Cà Ná là làng biển lâu đời của Khánh Hòa. Từ bao đời, mỗi buổi hoàng hôn ngư dân lại dong thuyền ra khơi, sáng mang về cá mực đầy khoang. Và cũng từ biển, họ nghĩ cách để giữ cá được lâu hơn, tạo nên thứ gia vị đặc biệt nuôi sống bao thế hệ – nước mắm.
Đến cuối thế kỷ XIX, nước mắm Cà Ná đã thành danh với màu cánh gián trong veo, mùi thơm dịu, vị mặn mà nhưng ngọt hậu. Từng giọt mắm chính là tinh túy của biển, từng là đặc sản dâng tiến.
 |
Người làm nghề nói rằng, muốn có nước mắm ngon, phải chờ đúng mùa cá cơm. Cá đánh lên còn tươi rói sẽ được trộn với muối biển Cà Ná – loại muối nổi tiếng về độ tinh khiết và giàu khoáng chất.
Ông Trần Đình Toan (66 tuổi), gắn bó hơn ba thập kỷ với nghề, chia sẻ: “Cứ 3 phần cá trộn với 1 phần muối, rồi đưa vào thùng gỗ ủ gần hai năm trời. Khi ấy, nắng gió biển và thời gian sẽ làm phần còn lại.” Chính cách ủ chượp tự nhiên này giúp nước mắm Cà Ná có hương vị riêng, không trộn lẫn với bất kỳ nơi nào khác.
Hiện xã có hơn 300 hộ làm mắm, mỗi nhà một thùng, một cách kéo rút, mỗi mẻ mắm là cả một sự nâng niu.
 |
Năm 2017, nước mắm Cà Ná được cấp nhãn hiệu chứng nhận “Nước Mắm Since 1940 Cà Ná FISH SAUCE Thơm Ngon – Tinh Khiết”. Nhờ đó, sản phẩm có thêm cơ sở để bước ra thị trường lớn, được người tiêu dùng tin chọn hơn. Nhiều cơ sở đã mạnh dạn cải tiến bao bì, đẩy mạnh quảng bá và đạt chuẩn OCOP 3-4 sao.
Nước mắm đã trở thành một trong những sản phẩm đặc trưng của địa phương, góp phần phát triển kinh tế và tạo việc làm cho người dân làng biển.
 |
Cuối năm 2024, tỉnh tiếp tục triển khai dự án nâng cao chất lượng và quản lý truy xuất nguồn gốc nhằm đưa nước mắm Cà Ná tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị bền vững.
Ông Đinh Văn Hòa – Chủ tịch UBND xã Cà Ná – kỳ vọng: “Cần xác định rõ nguồn gốc và chất lượng sản phẩm. Như vậy nước mắm Cà Ná mới giữ được thương hiệu và giúp người dân ổn định cuộc sống lâu dài.”
