Rau dớn, bò khai, sắn chua: Loại rau rừng đặc sản được dân thành thị săn lùng

Rau rừng “bén duyên” với phố

Rau dớn là một đặc sản của núi rừng, hiện được nông dân vùng Tây Bắc và Tây Nguyên trồng tại vườn, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Ảnh: FBNV

Rau bò khai, rau dớn, rau đắng vốn mọc hoang ở các triền núi, khe suối Tây Bắc. Trước đây, muốn ăn những món này, người thành phố phải chờ bạn bè đi công tác vùng cao mang về. Giờ đây, nhờ kỹ thuật trồng xen canh và nhân giống, các loại rau rừng đã “cắm rễ” ngay trong vườn nhà, quanh năm có hàng, đưa thẳng về phố bằng xe tải lạnh.

Rau bò khai không chỉ là loại rau mà còn là vị thuốc rất tốt, dùng để chữa các bệnh viêm thận, gan, lợi tiểu, tiêu viêm, hạ sốt… được trồng nhiều ở Cao Bằng, Thái Nguyên và một số vùng ở Tuyên Quang. Ảnh: Báo Thái Nguyên

Rau bò khai – loại dây leo có mùi khai đặc trưng – sau khi vò và chế biến lại mang vị giòn, đậm, được người nội trợ săn lùng.

Rau dớn – “vua của các loài rau dương xỉ” – ngoài Tây Bắc còn mọc nhiều ở Tây Nguyên, đặc biệt là ven suối, khe đá vùng Đắk Lắk. Vào mùa mưa, rau dớn ở đây mập mạp, non tơ, chỉ cần chần sơ rồi xào với tỏi là đã giữ trọn vị giòn ngọt và hương ngai ngái đặc trưng. Một số hộ dân ở huyện Krông Bông, Buôn Đôn đã bắt đầu trồng rau dớn tại vườn nhà hoặc tận dụng bờ ao, vạt đất ẩm để chủ động nguồn cung bán cho nhà hàng, quán ăn đặc sản.

“Ngôi sao” mới của ẩm thực quê: Rau sắn muối chua Phú Thọ

Một nông dân ở Phú Thọ bán lá sắn để làm món dưa lá sắn muối chua mỗi ngày 30kg lá, thu về cả triệu đồng. Ảnh: Dân Việt

Nếu rau rừng Tây Bắc và Tây Nguyên chinh phục thực khách bằng sự lạ miệng thì rau sắn muối chua Phú Thọ lại ghi điểm bằng ký ức quê nhà. Lá sắn nếp non, ngọn mập, phủ phấn mịn được người dân lựa kỹ, vò khéo, rửa sạch, rồi muối trong chum hoặc vại với nước muối pha mẻ. Có nơi còn ủ nắng 2–3 ngày trước khi để chua tự nhiên từ 5–7 ngày. Thành phẩm dậy mùi thơm chua thanh, vị đậm đà, nấu cùng cá, xương hay chân giò đều hợp.

Món dưa lá sắn nấu cá đượm vị, là món ăn được nhiều bà nội trợ thường nấu cho gia đình trong bữa ăn hàng ngày.

Tại Cẩm Khê (Phú Thọ), Hợp tác xã Liên Gia Trang đã đưa rau sắn muối chua thành sản phẩm OCOP 3 sao, đóng gói hút chân không, cung cấp cho siêu thị, nhà hàng ở Phú Thọ, Hà Nội và nhiều tỉnh khác. Mô hình này không chỉ giữ gìn hương vị truyền thống mà còn giải quyết việc làm cho hàng chục lao động, mỗi người thu nhập 6–8 triệu đồng/tháng.

Thị trường sôi động, giá trị không nhỏ

Rau bò khai được bán khoảng 60.000 đồng/kg, cao điểm lên tới 150.000 đồng/kg khi trái vụ.

Tại Hà Nội, rau bò khai thường được bán với giá 50.000–80.000 đồng/kg, có thời điểm lên đến 90.000–150.000 đồng/kg. Rau dớn và rau đắng cũng ở mức giá tương tự, đặc biệt khan hàng vào mùa mưa hoặc giáp Tết. Rau sắn muối chua đóng gói 500g có giá từ 30.000–40.000 đồng, loại đặc sản OCOP có thể cao hơn.

Không ít nhà buôn cho biết, vào vụ cao điểm, họ bán hàng trăm kg rau rừng mỗi ngày, vừa giao lẻ cho các gia đình, vừa bỏ mối cho quán ăn đặc sản. Nhiều hộ trồng rau bò khai quy mô lớn đạt thu nhập hơn 13 triệu đồng mỗi tháng chỉ từ vài sào đất.

Giá trị ẩm thực vượt khỏi bữa cơm thường ngày

Món nộm rau dớn là một món dễ ăn và hấp dẫn, dễ làm. Ảnh: Báo Cao Bằng

Điểm đặc biệt khiến rau rừng và rau sắn muối chua trở thành “ngôi sao” ẩm thực phố thị chính là khả năng biến tấu đa dạng. Rau bò khai xào tỏi, nấu canh thịt băm hay đồ xôi đều ngon. Rau dớn xào tỏi, nộm mẻ, hay nấu canh chua đều giữ được vị giòn thanh. Rau đắng nấu canh tiết lợn đem lại sự hòa quyện vị béo – đắng độc đáo. Còn rau sắn muối chua, chỉ cần nấu cùng cá trắm hoặc sườn non là đã có bát canh chua thanh, dậy hương.

Rau bò khai có thể chế biến kết hợp với nhiều loại thực phẩm như thịt bò, trứng, tỏi,...

Không chỉ ngon, các loại rau này còn chứa nhiều dưỡng chất, vitamin, chất xơ, góp phần cân bằng dinh dưỡng trong bữa ăn hiện đại vốn nhiều đạm, ít rau xanh.

“Tấm vé” đưa hương núi rừng vào phố

Từ món rau đặc trưng của núi rừng, rau dớn, rau bò khai, rau sắn muối chua đã trở nên quen thuộc trong các bữa ăn hàng ngày của người thành thị. Ảnh: Hoàng Dung

Câu chuyện của rau dớn, bò khai, rau đắng và rau sắn muối chua là minh chứng cho việc đặc sản quê nếu được quy hoạch sản xuất, chế biến và tiếp thị bài bản sẽ tìm được chỗ đứng ở thị trường lớn. Chúng không chỉ góp phần bảo tồn giá trị ẩm thực vùng miền mà còn mở ra hướng làm kinh tế bền vững, giúp người nông dân có sinh kế ổn định ngay trên mảnh đất quê mình.