Hoa hòe – dược liệu quý trong vườn nhà
Cây hòe (tên khoa học: Sophora japonica L.), thuộc họ Đậu, là cây thân gỗ lớn có thể cao tới 15 mét khi trưởng thành. Cây có tán lá rộng, xanh mướt quanh năm, thường được trồng làm bóng mát ở nhiều vùng nông thôn và đô thị. Lá hòe là lá kép lông chim mọc so le, mỗi lá gồm 7 đến 17 lá chét nhỏ.
Hoa hòe nở rộ vào các tháng 7, 8 và 9, khi còn là nụ có màu vàng nhạt, sau chuyển sang trắng ngà và tỏa hương thơm nhẹ nhàng, mọc thành từng chùm dài. Quả hòe có hình dạng giống quả đậu, dài hoặc hơi cong với các hạt có phần thắt lại.
Ngoài vẻ đẹp tự nhiên, hoa hòe còn được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền. Hoa hòe có vị đắng, tính bình, mát và không độc, là thành phần chính trong nhiều bài thuốc điều trị các bệnh như trĩ, đại tiện ra máu, cao huyết áp và mất ngủ. Hoa hòe cũng thường được dùng để pha trà, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
 |
| Hoa hòe nở rộ vào các tháng 7, 8 và 9, khi còn là nụ có màu vàng nhạt, sau chuyển sang trắng ngà và tỏa hương thơm nhẹ nhàng, mọc thành từng chùm dài. (Ảnh Sưu tầm) |
Cây hoa hòe không chỉ được biết đến với vẻ đẹp thanh tao mà còn nổi tiếng với nhiều công dụng chữa bệnh trong y học cổ truyền. Thành phần chính có trong nụ và hoa hòe là các flavonoid như rutin, sophoricoside và genistein, giúp tăng cường sức bền thành mạch máu, chống oxy hóa và kháng viêm hiệu quả.
Trong thực tế, hoa hòe được dùng phổ biến để hỗ trợ điều trị các bệnh liên quan đến mạch máu như cao huyết áp và các vấn đề về tuần hoàn máu. Nhờ khả năng làm bền thành mạch và giảm tính thấm mao mạch, hoa hòe giúp ngăn ngừa hiện tượng xuất huyết và giảm sưng viêm, từ đó rất có ích trong các trường hợp bệnh trĩ hoặc đại tiện ra máu.
Ngoài ra, hoa hòe còn có tác dụng an thần nhẹ, giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ, hỗ trợ điều trị mất ngủ, căng thẳng và mệt mỏi. Tính mát và thanh nhiệt của hoa cũng giúp giảm các triệu chứng viêm nhiệt, mẩn ngứa.
 |
| Hoa hòe có tác dụng an thần nhẹ, giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ, hỗ trợ điều trị mất ngủ, căng thẳng và mệt mỏi. (Ảnh Sưu tầm) |
Với những công dụng đa dạng như vậy, hoa hòe đã trở thành một vị thuốc không thể thiếu trong nhiều bài thuốc Đông y, đồng thời cũng được nhiều người sử dụng dưới dạng trà để duy trì sức khỏe hàng ngày.
Cây hòe phân bố chủ yếu ở các tỉnh phía Bắc, trong đó nhiều nhất là ở vùng quê Thái Bình, tập trung tại các huyện Thái Thụy và Vũ Thư. Nhờ đặc tính dễ trồng, ít bị sâu bệnh và ít khi mất mùa, cây hòe được nhiều người dân Thái Bình mang theo khi đi kinh tế mới ở các tỉnh Tây Nguyên.
Ở đây, cây hòe không chỉ được trồng làm bóng mát cho cây cà phê mà còn phát triển rất tốt, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân.
Nhiều gia đình trồng hòe coi đây là cây lưu niên, vừa tạo bóng mát vừa cung cấp nụ để bán, mỗi năm thu hoạch từ 30 đến 70 kg nụ, mang lại nguồn thu nhập trên chục triệu đồng. Mô hình trồng cây hòe mang lại hiệu quả kinh tế ổn định mà không đòi hỏi nhiều vốn đầu tư hay công chăm sóc phức tạp.
Về mặt xã hội, việc phát triển cây hòe tạo thêm nhiều công ăn việc làm cho người lao động, từ thu hoạch, chế biến, phơi sấy, bảo quản đến thu mua nhỏ lẻ. Công việc này phù hợp với nhiều đối tượng, kể cả lao động phổ thông, người già và trẻ nhỏ đều có thể tham gia.
Tại sao người xưa trồng cây hoa hòe trước sân?
Cây hoa hòe từ lâu không chỉ được trồng để tạo bóng mát mà còn được xem là mang nhiều ý nghĩa phong thủy sâu sắc, đặc biệt liên quan đến con đường công danh và tài lộc.
Ở các triều đại phong kiến, trước cửa các triều đình thường trồng ba cây hòe, đại diện cho ba chức quan lớn nhất là Tư mã, Tư đồ và Tư không. Ba chức danh này tượng trưng cho quyền lực và uy quyền trong bộ máy chính quyền, nên việc trồng ba cây hòe được coi như một cách để cầu mong sự thăng tiến và thành đạt.
Một câu chuyện dân gian nổi tiếng ở nhà Tống kể rằng, gia đình nhà Vương Hựu trồng cây hoa hòe trước sân với niềm tin sâu sắc rằng cây sẽ mang lại vận may và sự thành công cho con cái.
 |
| Cây hoa hòe từ lâu không chỉ được trồng để tạo bóng mát mà còn được xem là mang nhiều ý nghĩa phong thủy sâu sắc, đặc biệt liên quan đến con đường công danh và tài lộc. (Ảnh Sưu tầm) |
Thật kỳ diệu, con trai của ông, Vương Đán, đã trở thành một quan lớn, giữ chức Tam công – vị trí cao quý trong triều đình. Từ đó, cây hòe được coi là biểu tượng cho sự thành đạt, quyền quý và là niềm hy vọng của nhiều gia đình muốn con cháu mình thi cử đỗ đạt, công thành danh toại.
Không chỉ dừng lại ở ý nghĩa về công danh, cây hoa hòe còn được xem là mang lại may mắn, đặc biệt trong chuyện con cái. Theo quan niệm dân gian, những người hiếm muộn hoặc gặp khó khăn trong việc sinh con thường dùng hạt hòe và đứng dưới gốc cây để cầu nguyện. Họ tin rằng cây hoa hòe sẽ giúp mang lại phúc khí, giúp gia đình có được con cái khỏe mạnh và bình an.
Vì vậy, việc trồng cây hoa hòe trước sân không chỉ là một thói quen làm đẹp cảnh quan mà còn là biểu hiện của niềm tin vào sự may mắn, thịnh vượng và sự phát triển của gia đình qua nhiều thế hệ. Đây cũng là lý do vì sao cây hòe luôn được người xưa và cả ngày nay yêu thích và trân trọng trong đời sống tinh thần và phong thủy của người Việt.
