Hội thảo giáo dục 2025: AI đang thay đổi cách dạy và học môn khoa học xã hội

Ngày 30 tháng 5 năm 2025, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đã tổ chức Hội thảo "Đổi mới phương thức giáo dục phổ thông, ứng dụng AI trong các môn khoa học xã hội". Sự kiện thu hút sự tham gia của đông đảo chuyên gia giáo dục, nhà nghiên cứu, giảng viên sư phạm và giáo viên đang giảng dạy trực tiếp ở cấp phổ thông. Với trọng tâm là đổi mới phương thức dạy học các môn như Lịch sử, Địa lý, Giáo dục công dân, hội thảo đã mở ra nhiều gợi ý giá trị về việc đưa công nghệ – đặc biệt là trí tuệ nhân tạo – trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực cho việc truyền thụ kiến thức.

PGS.TS Phạm Quang Thao, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam phát biểu khai mạc Hội thảo "Đổi mới phương thức giáo dục phổ thông, ứng dụng AI trong các môn khoa học xã hội"

Phát biểu khai mạc, PGS.TS Phạm Quang Thao, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam – nhấn mạnh rằng chuyển đổi số trong giáo dục không chỉ là thay đổi cách quản lý hay kiểm tra đánh giá, mà cần phải bắt đầu từ chính lớp học. “Các môn khoa học xã hội vốn được xem là khó truyền đạt, dễ gây nhàm chán nếu chỉ dạy theo lối cũ. AI có thể giúp giáo viên thiết kế bài giảng sinh động, phù hợp với từng nhóm học sinh, từ đó nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức,” ông Thao nói. Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 lan rộng, giáo dục phổ thông không thể đứng ngoài xu thế tích hợp công nghệ thông minh.

Nhiều báo cáo tham luận tại hội thảo đã minh chứng rõ ràng về tác động tích cực của AI trong giảng dạy các môn xã hội. TS. Lê Công Lương – Trưởng ban Khoa học công nghệ và Hợp tác quốc tế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam – cho biết: “Với sự hỗ trợ của các nền tảng AI, giáo viên có thể tạo ra bài kiểm tra tự động hóa, mô phỏng tương tác lịch sử, bản đồ địa lý ảo, hoặc tổ chức các phiên thảo luận nhóm online được quản lý bởi trợ lý ảo. Không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, AI còn giúp giáo viên nhận diện mức độ hiểu bài của từng học sinh, từ đó điều chỉnh phương pháp giảng dạy một cách kịp thời”.

PGS.TS Lê Công Lương, Trưởng ban Khoa học công nghệ và Hợp tác quốc tế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam phát biểu ý kiến tại Hội thảo "Đổi mới phương thức giáo dục phổ thông, ứng dụng AI trong các môn khoa học xã hội."

Một trong những vấn đề được thảo luận sôi nổi là sự thay đổi vai trò của người thầy trong thời đại AI. Thay vì chỉ truyền đạt tri thức, giáo viên dần trở thành người thiết kế hoạt động học tập, dẫn dắt tư duy và khơi gợi cảm hứng cho học sinh. Theo nhiều đại biểu, AI không thay thế giáo viên, mà đóng vai trò như một "trợ giảng thông minh", giúp cá nhân hóa trải nghiệm học tập. Chẳng hạn, với các công cụ như ChatGPT, Bing AI, PowerPoint, Canva, Azota, Quizizz), học sinh có thể đặt câu hỏi trực tiếp, tra cứu tài liệu, hoặc giải thích một khái niệm khó hiểu theo nhiều cách khác nhau, tạo nên môi trường học linh hoạt và đa chiều.

Bên cạnh lợi ích, hội thảo cũng chỉ ra một số thách thức trong việc ứng dụng AI vào dạy học các môn khoa học xã hội ở phổ thông. Đó là vấn đề cơ sở vật chất chưa đồng đều giữa các vùng miền, hạ tầng mạng và thiết bị còn thiếu thốn tại nhiều trường nông thôn, miền núi. Ngoài ra, việc đào tạo kỹ năng sử dụng công nghệ cho đội ngũ giáo viên vẫn còn hạn chế. Nhiều thầy cô còn tâm lý e ngại, chưa thực sự sẵn sàng tiếp cận với các công cụ AI do thiếu hiểu biết về công nghệ, sợ bị "máy móc hóa" quá trình dạy học hoặc chưa thấy rõ hiệu quả tức thì.

