Lãng phí tiềm năng
Tại các khu vực đất bãi thuộc quận Tây Hồ, Long Biên hay huyện Đông Anh, không khó để bắt gặp những vườn hoa rực rỡ, ruộng rau xanh mướt, hay những mô hình du lịch trải nghiệm gắn với nông nghiệp. Những mô hình này phần lớn do người dân tự đầu tư khai thác và đã cho thấy hiệu quả kinh tế rõ rệt, không chỉ tạo sinh kế mà còn làm đẹp cảnh quan, góp phần vào chuỗi nông sản sạch cung cấp cho Thủ đô.
Tuy nhiên, phần lớn các hoạt động này vẫn đang diễn ra một cách tự phát, không có hợp đồng thuê đất dài hạn, không được đầu tư hạ tầng bài bản và luôn tiềm ẩn nguy cơ bị dừng lại bất cứ lúc nào. Lý do là bởi đất bãi ven sông thuộc phạm vi bảo vệ đê điều, nằm ngoài quy hoạch đất ở, đất sản xuất lâu dài nên chưa có khung pháp lý cho việc sử dụng ổn định.
Thực tế, không ít người dân đã mạnh dạn đầu tư cả trăm triệu đồng để cải tạo đất bãi thành những vườn hoa, trang trại sinh thái, nhưng rồi lại đành bỏ dở do không thể xin phép chính thức, không được hỗ trợ kết nối điện, nước hay đường giao thông nội đồng. Một số khu vực còn bị lấn chiếm, đổ trộm phế thải, gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến dòng chảy tự nhiên của sông.
 |
| Một cánh đồng hoa rực rỡ sắc màu ven sông Hồng. |
Cần một cơ chế linh hoạt và rõ ràng
Theo các chuyên gia quy hoạch, vùng đất bãi ven sông Hồng có thể trở thành một vành đai xanh đa chức năng cho Hà Nội, kết hợp giữa nông nghiệp công nghệ cao, du lịch sinh thái, giáo dục trải nghiệm và không gian công cộng cho người dân. Tuy nhiên, để hiện thực hóa điều này, cần một hành lang pháp lý rõ ràng và linh hoạt hơn.
Trước mắt, nhiều ý kiến cho rằng thành phố cần cho phép thuê đất bãi với thời hạn 20-30 năm, có quy định cụ thể về mục đích sử dụng (như nông nghiệp sinh thái, cảnh quan, dịch vụ trải nghiệm…). Điều này không chỉ giúp người dân yên tâm đầu tư, mà còn tạo điều kiện cho doanh nghiệp và hợp tác xã tham gia phát triển bài bản, chuyên nghiệp hơn.
Ngoài ra, cũng cần phân cấp mạnh mẽ cho chính quyền địa phương trong việc quản lý, giao đất và giám sát sử dụng đất bãi. Việc đầu tư hạ tầng cơ bản như đường nội đồng, trạm xử lý nước, điện sản xuất… cũng là yếu tố then chốt giúp giảm chi phí, tăng hiệu quả sản xuất và thúc đẩy hình thành chuỗi tiêu thụ ổn định.
 |
| Nhiều ý kiến cho rằng thành phố cần cho phép thuê đất bãi với thời hạn 20-30 năm, có quy định cụ thể về mục đích sử dụng. |
Hiện Hà Nội đang xây dựng dự thảo Nghị quyết thay thế Nghị quyết số 04/2017/NQ-HĐND về quản lý và khai thác đất bãi ven sông. Dự kiến, dự thảo sẽ đề xuất cơ chế cho phép xây dựng một số hạng mục tạm thời phục vụ sản xuất - du lịch - dịch vụ, trên nguyên tắc không ảnh hưởng dòng chảy, không vi phạm quy định về đê điều và phù hợp với quy hoạch phòng chống lũ.
Thành phố cũng đang khuyến khích mô hình hợp tác công - tư trong việc khai thác đất bãi. Một số quận, huyện đã chủ động rà soát, quy hoạch lại vùng đất ven sông theo hướng sinh thái, thay vì chỉ là đất nông nghiệp thuần túy. Nếu được thực hiện bài bản, khu vực này hoàn toàn có thể mang lại giá trị kinh tế hàng trăm triệu đồng mỗi hecta mỗi năm, đồng thời tạo không gian sống xanh, hấp dẫn cho Thủ đô trong tương lai.
