật và văn hóa, hình ảnh lựu tượng trưng cho sự may mắn, sung túc, hạnh phúc và trường thọ, trở thành biểu tượng truyền thống không thể thiếu trong nhiều dịp lễ hội.
 |
Để cây lựu phát triển tốt, cần chọn vị trí nhiều nắng, từ 6–8 giờ mỗi ngày, trên đất thịt pha cát, thoát nước tốt và giàu dinh dưỡng. Cây chịu hạn tốt nhưng sợ ngập úng, vì vậy chỉ tưới khi đất khô. Trong giai đoạn ra hoa và kết quả, cần chăm bón hợp lý, bón phân loãng thường xuyên, tránh bón quá đậm. Việc cắt tỉa và tạo hình định kỳ không chỉ giúp cây khỏe mạnh, phân nhánh đều mà còn mang lại vẻ đẹp thanh thoát cho sân vườn. Phủ túi ni lông lên quả non có thể ngăn côn trùng gây hại, giúp bảo vệ mùa vụ.
