Hạt sen Việt Nam bay vào không gian: Ươm mầm ước mơ giữa dải ngân hà

Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân tiếp nữ phi hành gia gốc Việt Amanda Nguyễn. Ảnh: VPCTN

Sáng 11/7, Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân tiếp nhà hoạt động xã hội và nữ phi hành gia gốc Việt đầu tiên bay vào không gian Amanda Nguyễn.

Tại buổi tiếp, Amanda Nguyễn bàn giao lại các hạt sen giống của Việt Nam đã tiếp nhận từ Trung tâm Vũ trụ Việt Nam (VNSC) để mang lên không gian trong chuyến bay NS-31 ngày 14/4.

169 hạt sen giống (Nelumbo nucifera) được chọn từ Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển hoa, cây cảnh thuộc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam để cùng Amanda Nguyễn thực hiện hành trình vượt ra ngoài Trái Đất.

Hành trình của 169 hạt sen lên không gian càng thêm ý nghĩa khi mang dấu ấn của Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, với cái tên "lotus" gợi nhắc đến LOTUSat-1 - vệ tinh radar đầu tiên của Việt Nam, minh chứng cho tinh thần vươn xa của dân tộc trong kỷ nguyên không gian.

Sau khi tiếp nhận các hạt sen, Trung tâm Vũ trụ Việt Nam (VNSC) sẽ triển khai kế hoạch nghiên cứu và lan tỏa giá trị khoa học đến cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ, nhằm khơi dậy đam mê khám phá không gian. Những hạt sen này sẽ trở về sau sứ mệnh để mở ra các nghiên cứu về ảnh hưởng của không gian lên sự sinh trưởng, góp phần vào khoa học thực vật và khám phá vũ trụ.

Câu chuyện về hạt sen cũng đồng hành với thông điệp ngoại giao và hòa giải. Năm 2025 đánh dấu 50 năm kể từ khi kết thúc chiến tranh Việt Nam, đồng thời là 30 năm hai nước Việt – Mỹ nối lại quan hệ ngoại giao. Trong bối cảnh này, một hành động mang tính biểu tượng như việc phi hành gia gốc Việt – Amanda Nguyễn – mang theo hạt sen từ quê hương bay vào không gian, rồi bàn giao lại cho Trung tâm Vũ trụ Việt Nam sau khi hoàn thành sứ mệnh, không chỉ có ý nghĩa khoa học mà còn là một nhịp cầu văn hóa, ngoại giao. Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân đã tiếp đón và gửi lời chúc mừng đến Amanda Nguyễn vì những đóng góp đáng tự hào này, đồng thời bày tỏ hy vọng cô sẽ tiếp tục truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ, đặc biệt là phụ nữ, để góp phần xây dựng đất nước trong kỷ nguyên mới.

Hành trình của hạt sen Việt Nam bay vào không gian

Ngày 14/4/2025, trong chuyến bay mang tên NS-31 của tập đoàn Blue Origin, sáu người phụ nữ đã thực hiện hành trình chạm đến không gian – nơi chỉ cách Trái Đất 100 km theo chuẩn Đường Kármán. Tàu vũ trụ New Shepard mang theo những con người đại diện cho bình đẳng giới, cho khát vọng khám phá không ngừng của nhân loại, đã bay lên từ Launch Site One ở Texas và trở về an toàn. Trong hành trình kỳ vĩ ấy, có một chi tiết nhỏ nhưng đầy cảm hứng đã khiến hàng triệu trái tim người Việt dâng trào xúc động: 169 hạt sen – loài cây gắn liền với văn hóa và tâm linh Việt Nam – đã được đưa vào vũ trụ, cùng với một câu nói vang vọng trong đoạn phim quay bên trong tàu: “Xin chào Việt Nam!” – lời giới thiệu ngắn gọn, nhưng đầy tự hào từ Amanda Nguyễn, người phụ nữ gốc Việt đầu tiên bay vào không gian.

Amanda Nguyễn – nhà hoạt động xã hội nổi bật, người sáng lập tổ chức RISE để bảo vệ quyền lợi cho nạn nhân bị xâm hại tình dục, nay còn là đại diện tiêu biểu cho cộng đồng người Việt toàn cầu vươn tới không gian. Không chỉ mang theo niềm tin của giới trẻ Việt, Amanda còn mang theo biểu tượng tinh thần của cả một dân tộc: hạt sen Việt Nam. Đây không đơn thuần là việc đưa một loài thực vật vào môi trường vũ trụ để thí nghiệm, mà là sự kết tinh giữa khoa học và văn hóa, giữa tiến bộ công nghệ và truyền thống dân tộc.

169 hạt sen mang tên khoa học Nelumbo nucifera được tuyển chọn kỹ lưỡng từ Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển hoa, cây cảnh thuộc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam. Dưới sự phối hợp của Trung tâm Vũ trụ Việt Nam (VNSC) – đơn vị trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, số hạt sen này được giao cho Amanda Nguyễn và sau đó cùng cô bay lên không gian trên tàu New Shepard. Chuyến bay do tập đoàn Blue Origin của tỷ phú Jeff Bezos tổ chức không chỉ là một sứ mệnh khoa học thông thường, mà còn là biểu tượng của kết nối, của sự hội tụ giữa các giá trị văn minh nhân loại và bản sắc từng dân tộc.