Ở góc nhìn chính sách, các chuyên gia khuyến nghị việc tích hợp AI trong giáo dục cần đặt trong chiến lược phát triển dài hạn, gắn với chương trình giáo dục phổ thông mới. Nên có cơ chế khuyến khích các doanh nghiệp công nghệ tham gia phát triển nội dung học liệu số, các nền tảng giảng dạy tương tác ứng dụng AI phục vụ giáo dục. Đồng thời, việc đảm bảo an toàn thông tin, đạo đức sử dụng AI trong giáo dục cũng cần được chú trọng, để tránh tình trạng học sinh lệ thuộc vào công cụ thay vì phát triển tư duy độc lập.

Một số mô hình ứng dụng AI đã được giới thiệu tại hội thảo cho thấy tiềm năng rất lớn của công nghệ này. Tại Trường THCS Thực nghiệm VICTORY giáo viên đã thử nghiệm cho học sinh học Lịch sử qua nền tảng AI mô phỏng các trận đánh nổi tiếng như Chi Lăng, Bạch Đằng.

Những kết quả bước đầu khẳng định rằng AI không phải là mối đe dọa, mà là một cơ hội để nâng tầm giáo dục phổ thông Việt Nam. Khi học sinh ngày càng quen thuộc với công nghệ, việc đưa các công cụ AI vào lớp học trở nên cần thiết để tạo nên sự gần gũi, đồng thời giúp các môn học tưởng chừng khô khan trở nên hấp dẫn và thực tế hơn. Giáo dục khoa học xã hội, vốn gắn liền với nhận thức xã hội và năng lực công dân, nếu được hỗ trợ bởi công nghệ, sẽ có khả năng hình thành tư duy phản biện và ý thức trách nhiệm rõ ràng hơn cho thế hệ trẻ.

Tại Hội thảo, nhiều ý kiến đại biểu tham luận đã đồng thuận đề xuất Bộ Giáo dục và Đào tạo sớm ban hành một khung hướng dẫn thống nhất về việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong chương trình giáo dục phổ thông. Theo các chuyên gia, trong bối cảnh công nghệ AI ngày càng phát triển nhanh chóng, việc thiếu một hành lang pháp lý và định hướng cụ thể sẽ khiến các trường phổ thông loay hoay trong việc triển khai, dễ rơi vào tình trạng manh mún, thiếu đồng bộ và khó đảm bảo hiệu quả dài hạn.

Một khung hướng dẫn chi tiết không chỉ giúp giáo viên định hình cách tích hợp AI vào từng môn học mà còn bảo đảm tính sư phạm, an toàn và phù hợp với năng lực học sinh theo từng cấp học. Ngoài ra, nhiều đại biểu cũng nhấn mạnh vai trò của sự liên kết chặt chẽ giữa ba bên: nhà trường – doanh nghiệp công nghệ – giới chuyên gia giáo dục. Mô hình hợp tác này sẽ góp phần thúc đẩy việc phát triển các nền tảng học tập AI thiết thực, thân thiện với người dùng, có khả năng cá nhân hóa bài giảng và nội dung học tập theo trình độ, sở thích và vùng miền của học sinh. Các doanh nghiệp công nghệ sẽ đóng vai trò cung cấp hạ tầng và giải pháp kỹ thuật, trong khi các nhà giáo và chuyên gia đảm bảo tính khoa học, sư phạm và phù hợp thực tiễn giáo dục Việt Nam.

Việc ban hành sớm khung hướng dẫn và thúc đẩy hợp tác đa bên sẽ tạo nền tảng vững chắc cho việc triển khai AI một cách hiệu quả và bền vững trong giáo dục phổ thông, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực quốc gia trong thời đại chuyển đổi số.