Làng cói Kim Sơn, Ninh Bình, từ lâu đã trở thành biểu tượng của nghề thủ công truyền thống gắn liền với đời sống và văn hóa người dân địa phương. Nghề trồng và chế biến cói nơi đây không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn được xuất khẩu ra nhiều quốc gia, góp phần giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập cho cộng đồng.
 |
Kim Sơn nằm giữa hai dòng sông Càn và Đáy, trước năm 1828 từng là bãi biển hoang vu, nhiều lau sậy. Cuối năm 1828, Doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ, sau khi hoàn tất công cuộc khẩn hoang ở Tiền Hải, Thái Bình, đã đề xuất khai hoang vùng đất ven biển các huyện Yên Mô, Yên Khánh thuộc trấn Ninh Bình, được vua Minh Mệnh chấp thuận. Từ đó, vùng đất Kim Sơn dần trở thành vùng canh tác trù phú, trong đó có nghề trồng cói.
Từ những năm 1954, người dân Kim Sơn tiếp nối truyền thống, mở rộng diện tích canh tác qua nhiều lần quai đê, đạt khoảng 4.000 ha, tạo điều kiện hình thành các xã mới như Kim Trung, Kim Tiến, Kim Hải. Cây cói mềm mại, óng ả trở thành sợi nối giữa biển và bờ, giữa con người và thiên nhiên, góp phần vào phát triển kinh tế, văn hóa và du lịch.
 |
Trước đây, sản phẩm chủ yếu là chiếu cói. Ngày nay, các sản phẩm từ cói đã đa dạng hơn nhiều: thảm, làn, khay, hộp, đĩa, cốc, tách, mũ, túi xách… Chiếu và đồ mỹ nghệ từ cói Kim Sơn được ưa chuộng trong nước và xuất khẩu nhờ chất lượng tốt, gần gũi với thiên nhiên và tính thẩm mỹ cao.
Người dân nơi đây thừa hưởng kinh nghiệm hàng trăm năm, sở hữu đôi bàn tay khéo léo, nhanh nhạy và niềm đam mê nghề nghiệp. Quy trình sản xuất công phu từ trồng, thu hoạch, chẻ, phơi, nhuộm đến đan và hoàn thiện sản phẩm được thực hiện tỉ mỉ, đảm bảo chất lượng.
Đặc biệt, kỹ thuật sử dụng keo polyascera phủ lên bề mặt sản phẩm vừa giúp định hình kiểu dáng, vừa nâng cao khả năng chống mốc, ẩm, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu. Nhờ đó, sản phẩm cói mỹ nghệ Kim Sơn đã được xuất khẩu đến hơn 20 quốc gia và vùng lãnh thổ.
 |
 |
Nghề dệt chiếu vẫn duy trì trong mỗi gia đình, mang lại thu nhập ổn định trong mùa nông nhàn, góp phần xóa đói giảm nghèo. Với người dân Kim Sơn và Ninh Bình, làng nghề dệt chiếu là tài sản quý giá, là kết tinh tâm hồn Việt thuần phác, đồng thời là điểm đến thu hút du khách trong và ngoài nước.
Mới đây, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 1150/QĐ-BVHTTDL ngày 25/4/2024 đưa nghề thủ công truyền thống cói Kim Sơn vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, khẳng định giá trị lâu đời và tầm quan trọng của làng nghề trong bức tranh văn hóa Việt.
