Tại xã Nghĩa Hưng (Nghệ An), bên cạnh nghề trồng lúa, người dân còn gắn bó với cây mía và các sản phẩm chế biến từ mật mía. Nhờ đó, địa phương trở thành một trong những vùng sản xuất mật và đường truyền thống nổi tiếng của Nghệ An.
Toàn xã hiện canh tác gần 1.300 ha mía. Ngoài bán nguyên liệu cho nhà máy đường, nhiều hộ đã đầu tư mở xưởng, thu mua mía trong vùng để nấu mật và chế biến sâu. Làng nghề hình thành khoảng hơn 10 năm, với hàng trăm hộ làm nghề, trong đó có khoảng 150 cơ sở quy mô lớn, sản xuất đa dạng: mật mía, đường phên, đường phèn, đường thảo dược...
 |
| Xã Nghĩa Hưng nổi tiếng ở Nghệ An với nghề trồng mía nấu mật và sản xuất các sản phẩm từ mật mía. Ảnh: Dân trí. |
Gia đình anh Phạm Quang Yên (43 tuổi) là một trong những cơ sở có tiếng tại Nghĩa Hưng. Cơ sở sản xuất rộng hàng nghìn mét vuông, chuyên nấu mật và làm đường quanh năm. Anh Yên vốn là chủ thầu xây dựng, còn vợ làm điều dưỡng. Hai vợ chồng quyết định trở về quê để tiếp nối nghề của gia đình và giữ gìn sản phẩm truyền thống địa phương.
Xưởng được trang bị ba nồi nấu chuyên dụng: nồi nấu mật, nồi đánh mật kết nối động cơ và nồi hâm mật. Gia đình anh sở hữu khoảng 4 ha mía, đồng thời thu mua thêm mía của bà con để chủ động nguồn nguyên liệu. Mật được cất trữ trong khoảng 250 thùng phuy inox hơn 50 lít, đảm bảo sản xuất liên tục.
 |
 |
| Đường phên thay cho mật, là nguyên liệu chế biến nhiều món ăn. Ảnh: VnExpress. |
Mỗi mẻ mật được nấu trong khoảng một giờ. Đây là công đoạn quyết định chất lượng sản phẩm, đòi hỏi người thợ phải kiểm soát nhiệt chính xác để mật không khét. Sau khi đạt độ sánh tiêu chuẩn, mật chuyển sang nồi đánh trong 10-15 phút rồi rót vào khuôn gỗ dài khoảng 60 cm, rộng 6-7 cm.
Mỗi mẻ cho ra khoảng 20 kg đường phên. Xưởng làm việc từ sáng sớm đến chiều tối, trung bình mỗi ngày sản xuất khoảng 300 kg mật. Sau khi đổ khuôn 15 phút, đường se lại và được tháo khuôn, dựng lên cho khô đều trước khi đóng gói.
Đường phên là nguyên liệu quen thuộc trong chế biến thực phẩm, được tiêu thụ cả bán buôn lẫn bán lẻ tại nhiều tỉnh thành. Với giá khoảng 27.000-28.000 đồng/kg, sau khi trừ chi phí, cơ sở của gia đình anh Yên thu về khoảng 600.000 đồng mỗi ngày.
Ngoài đường phên, xưởng còn làm đường phèn – sản phẩm có giá trị cao nhất. Mật sau khi nấu được ủ trong thùng phuy inox 6-7 tháng, đường tự kết tinh thành những tảng lớn. Đường phèn được bán khoảng 156.000-160.000 đồng/kg. Mỗi năm anh Yên cho ra thị trường 3-4 tấn, dùng nhiều trong chế biến siro, ngâm mật ong, hoa quả hay hỗ trợ điều trị ho.
Sản phẩm hiện được đóng gói đa dạng, từ hộp carton cho đến túi hút chân không phục vụ kênh bán hàng online. Đường phên tại cơ sở đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao và được định hướng nâng lên 4 sao, hướng tới xuất khẩu.
Theo Phòng Kinh tế xã Nghĩa Hưng, cây mía và nghề làm đường đang mang lại thu nhập ổn định cho người dân. Một số sản phẩm từ mật mía đã đạt chuẩn OCOP 3 sao. Chính quyền địa phương dự kiến quy hoạch vùng nguyên liệu và hỗ trợ các cơ sở nâng hạng sản phẩm, đảm bảo tiêu chí sạch – chất lượng, góp phần đưa thương hiệu đường phên Nghĩa Hưng đi xa hơn.