Nhưng sen không chỉ là một lựa chọn về mặt khoa học. Trong tâm thức người Việt, sen là loài cây thanh cao, kiên cường. Từ đời sống văn hóa đến tín ngưỡng tâm linh, từ văn học đến nghệ thuật, sen luôn hiện diện như biểu tượng của sự tinh khiết vượt lên bùn lầy, của lòng kiên định giữa thử thách và những giá trị bất biến của cốt cách dân tộc. Bởi vậy, việc đưa sen vào vũ trụ không chỉ mang ý nghĩa thử nghiệm mà còn là sự khẳng định bản sắc Việt Nam trong kỷ nguyên công nghệ và hội nhập.

Việc lựa chọn tên “lotus” – tiếng Anh của hoa sen – cho sứ mệnh hạt giống này cũng mang ý nghĩa liên tưởng đến LOTUSat-1, vệ tinh radar viễn thám đầu tiên của Việt Nam do VNSC phát triển. Một lần nữa, sự giao thoa giữa văn hóa và khoa học, giữa biểu tượng dân tộc và công nghệ vũ trụ được thể hiện rõ nét. Việc sen song hành với vệ tinh radar không chỉ mang tính tượng trưng mà còn là minh chứng cụ thể cho nỗ lực hội nhập khoa học và đổi mới sáng tạo mà Việt Nam đang theo đuổi.

Khi những hạt sen này trở về Trái Đất, Trung tâm Vũ trụ Việt Nam sẽ tiếp nhận và triển khai các nghiên cứu về khả năng sinh trưởng, biến đổi gen hoặc ảnh hưởng của bức xạ vũ trụ đến cấu trúc tế bào. Đây là bước đi tiên phong mở đường cho nhiều dự án nghiên cứu liên ngành, từ sinh học vũ trụ, thực phẩm không gian cho đến các mô hình ứng dụng cây trồng thích ứng với biến đổi khí hậu. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu đang đặt ra thách thức cho an ninh lương thực, thì những thí nghiệm như vậy hoàn toàn có thể tạo tiền đề cho giải pháp dài hạn.

Ngoài các giá trị khoa học, hành trình của hạt sen còn góp phần lan tỏa tinh thần yêu khám phá đến cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ. Từ câu chuyện nhỏ bé về một hạt giống được bay lên trời, các thế hệ học sinh, sinh viên Việt Nam có thêm một biểu tượng mới để khơi dậy đam mê khoa học, vũ trụ và công nghệ. Amanda Nguyễn không chỉ là một phi hành gia, mà còn là người truyền cảm hứng, một hình mẫu về bản lĩnh, trí tuệ và lòng kiên trì của người Việt xa xứ. Chính những hình ảnh như vậy sẽ nuôi dưỡng khát vọng lớn, vượt qua giới hạn truyền thống trong suy nghĩ về khả năng chạm tới các đỉnh cao tri thức toàn cầu.

Hồ sen với con đường gỗ hình trái tim dưới chân núi Ngọa Long ở Hang Múa đã gây sốt trên cộng đồng mạng, trở thành một trong những địa điểm checkin được giới trẻ yêu thích nhất. Ảnh: VOV

Không chỉ dừng ở vai trò một loài cây biểu tượng, sen còn có chức năng sinh thái học đáng kể. Trong môi trường sống tự nhiên như ao, hồ, sen đóng vai trò làm sạch nước nhờ hệ thống rễ hấp thụ kim loại nặng và chất dinh dưỡng dư thừa. Rễ sen còn giúp cố định đất, giảm xói mòn và duy trì sự ổn định sinh học trong hệ sinh thái nước ngọt. Cây sen cũng là nguồn sống của nhiều loài sinh vật như cá, côn trùng, vi sinh vật, đóng vai trò duy trì cân bằng sinh thái. Từ khía cạnh này, việc nghiên cứu sen trong môi trường không gian không chỉ là bước đi tiên phong trong sinh học vũ trụ, mà còn mở ra hướng đi mới trong lĩnh vực bảo tồn sinh thái, đặc biệt trong điều kiện khắc nghiệt hoặc nhân tạo.

Hành trình bay vào không gian của hạt sen không phải là kết thúc, mà là điểm khởi đầu cho một tầm nhìn dài hạn. Nó đặt ra một khung mẫu cho việc tích hợp văn hóa vào khoa học, kết nối cội nguồn với tương lai, làm nền tảng cho những giấc mơ lớn hơn – nơi mà một loài cây giản dị từ đồng quê Việt Nam cũng có thể chạm tới dải ngân hà, như cách mà một con người bình thường có thể bước chân vào vũ trụ nếu có đủ đam mê và niềm tin.

Những hạt sen Việt đầu tiên được bay vào vũ trụ

Chính vì thế, khi nhắc đến sự kiện này, không thể không liên hệ đến tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo như một động lực then chốt cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước. Trong tinh thần đó, hạt sen không chỉ là đối tượng nghiên cứu, mà là minh chứng sống động cho tiềm năng của tri thức Việt, khi được ươm mầm đúng cách, sẽ vươn lên tỏa sáng trong những không gian rộng lớn hơn.

Từ ao làng đến quỹ đạo, từ bùn đất đến dải ngân hà, từ cội nguồn đến tương lai – hành trình của 169 hạt sen Việt Nam chính là hành trình của một dân tộc đang trỗi dậy bằng nội lực tri thức, bằng bản lĩnh văn hóa, bằng khát vọng chạm tới những vì sao. Và những hạt sen ấy, dù nhỏ bé, đã và đang góp phần gieo mầm cho một tương lai nơi Việt Nam không chỉ là một quốc gia đang phát triển, mà là một điểm sáng văn minh trong bản đồ khoa học toàn cầu.